Dna moczanowa - dieta to najlepsze lekarstwo. Tabela produktów, zasady + jadłospis

fot. Adobe Stock, VICUSCHKA

Dna moczanowa i dieta są mocno powiązane. Nagły, silny ból i obrzęk jednego ze stawów, może być pierwszym objawem choroby. Dna moczanowa (podagra) przez długi okres czasu może przebiegać bezobjawowo. Jej główną przyczyną jest podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi. Jednym z najważniejszych elementów terapii dny moczanowej jest właściwa dieta oparta o tabelę produktów polecanych i zakazanych.

Spis treści:

1. Jak powstaje dna moczanowa?
2. Zasady diety w dnie moczanowej
3. Tabela produktów dozwolonych i zabronionych w dnie moczanowej
4. Dna moczanowa jadłospis z przepisami
5. Dieta cytrynowa na dnę moczanową

Jak powstaje dna moczanowa?

Dna moczanowa (inaczej podagra) to choroba drobnych stawów, która z czasem może także obejmować duże stawy, ścięgna, mięśnie, a nawet narządy wewnętrzne. Przyczyną problemów jest odkładanie się kryształów moczanów (powstających z kwasu moczowego) w tkankach.

Odkładanie kryształów jest skutkiem zwiększonego stężenia kwasu moczowego (tzw. hiperurykemii), który nie jest z organizmu efektywnie wydalany. Wpływ na rozwój dny moczanowej ma m.in. dieta bogata w związki purynowe, z których powstaje kwas moczowy (m.in. mięso, podroby, owoce morza). Inne czynniki sprzyjające wystąpieniu dny moczanowej:

• uwarunkowania genetycznie;
• płeć – mężczyźni chorują kilka razy częściej niż kobiety;
• wiek –dotyka raczej ludzi dojrzałych, przed 30. roku życia zdarza się rzadko;
• nadużywanie piwa i mocnych alkoholi (picie wina nie zwiększa ryzyka wystąpienia dny moczanowej);
• nadwaga, otyłość;
• nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca;
• cukrzyca;
• zespół metaboliczny;
• leki zwiększające stężenie kwasu moczowego, takie jak kwas acetylosalicylowy (w dużych dawkach) czy leki moczopędne;
• poważne odwodnienie.

Podkreśla się, że występowanie dny moczanowej bardzo często powiązane jest z nadmierną masą ciała i jej unormowanie jest jednym z niezbędnych elementów leczenia. Bardzo ważne jest, by odchudzanie przebiegało powoli. Stosowanie restrykcyjnych diet czy głodówek prowadzi do gwałtownego wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi i nasilenia objawów dny moczanowej.
- tłumaczy Barbara Dąbrowska, dietetyk

Pacjenci chorujący na dnę moczanową to najczęściej mężczyźni, z nadwaga lub otyłością, którzy lubią mocno mięsną dietę i chętnie sięgają po piwo. Jednocześnie w ich diecie brakuje warzyw, niskotłuszczowego nabiału i dobrych źródeł błonnika. Często nie piją oni tez wystarczającej ilości wody i mają nieunormowany tryb spożywania posiłków.

Zasady diety w dnie moczanowej

Dieta w dnie moczanowej ma ogromne znaczenie. Musi ulec zmianie, by zapobiegać kolejnym atakom. Jak za pomocą diety ograniczyć rozwój choroby? Zobacz najważniejsze zalecenia.

Zmniejsz ilość spożywanych puryn - stosuj dietę ubogopurynową

Puryny to substancje zawarte w pokarmach, które wzmagają produkcję kwasu moczowego w naszym organizmie. Do najważniejszych z nich należą czerwone mięso oraz podroby, niektóre ryby, warzywa strączkowe.

Musisz wiedzieć, że największy potencjał podwyższający stężenie kwasu moczowego mają właśnie puryny pochodzące z pokarmu zwierzęcego. W dnie moczanowej poleca się więc ograniczanie mięsa. Jak przestać jeść mięso? Wykorzystaj nasze wskazówki, zacznij od małych kroków, zmniejsz porcje, poznaj ciekawe wegetariańskie potrawy.

W dnie moczanowej celuje się w osiągnięcie diety laktoowowegetariańskiej lub pescowegetariańskiej.

Zwiększ ilość produktów przeciwdziałających dnie moczanowej

Chcesz przeciwdziałać atakom dny moczanowej? Zbuduj jadłospis na bazie produktów z niewielką ilością puryn lub nie zawierających ich w ogóle.

Do tej grupy należą: mleko i przetwory mleczne, warzywa i owoce zawierające duże ilości witaminy C, oraz nieprzetworzone produkty zbożowe.

Schudnij, ale zrób to powoli

Nadwaga i otyłość bardzo sprzyjają dnie moczanowej. Jeśli twoje BMI jest powyżej normy, postaraj się schudnąć. Zastosuj odpowiednią dietę redukcyjną z indywidualnie obliczoną kalorycznością dopasowaną do twojego zapotrzebowania kalorycznego.

Nie stosuj pod żadnym pozorem diet odchudzających obiecujących szybkie efekty. Szybki rozpad tkanki tłuszczowej to też podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi. Nie sprawdzi się u ciebie dieta Dąbrowskiej, dieta 1000 kcal ani żaden typ diety białkowej. Nie powinnaś też stosować diet niskowęglowodanowych, ani diety ketogenicznej. Jeśli szukasz przepisów w dnie moczanowej, postaw na przepisy o standardowej zawartości węglowodanów, a nie przepisy low carb.

Przyjmuj leki zgodnie z zaleceniem lekarza

Gdy doszło już do rozwoju choroby, sama dieta nie wystarczy, aby zlikwidować dokuczliwe objawy i zapobiec kolejnym atakom. W takiej sytuacji równolegle należy przyjmować przepisane przez specjalistę leki, które usprawniają usuwanie kwasu moczowego wraz z moczem. Jednocześnie stosuj też jednak odpowiednią dietę, to konieczność!

Stosuj dietę przeciwzapalną

Zasady diety przeciwzapalnej świetnie sprawdzą się też w dnie moczanowej. Dieta przeciwzapalna jest bardzo uniwersalna. To nie tylko dobra dieta w hiperurykemii, ale też doskonała dieta w endometriozie, dieta w Hashimoto lub dieta w Reumatoidalnym Zapaleniu Stawów. 

Wiśnie (i inne owoce) przeciw dnie moczanowej

Wykazano, że dieta bogata w wiśnie jest skuteczne w leczeniu dny moczanowej. Dzieje się tak za sprawą związków fenolowych, które zmniejszają ilość napadów, a także ograniczają stan zapalny oraz dolegliwości bólowe. Podobne działanie będą miały wszystkie inne bogate w antyoksydanty owoce jagodowe: 

• borówki,
• jagody,
• maliny,
• czereśnie,
• truskawki,
• aronia,
• jeżyny.

Jedz regularnie

Stosując dietę o niskiej zawartości puryn pamiętaj, by jeść regularnie 4-5 razy dziennie. Ostatni posiłek postaraj się spożywać do 4 godzin przed snem. Dzięki temu nie dopuścisz do gromadzenia się większych ilości kwasu moczowego w czasie nocnym. 

Ilość puryn w diecie powinna być rozłożona równomiernie. Nie dopuszczaj do sytuacji, w której w trakcie jednego posiłku zjadasz tzw. bombę purynową, czyli dużą porcję produktu bogatego w puryny.

Pij dużo wody 

Leki na dnę moczanową będą działać tylko wtedy, gdy jednocześnie wypijesz odpowiednią ilość płynów. Kwas moczowy usuwany przy pomocy leków rozpuszcza się i wraz z krwią trafia do nerek. Musisz być odpowiednio nawodniona, by związek ten ponownie nie zaczął krystalizować w innym miejscu w organizmie. Pij przynajmniej 3 litry płynów dziennie. Miej zawsze przy sobie bidon z wodą.

Delikatne napary ziołowe i czystek na dnę moczanową

Odpowiednie spożycie płynów jest naprawdę ważne, by skutecznie walczyć z dną moczanową. Jeśli nie smakuje ci czysta woda, lub masz problem z wypiciem 3 litrów, możesz zamienić część wody na delikatne napary ziołowe. Szczególnie polecany w dnie moczanowej jest napar z czystka.

Dbaj o siebie by uniknąć napadów

Bardzo ważne jest także unikanie czynników, mogących wyzwalać ostre napady dny. Należą do nich stres psychiczny, gwałtowne odchudzanie się, czy nadmierny wysiłek fizyczny.

Osoby otyłe mają wyższe ryzyko nawrotów dny moczanowej, dlatego poza zdrową dietą, wskazane jest również dbanie o aktywność fizyczną. Istotne są również badania kontrolne: sprawdzaj ciśnienie krwi, pilnuj masy ciała ciała oraz regularnie badaj poziomu cholesterolu i glukozy

W dnie moczanowej nie zaleca się intensywnej aktywności fizycznej, która może hamować wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem. Wskazany jest wysiłek fizyczny o umiarkowanym nasileniu, np. pływanie, jazda na rowerze, szybkie spacery.
-podkreśla Barbara Dąbrowska

Tabela produktów dozwolonych i zabronionych w dnie moczanowej

Tabela diety w dnie moczanowej to bardzo przydatne narzędzie do konstrukcji jadłospisu ubogopurynowego. 

Co można jeść chorując na dnę moczanową, a czego lepiej unikać? Przedstawiliśmy produkty dozwolone i przeciwwskazane w poręcznej tabeli.

Nie traktuj wszystkich podpunktów w tabeli w ten sam sposób. Nie wszystkie produkty przeciwwskazane wyrządzają także samą szkodę w dnie moczanowej. Słaba kawa z mlekiem może co jakiś czas pojawić się w jadłospisie i nie sprawić problemów, ale już np. smażona wątróbka jest surowo zakazana. Pamiętaj też, że najbardziej destrukcyjny wpływ i najwięcej puryn mają produkty zwierzęce.

Dna moczanowa - jadłospis z przepisami

Jadłospis w dnie moczanowej powinien być lekkostrawny, oparty na warzywa i niskotłuszczowym nabiale. Zobacz, jak wygląda prawidłowo skomponowany jadłospis w dnie moczanowej.

Dzień 1. jadłospisu w dnie moczanowej

Śniadanie
Kanapki z białym serem: 2-3 kromki chleba żytniego pełnoziarnistego, 10 dag chudego sera twarogowego, łyżka pesto z bazylii, kilka pomidorków koktajlowych.

II śniadanie
Pita z sałatką: pita razowa, kilka liści sałaty lodowej, pomidor, papryka, ogórek, kilka oliwek, 50 g fety odtłuszczonej, łyżka oliwy.

Obiad

• Śródziemnomorska zupa: włoszczyzna, litr bulionu warzywnego, garść zielonego groszku i fasolki szparagowej, cebula, pomidor, ząbek czosnku, drobny makaron pełnoziarnisty, łyżeczka oleju. Obierz cebulę i czosnek, podsmaż na oleju, dorzuć pokrojoną w kostkę włoszczyznę i groszek, zalej bulionem i gotuj 15–20 minut. Następnie dodaj makaron, fasolkę szparagową i drobno pokrojonego pomidora. Gotuj do miękkości. Przypraw pieprzem i bazylią.
• Papryka faszerowana: 4 papryki, szklanka kaszy jaglanej, kulka sera mozzarella, pół słoiczka oliwek, kilka suszonych pomidorów w oleju, pół litra soku pomidorowego, sól, pieprz, oregano, bazylia. Ugotuj kaszę jaglaną. Dodaj do niej pomidory suszone i oliwki pokrojone na kawałki, dopraw solą, pieprzem oraz ziołami. Paprykę umyj, odkrój górną część, nafaszeruj kaszą z warzywami. Na farsz połóż plaster sera mozzarella, przykryj paprykę wcześniej odkrojonym wieczkiem. Włóż do naczynia żaroodpornego, zalej sokiem pomidorowym i piecz około 30 minut w temp. 180°C.

Podwieczorek
Sałatka owocowa: kiwi, pomarańcza, łyżka otrąb, jogurt naturalny

Kolacja
Kolorowy omlet z papryką i ziołami: 2 jajka, 2 łyżki mąki razowej, zielona i czerwona papryka, olej rzepakowy, ulubione zioła i przyprawy. Białka ubij na sztywno, dokładnie wymieszaj z rozkłóconymi żółtkami i mąką, paprykę pokrój w drobną kostkę, wrzuć na patelnię i chwilę smaż, stale mieszając. Zalej masą jajeczną, smaż 2 minuty. Przewróć omlet na drugą stronę za pomocą drugiej patelni lub talerza. Smaż jeszcze minutę.

Dzień 2. jadłospisu w dnie moczanowej

Śniadanie

Musli z owocami: 3 łyżki płatków owsianych, kilka suszonych fig, pomarańcza, 2 łyżki płatków migdałów, jogurt naturalny, cynamon.

II śniadanie
Bułka z mozzarellą i rukolą: grahamka, 1/2 kulki mozzarelli light, pomidor, po kilka listków rukoli, sałaty i bazylii, łyżka oliwy.

fot. Bułka z mozzarellą i rukolą/ Adobe Stock, Fabio Balbi

Obiad

• Zupa ogórkowa: świeży ogórek, cebula, 3–4 ziemniaki, 1 litr bulionu warzywnego, jogurt naturalny, łyżka oleju rzepakowego, pieprz, łyżeczka curry. Ogórek, cebulę i ziemniaki pokrój w drobną kostkę. Na patelni rozgrzej olej, zeszklij na nim cebulę, dodaj curry. Wlej bulion i dodaj ziemniaki, gotuj 5 minut pod przykryciem. Następnie dołóż ogórek i gotuj jeszcze kilka minut. Zmiksuj, dopraw pieprzem, rozlej na talerze, Na każdą porcję połóż kleks z łyżki jogurtu.
• Dorsz w ratatouille: 2 filety z dorsza, marchew, papryka, czerwona cebula, cukinia, czosnek, pomidor, szczypta tymianku, suszone jabłka, cytryna, torebka brązowego ryżu, sól, pieprz. Warzywa pokrój w drobną kostkę, podduś w garnku, dodaj przyprawy. Filety przekrój wzdłuż, posyp przyprawami, zwiń w rulonik. Na blaszce ułóż plastry jabłek, na to rybę, obłóż warzywami i zapiekaj 15 minut w temperaturze 180°C. Skrop sokiem z cytryny. Podawaj z ryżem.

Podwieczorek
Sałatka z mango: marchewka, mango, sok z połowy cytryny

Kolacja
Kanapki z pastą twarogową: 10 dag chudego sera twarogowego, jajko, 2–3 rzodkiewki, szczypiorek, pół papryki, kiełki, 2 kromki pieczywa pełnoziarnistego, sól, pieprz. Jajko ugotuj na twardo i rozgnieć widelcem. Rzodkiewki zetrzyj na tarce o małych oczkach. Szczypior, paprykę i kiełki posiekaj. Wszystkie składniki dokładnie wymieszaj z serem i dopraw do smaku.

Dzień 3. jadłospisu w dnie moczanowej

Śniadanie
Mus z awokado: dojrzałe awokado, pomidor, kilka oliwek, cebula, czosnek, kilka listków bazylii, łyżeczka oliwy, sok z cytryny, sól, pieprz, 2 kromki pieczywa pełnoziarnistego. Awokado obierz, przekrój wyjmij pestkę i rozgnieć miąższ widelcem. Pomidora sparz, obierz ze skórki, pokrój w kostkę. Oliwki pokrój w plasterki, cebulę, bazylię i czosnek drobno posiekaj. Wymieszaj składniki, dopraw solą i pieprzem. Podawaj na pieczywie.

fot. Mus z awokado/ Adobe Stock, Africa Studio

II śniadanie
Sałatka z fetą: garść rukoli, pomidor, 4–5 pomidorów suszonych, kilka pomidorków cherry, 10 czarnych oliwek, pół kostki fety, łyżeczka nasion ze słonecznika, łyżeczka sezamu, kolorowy, świeżo mielony pieprz.

Obiad

• Krem brokułowy: 50 dag brokułów, litr bulionu warzywnego, szklanka mleka 0,5%, pomidor, serek ziołowy odtłuszczony, pieprz, gałka muszkatołowa. Odłóż parę różyczek brokułów, resztę pokrój w małe kawałki. Bulion i mleko wlej do garnka, zagotuj. Dodaj pokrojone różyczki i gotuj całość do miękkości, zmiksuj. Dodaj całe różyczki i gotuj na małym ogniu do miękkości. Domieszaj twarożek, kiedy się rozpuści dopraw zupę pieprzem i gałką. Pomidora sparz, obierz ze skórki, wydrąż pestki, miąższ pokrój w kostkę. Posyp zupę przed podaniem.
• Warzywne spaghetti: cukinia, cebula, pomidor, czerwona papryka, 20 dag boczniaków. 20 dag zielonego groszku, puszka kukurydzy, 2 marchewki, oliwa, sól, 1/2 łyżeczki przyprawy typu jarzynka, bazylia, szczypta tymianku, ząbek czosnku, szczypta ostrej papryki. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż drobno posiekaną cebulę. Sparz pomidor, zdejmij z niego skórkę, pokrój w kostkę i wrzuć na patelnię, razem z pokrojoną papryką i marchewką. Po chwili dodaj boczniaki, groszek i kukurydzę. Przypraw do smaku. Pokrój cukinię w cienkie paseczki. Wrzuć do gotującej się osolonej wody, gotuj 2 minuty. Wyłóż na talerz i dodaj warzywa z patelni.

Podwieczorek
Koktajl pomarańczowy: pomarańcza, jogurt naturalny, 1 cm świeżego imbiru.

Kolacja
Tortilla z kurczakiem: placek tortilli, pół pieczonej pojedynczej piersi z kurczaka, pomidor, ogórek, kilka listków sałaty lodowej, 5–6 oliwek oliwek. Sos tzatziki: jogurt naturalny, ogórek, ząbek czosnku, przyprawy. Zrób sos z jogurtu naturalnego, startego ogórka, przeciśniętego przez praskę czosnku i przypraw. Placek tortilli podgrzej chwilę z obu stron na suchej patelni, posmaruj sosem, poukładaj na nim kurczaka pokrojonego w kostkę, warzywa i zwiń.

Dieta cytrynowa na dnę moczanową

Jedną z alternatywnych metod leczenia dny moczanowej, jest zastosowanie kuracji cytrynowej. Należy podkreślić, że nie jest to metoda oficjalnie uznana za skuteczną. 

Dieta cytrynowa w dnie moczanowej polega na piciu w określonych interwałach czasowych wody ze świeżo wyciśniętym sokiem z cytryny. Taki napój ma pobudzać organizm do wydalania kwasu moczowego.

Woda z cytryną na dnę moczanową na pewno nie zaszkodzi, ale nie spodziewaj się spektakularnych efektów. Jeśli ma cię to jednak zachęcić do wypijania większej ilości płynów, śmiało stosuj ten sposób.

Na podstawie artykułu opublikowanego pierwotnie 2.03.2014 przez Agatę Bernaciak.

Czytaj także:
Leczenie dny moczanowej
Dna moczanowa - przepisy
Dna moczanowa - mity na temat choroby

Specjalistka z zakresu żywieniowego leczenia otyłości, insulinooporności i zespołu jelita wrażliwego.

mgr inż.

Barbara Dąbrowska-Górska

dietetyk

Specjalistka z zakresu żywieniowego leczenia otyłości, insulinooporności i zespołu jelita wrażliwego.

Dietetyk z 12 letnim doświadczeniem. Ukończyła Technologię Żywności i Żywienie Człowieka w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pomaga pacjentom trwale zmienić nawyki żywieniowe. Uczy realnych rozwiązań, szacunku do ciała, konsekwencji i „godzenia” się z jedzeniem. Twórczyni autorskiego podejścia w nurcie pozytywnej dietetyki. Prowadzi poradnię online barbaradabrowska.pl.