W tak trudnym momencie życia jakim jest rozstanie rodziców bardzo ważne jest, by stanęli oni na wysokości zadania i wyjaśnili zaistniałą sytuację dziecku. Rozpad rodziny bowiem to trudny i bolesny temat dla wszystkich osób, także dla dziecka. Dużo łatwiej będzie mu przejść przez proces godzenia się z tym, że rodzice nie będą już razem, gdy przeprowadzą oni z nim uczciwą i poważną rozmowę na ten temat.
Czas przed rozstaniem
Czas okołorozwodowy to zwykle okres pełen zranień, kłótni, konfliktów i silnych emocji. Obserwujące relacje rodzicielskie dziecko już wtedy zauważa, że między mamą i tatą nie jest dobrze i może obawiać się ich rozstania. Jeśli w swoim środowisku natknie się na kogoś, kogo rodzice się rozwiedli, jego strach może się potęgować.
Warto więc, aby pomimo silnych uczuć związanych z rozstaniem, dorośli pamiętali o swoim dziecku, które widzi co się dzieje i nierzadko jest zagubione i przerażone. Mając na uwadze dobro pociechy, warto zatroszczyć się o jego intymność i kwestie sporne załatwiać poza jego zasięgiem. Kiedy decyzja o rozstaniu jest już podjęta, należy przygotować się do rozmowy z dzieckiem. Bardzo ważne jest, by dowiedziało się o tym od rodziców, nie zaś od innych członków rodziny, znajomych albo co gorsza z zasłyszanych przez ścianę dyskusji dorosłych.
Uczciwość i zdjęcie odpowiedzialności
Dziecko widzi, kiedy rodzice próbują przed nim coś ukryć, i doskonale wyłapuje niezgodność komunikatów werbalnych od tego, co się naprawdę dzieje. W związku z tym, gdy dorośli decydują się nie być już razem, powinni uczciwie przekazać dziecku prawdę na temat sytuacji, która jego dotyczy.
Nie oznacza to, by wtajemniczać je we wszelkie szczegóły dotyczące rozstania. Biorąc pod uwagę wiek dziecka, a także jego dobro, warto skupić się na najważniejszych komunikatach. Dziecko powinno usłyszeć, co oznacza rozstanie i rozwód i jak zmieni się jego sytuacja. Bardzo ważne jest, by wyraźnie powiedzieć, że rozstanie wynika z problemów między rodzicami i że dziecko nie jest winne tej sytuacji. Takie zdjęcie odpowiedzialności jest niezwykle ważne, gdyż dzieci, szukając przyczyny rozpadu rodziny, zwykle winią za to siebie.
Wspólnie powiedzieć o tym, ze nie jest się już razem
O dorosłych, którzy potrafią wspólnie przekazać dziecku spójną informację na temat rozstania (jego przyczyn i konsekwencji), można śmiało powiedzieć, że – pomimo iż nie są już razem – są rodzicami na medal. Nie jest bowiem łatwo, w sytuacji gdy trwa konflikt i żywy jest ból i poczucie bycia skrzywdzonym, odbyć wspólną i spokojną rozmowę z dzieckiem na temat rozstania. Jest to jednak najcenniejsze, co w tej trudnej sytuacji można dać swojemu dziecku.
Bardzo ważne jest, aby dostało ono spójny komunikat od mamy i taty. To od nich zależy jaki obraz rozstania dziecko wyniesie z domu. Ukazanie wzajemnego szacunku, stworzenie atmosfery spokoju, życzliwości i cierpliwości jest niezmiernie ważne dla poczucia bezpieczeństwa dziecka. Wiedząc, że jest to trudny moment, można przygotować się do niego wraz z psychologiem lub terapeutą.
Zaprzeczenie i emocje
Bardzo prawdopodobne, że na komunikat o rozstaniu rodziców dziecko zareaguje na jeden z dwóch sposobów:
- zaprzeczy sytuacji, wykazując niedowierzanie i niezrozumienie słyszanych od dorosłych słów;
- będzie manifestowało silne emocje.
Mogą pojawić się łzy, rozpacz, błagalne prośby czy wyrazy złości. Rolą dorosłych jest przyjąć dziecka ze zrozumieniem, empatią i akceptacją. Lepiej jest przytulić dziecko i wyrazić zrozumienie dla jego przeżyć niż pocieszać je, szukając na siłę dobrych stron rozstania.
W trakcie rozmowy warto pamiętać o podkreślaniu miłości obojga rodziców względem dziecka. Bardzo ważne jest, by pokazać dziecku, że koniec miłości między mamą a tatą nie oznacza końca miłości rodziców do dziecka. Jest to niezwykle ważne dla zachowania poczucia własnej wartości malca.
Zobacz też: Rodzic po rozwodzie – jak uniknąć przenoszenia problemów na dziecko?
Pewne fakty warto przemilczeć
To, ile powiemy dziecku na temat sytuacji rozstaniowej, zależy od jego wieku. Im starsza pociecha, tym więcej może wiedzieć, co nie znaczy, że ma prawo stać się powiernikiem rodzica w radzeniu sobie z rozłąką. Żadne dziecko nie jest emocjonalnie gotowe by pełnić taką rolę.
Warto tez zwrócić uwagę na unikanie komunikatów, które zdecydowanie szkodzą i godzą w samoocenę dziecka. Słuchanie ich może być dla niego większą traumą niż sam rozwód. Zdecydowanie należy unikać sformułowań, które budują poczucie porzucenia, np. „tata wybrał inną rodzinę”, „mama woli spędzać czas z kimś innym niż z nami”, „tata nas zostawił” czy „mamie znudził się już nasz dom”.
Treść rozmowy z dzieckiem
Warto powiedzieć dziecku, dlaczego wspólne życie stało się niemożliwe. Można przywołać początek życia dziecka, pokazując intencje, jakie przyświecały zakładaniu rodziny. Można tu przypomnieć, że jest owocem miłości rodziców, którzy planowali wspólne życie, ale niestety okazało się ono zbyt trudne i niemożliwe.
Należy poinformować dziecko o zmianach jakie dla niego niesie rozstanie – z kim będzie mieszkać, gdzie i jak często będzie widywać się z drugim rodzicem i jak będą funkcjonować te dwa domy.
Warto przyjąć reakcję dziecka na te informacje oraz starać się odpowiedzieć na jego pytania. To dopiero początek oswajania młodego człowieka ze zmianami, jakie go czekają. Proces przeżywania utraty rodziny i godzenia się na to, co nowe, może trwać całe miesiące, a nawet lata. Dlatego warto mieć ten temat oswojony dla siebie na tyle, aby móc z akceptacją, cierpliwością i konsekwencją udzielać odpowiedzi dziecku w różnych momentach jego życia.
Zobacz też: Dziecko po rozwodzie rodziców – jak je wspierać?
Autor: Kamila Sitkowska – psycholog, psychoterapeutka dziecięca, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org
