Za duża ilość białka w diecie może pojawić się u osób, które stosują niektóre diety, np. wysokobiałkową lub niskowęglowodanową. Zapotrzebowanie na białko dla osoby dorosłej wynosi 0,9 g na każdy kilogram masy ciała. Osoba aktywna fizycznie, może zwiększyć ilość białka do 1,2-1,5 g/ kg masy ciała bez ryzyka przebiałkowania diety. Diety narażające na jadanie za dużej ilości białka to dieta Dukana, Atkinsa i dieta wysokobiałkowa.
Spis treści:
- Przebiałkowanie – konsekwencje
- Za dużo białka w diecie – objawy
- Za dużo białka w diecie dziecka
- Jak usunąć nadmiar białka z organizmu?
Przebiałkowanie – konsekwencje
Żeby zachować homeostazę m.in. w postaci odpowiedniego pH krwi, organizm stosuje kilka mechanizmów:
- wydalanie kwasów i zasad przez nerki – pH moczu może wahać się od 4,5 do 8,2,
- wzmożone wydalanie dwutlenku z wydychanym powietrzem,
- system buforów krwi – związki kwaśne i zasadowe mogą być transportowane przez płyny pozakomórkowe.
Jeśli mechanizmy te nie wystarczają do przywrócenia optymalnego pH albo nerki nie funkcjonują prawidłowo, gdy doszło do zakwaszenia, organizm zmuszony jest sięgnąć po tzw.rezerwę alkaliczną, czyli po wapń, którego największym rezerwuarem są kości.
Przebiałkowanie diety w niektórych przypadkach może więc grozić:
- zakwaszeniem organizmu,
- obniżeniem pH moczu,
- kamicą nerkową,
- odwapnieniem kości.
Udowodniono, że nadmiar białka (zwłaszcza mięsa) przyczynia się także do:
- powstawania chorób serca,
- raka jelita grubego,
- choroby zwyrodnieniowej stawów,
- ułatwia rozwój bakterii gnilnych w jelitach,
- zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu II.
fot. Za dużo białka w diecie/ Adobe Stock, Yulia Furman
Za dużo białka w diecie – objawy
Zakwaszenie organizmu, zwłaszcza długotrwałe, może prowadzić do:
- nadciśnienia tętniczego,
- dokuczliwych migren,
- napadowych bólów głowy,
- osteoporozy (zbyt duża ilość zwierzęcego białka hamuje przyswajanie wapnia),
- bólów mięśni, ich szybkiej męczliwości,
- ogólnego poczucia osłabienia,
- nerwowości,
- bezsenności,
- zaburzeń potencji.
Zbyt duża ilość białka w diecie wpływa także na rozregulowanie metabolizmu, nieprawidłowe funkcjonowanie hormonów żołądkowo-jelitowych. Może to być przyczyną powstawania chorób układu pokarmowego, takich jak:
- nieżyt żołądka,
- grzybica jelit,
- uczucie pełności,
- wzdęcia,
- przewlekłe zaparcia.
Najbardziej jednak cierpią na tym wątroba oraz nerki – obciążane przymusem zwiększonej ilości pracy w przemianie białek. Narządy te buntują się, wywołując przykre objawy, a nawet poważne choroby.
Nadmiar białka: objawy skórne
Przebiałkowanie diety potrafi też wpływać na kondycję skóry, niestety negatywnie. Do objawów skórnych za dużej ilości białka należą:
- wzmożenie trądziku,
- wysypka,
- zaognienie procesów zapalnych w skórze – nasilenie problemów dermatologicznych,
- przyspieszone starzenie się skóry i szybsze powstawanie zmarszczek,
- wypadanie włosów – zwłaszcza jeśli diecie wysokobiałkowej towarzyszy niedobór witamin i minerałów.
Nadmiar białka a stawy
Za duża ilość białka w diecie może sprzyjać powstawaniu dny moczanowej – choroby, która niegdyś dotykała głównie starszych przekarmionych mężczyzn. W wyniku przebiałkowienia dochodzić może do odkładania się w stawach kryształów moczanów sodu. Wywołują one stan zapalny, który objawia się ostrym bólem stawów, najczęściej kolana lub stawu położonego u podstawy dużego palca. Choć dna moczanowa powstaje u osób, które mają wrodzoną skłonność do tej choroby, do w jej powstaniu olbrzymią rolę odgrywa dieta. A dieta wysokobiałkowa jest takim czynnikiem, który może wyzwolić dnę moczanową.
Być może właśnie tak popularne diety wysokobiałkowe są przyczyną obecnego wzrostu liczby zachorowań na tę chorobę, którą coraz częściej stwierdza się także u ludzi młodych, nawet trzydziestolatków obojga płci.
Za dużo białka w diecie dziecka
Dieta dziecka do 2. roku życia jest kluczowa, gdyż związana jest z programowaniem metabolizmu dziecka. Zbyt dużo białka w diecie dziecka, także w wieku przedszkolnym może sprawić, że w wieku 7 lat BMI dziecka będzie zbyt wysokie, podobnie jak otłuszczenie ciała.
Oczywiście przebiałkowana dieta będzie niepotrzebnie obciążać nerki dziecka, co w przypadku nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu może bardzo niekorzystnie wpływać na stan zdrowia. U malucha, który jada dietę ze zbyt dużą ilością białka, mogą też występować objawy podobne do tych, jakie obserwuje się u dorosłych: bóle głowy, rozdrażnienie, osłabienie itp.
Jak usunąć nadmiar białka z organizmu?
Najprostszym na to sposobem jest zmiana sposobu żywienia. Najlepiej jest ograniczyć ilość białka w diecie do prawidłowego poziomu, a dietę bardzo wzbogacić o warzywa i owoce, które w naturalny sposób pozwalają odkwasić organizm. Do produktów alkalizujących organizm należą także: mleko i biały ser, które także warto uwzględnić w jadłospisie.
Ponadto zwiększona ilość węglowodanów w diecie powinna pochodzić z produktów pełnoziarnistych. Warto także regularnie się nawadniać i na jakiś czas zastąpić sól w diecie ziołowymi przyprawami.
W przypadku powstania nasilonych procesów zapalnych (deramotologicznych, dny moczanowej), aby zmniejszyć objawy, dietę warto wspomóc odpowiednim leczeniem, o którym decyzję powinien podjąć lekarz.
Źródła:
1. Barzel, U., Massey, L. (1998). Excess Dietary Protein Can Adversely Affect Bone, The Journal of Nutrition, 128(6), 1051–1053
2. Turek, E., Kasznia-Kocot, J., Kocur, E. (2017). Białko w żywieniu dzieci w żłobkach a ryzyko chorób metabolicznych w przyszłości. Forum Zaburzeń Metabolicznych 1(8), 18–27
Treść artykułu pierwotnie opublikowana została 28.04.2011 r. przez Milenę Nosek.
Czytaj także:
10 kilogramów w miesiąc? To zyskasz dzięki diecie Dukana
Dieta białkowa - gotowy jadłospis na 7 dni
Koktajl białkowy warto włączyć do diety! Dlaczego? 10 najlepszych przepisów na shake białkowy
