Znaki zapytania
Etiologia pedofilii wciąż pozostaje niejasna. Najwięcej zwolenników zyskał pogląd, że pedofilia charakteryzuje się etiologią wieloczynnikową, a przyczyn pedofilii naukowcy doszukują się zarówno na podstawie wyników badań neuroradiologicznych, neurochemicznych, jak i z zakresu psychologii klinicznej. Stwierdzane zmiany dotyczą niższej inteligencji, gorszego funkcjonowania poznawczego, odmienności neuroendokrynologicznych oraz zmian morfologicznych.
Zmiany w mózgu
W badaniach neuroradiologicznych stwierdzono zmiany dotyczące głównie płata czołowego, ciemieniowego oraz móżdżku. W badaniu Schiffera i współpracowników wykonanym z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego, które objęło 18 pedofilów (więźniów zakładu karnego o maksymalnym zakresie zabezpieczenia), po porównaniu z 24 osobami z grupy kontrolnej stwierdzono zmniejszenie objętości istoty szarej w okolicy czołowo-nadoczodołowej, wyspy, prążkowia oraz móżdżku. Kilka badań wskazuje także na patologię w zakresie płata ciemieniowego. Badania wykorzystujące tomografię komputerową wykazały odchylenia w grupie z rozpoznaniem pedofilii w porównaniu z grupą kontrolną. W badaniu Cohena i współpracowników z użyciem pozytronowej tomografii emisyjnej uwidoczniono także zmniejszenie poziomu metabolizmu glukozy w dolnej prawej części kory ciemieniowej (P = 04) oraz górnej brzusznej części zakrętu czołowego (P = 03) u pedofilów w porównaniu z grupą kontrolną.
Przeczytaj: Zachowania seksualne pedofilów wobec dzieci
Urazy mózgu i poziom inteligencji
Jeszcze inni badacze sugerują duże znaczenie pourazowych uszkodzeń mózgu, które częściej miały miejsce u osób z rozpoznaniem pedofilii, przed ukończeniem 13. roku życia niż u osób z grupy kontrolnej. W dwóch badaniach Blancharda i współpracowników analizowano raportowane przez 1891 badanych dane dotyczące urazów mózgu z utratą świadomości, które przebyli przed 13. rokiem życia, wykazując statystycznie istotne różnice sugerujące większą częstość takich urazów u pedofilów w porównaniu z osobami zdrowymi. W badaniach tych stwierdzono także, że u chorych z pedofilią występował niższy poziom inteligencji oraz gorsze wykształcenie niż u osób z grupy kontrolnej.
W innym badaniu Blanchard i współpracownicy oceniali poziom inteligencji u 679 pedofilów, stwierdzając, że średni poziom inteligencji u pedofilów homoseksualnych i biseksualnych jest niższy niż pedofilów heteroseksualnych. W badaniu tym ujawniono także prawidłowość, że im niższy był poziom inteligencji badanego, tym młodszy był wiek molestowanego przez niego dziecka. W badaniu Beiera natomiast niższy poziom inteligencji był powiązany z pedofilią heteroseksualną, a nie jak w badaniu Blancharda z homo- i biseksualną.
Omówione zmiany radiologiczne powodują, że niektórzy badacze postulują, że pedofilia może wynikać zarówno z zaburzeń o charakterze neurorozwojowym, jak i pourazowym, prowadzących do obniżenia poziomu funkcjonowania poznawczego oraz upośledzenia przystosowania społecznego.
Przeczytaj: Zespół stresu pourazowego reakcją na gwałt
Serotonina i pedofilia
Kolejny aspekt pojawiający się w trakcie rozważań nad etiologią pedofilii stanowi dość wysoki poziom współwystępowania u pedofilów zaburzeń kontroli impulsów, tj. piromanii, kleptomanii, uzależnienia od hazardu, które odnotowywano u 30–50% osób z rozpoznaniem pedofilii. Właśnie zwiększone współwystępowanie pedofilii z zaburzeniami kontroli impulsów może sugerować powiązanie pedofilii, a także innych parafilii z dysfunkcją w zakresie metabolizmu serotoniny oraz układu serotoninergicznego w ośrodkowym układzie nerwowym. Dysfunkcja w zakresie układu serotoninergicznego już od dawna wiązana jest z różnymi zaburzeniami kontroli impulsów, a także zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym. W badaniu Maesa i współpracowników udowodniono, że w porównaniu z osobami zdrowymi pedofile różnią się w zakresie hormonalnej odpowiedzi dotyczącej poziomu kortyzolu i prolaktyny, a także ilości obserwowanych symptomów fizycznych w trakcie ekspozycji na agonistę serotoniny – metachlorofenylopiperazynę. Autor wymienionego badania postuluje, że u pedofilów może występować zmniejszona aktywność w zakresie presynaptycznych receptorów serotoninergicznych 5-HT2 oraz nadwrażliwość w zakresie postsynaptycznych receptorów serotoninowych typu 5-HT2.
Inne badania sugerują, że u pedofilów występuje zwiększony poziom prolaktyny i testosteronu. Stężenie testosteronu wpływa m.in. na poziom przejawianej przez mężczyzn agresji. W badaniu Studera i współpracowników udowodniono, że poziom testosteronu warunkuje nasilenie przestępstw seksualnych i recydywizmu zarówno u przestępców molestujących dzieci, jak i gwałcicieli.
Fragment pochodzi z książki „Przemoc seksualna wobec dziecka" Krystyna Marzec-Holka (Impuls, 2011). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
