System feudalny występował w Europie w okresie Średniowiecza. Był to ustrój społeczno-polityczny polegający na osobistej zależności wasala, czyli poddanego od seniora – feudalnego pana.
Najważniejszym seniorem był zazwyczaj cesarz lub król. Najniżej w hierarchii zajmowali wolni lub niewolni chłopi.
Pan feudalny posiadał ziemię, nadaną mu w zamian za wierność, posłuszeństwo i służbę wojskową jako lenno (zazwyczaj w użytkowanie wieczyste) przez seniora, który stał w hierarchii wyżej niż on (np. króla). Akt ten nosił nazwę inwestytury – towarzyszyło temu złożenie przez wasala hołdu z zachowaniem ustalonego ceremoniału. Pan feudalny mógł oddać swoją ziemie w użytkowanie chłopom i w ten sposób stawał się w stosunku do nich seniorem a chłop jego wasalem.
Rodzaje renty feudalnej
W zamian za prawo użytkowania ziemi chłopi zostali zobligowani do renty feudalnej która była podstawą dochodu feudała.
Wyróżnia się następujące typy renty feudalnej:
- naturalna,
- pieniężna,
- odrobkowa,
- okolicznościowa.
Dochód feudałów powiększały grzywny płacone za wykroczenia i przestępstwa, bo pan feudalny sprawował jednocześnie wymiar sprawiedliwości nad podległą mu ludnością.
Rodzaje renty feudalnej
Renta naturalna
Polegała na oddawaniu na rzecz pana części płodów rolnych (tzw. danina). Chłop dzierżawił ziemię i gospodarstwo, zaś właściciel ziemi otrzymywał tytułem czynszu część zbiorów (od 1/3 do 3/4) od dzierżawcy.
Na ziemiach polskich przyjęła się nazwa "połowactwo" – od oddawania połowy zbioru.
Renta pieniężna
Zwana też opłatą pieniężną lub czynszem. Chłop przekazywał część dochodów, jakie zdobył sprzedając produkty rolne na rynku. Typ ten był charakterystyczny dla etapu powstawania gospodarki towarowo-pieniężnej.
Renta odrobkowa
Określana też mianem pańszczyzny. To najbardziej rozpowszechniona forma renty. Polegała na przymusowej i darmowej pracy chłopa z całym jego inwentarzem na rzecz feudała, w wymiarze ustalonym przez tego ostatniego. Praca rozpoczynała się o świcie a kończyła o zmroku, z przerwą w południe na posiłek (trzeba go było przynieść sobie samemu). Za spóźnienie karano biciem (dotyczyło to ziem polskich) – 5 uderzeń kijem.
Renta okolicznościowa
Z okazji różnorodnych świąt chłopi składali świadczenia okolicznościowe., okolicznościowe jadło lub plony na rzecz pana. Renta odrobkowa była odmianą renty naturalnej.
Przeczytaj również:
Jak wyglądało średniowiecze w Polsce?
Jakie mamy rodzaje rent?
