Próba zaoszczędzenia na zakupach spożywczych niestety najczęściej kończy się pogorszeniem wartości prozdrowotnych jedzenia, które kupujesz. To nie tajemnica, że przetworzona i niezdrowa żywność jest często tania. Oszczędzanie na jedzeniu, a jednoczesne pogorszenie jego jakości to nie musi być reguła! Musisz zadbać o 3 najważniejsze filary: nie wyrzucać jedzenia, wybierać odpowiednie produkty względem jakości do ceny, stosować triki na przyoszczędzenie na jedzeniu. Mamy aż 17 sposobów na sprytne zarządzanie domowym budżetem na jedzenie. Pozwolą ci zaoszczędzić, jednocześnie utrzymując menu rodziny na wysokim poziomie pod względem wartości odżywczych.
Spis treści:
- Przechowuj jedzenie w prawidłowy sposób
- Wróć do korzeni i korzystaj z polskich superfoods
- Kupuj jedzenie w większych opakowaniach
- Porównuj ceny produktów za litr lub kilogram
- Nie przepłacaj za produkty BIO
- Zrób domowe mieszanki do zjedzenia „na raz” lub „to go”
- Odwiedzaj półki z przecenionymi artykułami
- Planuj posiłki z listą zakupów (i nie chodź do sklepu głodna)
- Korzystaj z aplikacji ograniczających marnotrawienie żywności
- Szukaj jadalnych skarbów w okolicznych lasach i na łąkach
- Odwiedzaj bazarki i ryneczki
- Jedz mniej mięsa
- Szukaj rolników i lokalnych sprzedawców owoców w internecie
- Nie przywiązuj się do znanych marek, bądź otwarta na te mniejsze
- Jedz nieoczywiste resztki
- Poznaj różnicę między "spożyć przed" a "spożyć do"
- Zmień proporcje w jadłospisie
Przechowuj jedzenie w prawidłowy sposób
Żeby ograniczyć marnowanie żywności, musisz odpowiednio ją przechowywać. Nie wszystkie techniki, które znasz z rodzinnego domu, są najbardziej wydajne. Odpowiednie przechowywanie jedzenia to szeroki temat. To kilka wątków, których lepiej nie pomijać:
- Przeorganizuj lodówkę. Na najwyższej półce lodówki umieszczaj produkty o najdłuższej trwałości, w dolnych półkach umieszczaj mięso i świeże warzywa.
- Naucz się prawidłowego mrożenia sezonowych warzyw i owoców. Mrozić można naprawdę wiele produktów, np. awokado, dynię, a nawet pieczarki. Mrożonki nie tracą wielu wartości odżywczych. To jedna z lepszych form przechowywania jedzenia.
- Dokładnie i często myj lodówkę. Jedzenie będzie psuć się znacznie szybciej, jeśli w środowisku będą krążyć zarodniki pleśni lub innych grzybów.
- Zadbaj o odpowiednie przechowywanie produktów po otwarciu. Wierzch koncentratu pomidorowego warto zalać oliwą, ciecierzycę lepiej odlać z zalewy, ale już oliwki powinny w niej pozostać.
- Nie przechowuj wszystkich owoców w jednym miejscu. Banany wydzielają na przykład cząstki przyspieszające dojrzewanie (i psucie się) innych owoców.
Zaobserwuj też instagramowe profile, które dzielą się wskazówkami na tańsze jedzenie i gotowanie.
fot. Utrzymywanie lodówki w czystości pozwala na dłuższe zachowanie świeżości produktów/ Adobe Stock, Africa Studio
Wróć do korzeni i korzystaj z polskich superfoods
Chcesz zapewnić swojej rodzinie najlepszą możliwą dietę, więc udajesz się do sklepu ze zdrową żywnością i przebierasz w nowych superfoods? To jest jakiś sposób na poprawę jadłospisu, ale zdecydowanie nie ten najmilszy dla budżetu. Postaw na proste, a bardzo zdrowe produkty, których w Polsce się często nie docenia: tanie polskie superfoods:
- Zamiast frytek z batatów upiecz ziemniaki i dynię. Makroskładniki posiłku będą bardzo podobne.
- Drogie orzechy i pestki zamień na siemię lniane, które jest jednym z najzdrowszych naturalnych źródeł tłuszczu.
- Nie kupuj eliksirów i wyciągów z egzotycznych owoców, zamiast tego zapełnij spiżarnię wyrobami z aronii, leśnych jagód i malin.
- Odrzuć pomysł kupowania soli himalajskiej jako tej zdrowszej, prawie nie różni się składem od najtańszej soli kuchennej. To jeden z częściej powtarzanych mitów o soli.
Przykłady takich produktów można mnożyć. Korzystaj z superfoods, jednak w pierwszej kolejności szukaj ich wśród rodzimych i dobrze znanych artykułów.
Kupuj jedzenie w większych opakowaniach
Jedzenie w większych opakowaniach najczęściej jest tańsze. Na pewno zdajesz sobie z tego sprawę, jednak podejdź do zakupów w większych opakowaniach nieszablonowo. Czy rozważałaś kiedyś zakup przypraw w dużej paczce? Małe saszetki z przyprawami popularne w polskich sklepach, kosztują ok. 2 zł, ale jest tam zaledwie kilka gramów przyprawy. W internecie kupisz mieloną słodką paprykę za 4 zł/ 100 g, a nawet opakowanie 500 g, które kosztuje tylko 14 zł.
Żeby metoda zakupu produktów w większych opakowaniach zadziałała, musisz oczywiście odpowiednio przechowywać żywność, by nie zwietrzała i nie dotarły do niej kuchenne szkodniki. Metoda zakupu artykułów w większych opakowaniach sprawdza się w przypadku wszystkich produktów zbożowych, roślin strączkowych, wspomnianych już przypraw i ziół.
Zanim kupisz jednak jakieś duże opakowanie, wykonaj jeszcze jeden krok...
Porównuj ceny produktów za litr lub kilogram
Nie zwracaj uwagi na porównanie cen pojedynczego produktu. Zawsze patrz na cenę za litr lub kilogram. W większości przypadków większe opakowanie danego artykułu to też lepsza cena, ale nie jest to reguła i zdarzają się wyjątki. Porównywanie cen za kilogram i litr to też dobra metoda na ocenę realnego kosztu zakupu różnych marek. Z pozoru podobne opakowania mogą bardzo różnić się gramaturą, więc też prawdziwą wartością w przeliczeniu na gramy produktu.
Nie przepłacaj za produkty BIO
Nazwa "BIO" i "EKO" to nie jest synonim słowa "zdrowy". W sekcji bio supermarketów znajdziesz także produkty z bio- białej mąki, bio- cukru i bio- tłuszczu. Za oznaczeniem eko w postaci zielonego liścia Unii Europejskiej stoją co prawda pewne przepisy i to jest oznaka jakości, ale nie z punktu zdrowotnego. Eko cukier ma tyle samo kalorii i cukrów prostych, co cukier bez tego oznaczenia. Jeśli chcesz zaoszczędzić, lepiej kupuj klasyczne wersje produktów spożywczych.
fot. Produkty BIO i EKO nie zawsze są zdrowsze niż te bez certyfikatów/ Adobe Stock, rh2010
Zrób domowe mieszanki do zjedzenia „na raz” lub „to go”
W sklepie mogą skusić cię zgrabne niewielkie opakowania z gotową mieszanką na owsiankę, sałatką, małą porcją pestek lub granolą w saszetce. To gotowce, z których możesz skorzystać w kryzysowej sytuacji, ale znacznie taniej wyjdzie, jeśli przygotujesz takie mieszanki w domu.
Możesz zrobić dużą porcję domowej granoli z płatków owsianych i bakalii, kupić większe opakowania orzechów i zrobić domową mieszankę najzdrowszych orzechów i pestek, które łatwo zabierzesz do pracy lub dorzucisz do śniadaniówki. Zakup dobrą i odporną śniadaniówkę i rób sama sałatki na wynos. Gotowce z supermarketów ułatwiają trzymanie zdrowej diety, ale często są jednak drogie.
Odwiedzaj półki z przecenionymi artykułami
Prawie każda sieć supermarketów wprowadziła już politykę przecen artykułów z krótką datą przydatności do spożycia. Zorientuj się, jak działa to w twoim sklepie. Często przecenione artykuły lądują w specjalnie wyznaczonej do tego lodówce lub strefie. W innych miejscach znajdziesz je na półkach z tymi samymi artykułami z dłuższą datą, wtedy wyróżnia je często naklejka z przeceną w kontrastowym kolorze.
Planuj posiłki z listą zakupów (i nie chodź do sklepu głodna)
Planując posiłki na kilka dni do przodu, minimalizujesz ryzyko zepsucia niektórych artykułów i konieczności wyrzucenia jedzenia i pieniędzy. Lista zakupów i robienie ich świadomie to jeden z lepszych sposobów na prawdziwą kontrolę nad wydatkami na jedzenie. Opracuj plan posiłków np. na podstawie promocyjnej gazetki. Nigdy nie chodź też do sklepu głodna, na pewno kupisz więcej jedzenia.
Korzystaj z aplikacji ograniczających marnowanie żywności
Mobilne aplikacje: TooGoodToGo i Foodsi służą zmniejszeniu marnotrawienia żywności. Możesz "upolować" tam paczki-niespodzianki z okolicznych restauracji i sklepów w bardzo okazyjnych cenach (najczęściej przecenione o ok. 70%). Nie masz zazwyczaj wpływu na zawartość paczki, którą dostaniesz, jednak opis wskazuje na typ produktów, których możesz się spodziewać. To nie tylko typowe jedzenie restauracyjne! W aplikacjach profile prowadzą np. warzywniaki, sklepy spożywcze, większe markety, a nawet kwiaciarnie. To doskonały sposób na ratowanie planety i domowego budżetu.
fot. W paczce niespodziance możesz znaleźć gotowe potrawy, ale też warzywa i owoce/ Adobe Stock, Dragana Gordic
Szukaj jadalnych skarbów w okolicznych lasach i na łąkach
Nie twierdzę, że zbieranie szczawiu to odpowiedź na problemy ekonomiczne. Zainteresowanie się darmowymi skarbami lasów i łąk, może jednak wzbogacić menu twojej rodziny w cenne składniki bez konieczności wydawania dodatkowych pieniędzy. Wczesną wiosną możesz pozyskiwać sok z brzozy lub szukać czosnku niedźwiedziego, latem zbierać jagody, jeżyny i zdrowe mirabelki, a jesień to doskonały czas na leśny spacer w poszukiwaniu bardzo zdrowych grzybów.
Odwiedzaj bazarki i ryneczki
Bazary i ryneczki (szczególnie te w większych miastach) dalej oferują owoce i warzywa w okazyjnych cenach. Najlepiej udaj się tam bez ścisłej listy zakupów. Kupuj przecenione i sezonowe owoce i warzywa. Nierzadko uda ci się dostać mango za 1 zł, owoc kaki za kilka groszy, lub dojrzałe awokado kosztujące ułamek ceny w porównaniu do supermarketu. Warto korzystać z promocyjnych cen, a następnie mrozić i robić przetwory z warzyw i owoców, które uda ci się kupić.
Jedz mniej mięsa
Dieta roślinna ratuje domowy budżet, planetę i twoje zdrowie. Nie musisz całkowicie przechodzić na wegetarianizm, wystarczy wprowadzenie jednego/ dwóch/ trzech wegetariańskich obiadów w tygodniu. Mięso zastąp tanimi, a bardzo odżywczymi roślinami strączkowymi: grochem, fasolą, cieciorką, soczewicą i soją. Ten prosty ruch ma naprawdę duże znaczenie dla zdrowia, a jednocześnie portfela.
Szukaj rolników i lokalnych sprzedawców owoców w internecie
Jeśli chcesz zrobić przetwory z sezonowych warzyw lub owoców (a ustaliliśmy już przecież, że to świetny sposób na oszczędność pieniędzy i zapewnienie rodzinie zdrowych posiłków), poszukaj surowców bezpośrednio u rolników i plantatorów.
Owoce i warzywa bez pośredników kupisz, zdobywając kontakt od osób ogłaszających się w lokalnych portalach np. na OLX lub Allegro Lokalnie. Dobrym miejscem poszukiwania kontaktów są też grupy na Facebooku. Bezpośrednia sprzedaż to okazja dla konsumentów, ale też rolników. Ceny owoców w skupach są często kilkukrotnie niższe, niż ceny owoców w sklepach. Nawet uśredniona ustalona cena zadowoli więc obydwu kontrahentów.
W ostatnich latach popularne są też umowy plantatorów z okolicznymi mieszkańcami pozwalające na korzystanie z plonów za drobną opłatą pod warunkiem, że samemu je zbierzesz. W ten sposób wiele osób zbierało truskawki, czereśnie lub śliwki na własny użytek.
Nie przywiązuj się do znanych marek, bądź otwarta na te mniejsze
W cyklu „na tropie dobrego składu”, w którym poszukujemy produktów z naturalnymi składnikami, bardzo często chwalimy mniej znane marki. Niejednokrotnie okazuje się, że niepozorne produkty mają świetny skład, a do tego przyjazną cenę. Bardzo często polecamy np. skład produktów marek własnych supermarketów Kaufland i Auchan. Dżemy bez cukru z Kauflandu mają skład lepszy, niż mnóstwo znanych marek, a każdy słoik kosztuje kilka złotych mniej. Biała kiełbasa z dobrym składem marki Auchan także ma naprawdę dużą zawartość mięsa w porównaniu do bardziej wypromowanych konkurentów. Jogurty pitne bez cukru z Biedronki oferują dobrą jakość w niskiej cenie, a kabanosy z dobrym składem z Lidla też nie rozczarowują po zerknięciu na etykietę i cenę.
Jedz nieoczywiste resztki
Zrób pesto z natki marchewki lub rzodkiewki, jedz głąb łodygi brokuła, a z wytłoczyn po soku marchewkowym zrób smaczne ciastka. Staraj się jeść i gotować w stylu zero waste. Pomogą ci w tym nasze przepisy na posiłki z kuchennych resztek i propozycje zdrowych dań czyszczących lodówkę.
fot. Ciastka marchewkowe z wytłoczyn po soku marchewkowym/ Adobe Stock, ulianna19970
Poznaj różnicę między "spożyć przed" a "spożyć do"
Zaufaj swoim zmysłom w ocenieniu świeżości produktów spożywczych. Nie kieruj się tylko datą wytłoczoną na opakowaniu.
Termin przydatności do spożycia "najlepiej spożyć do" używany jest w stosunku do świeżych produktów, gdzie faktycznie lepiej zastosować się do daty. Oczywiście po terminie produkt też może być zdatny do spożycia, jednak trzeba zachować ostrożność i wyczulić zmysły na oznaki zepsucia.
Data minimalnej trwałości "najlepiej spożyć przed" lub "najlepiej spożyć przed końcem" to już tylko ogólny przybliżony termin, do którego produkt na pewno zachowa swoje właściwości. Bezpiecznie możesz jeść większość produktów po tym terminie.
Zmień proporcje w jadłospisie
Polacy (ale nie tylko Polacy) mają tendencję do jedzenia zbyt małych porcji pełnoziarnistych produktów zbożowych, względem innych dodatków. Na naszych talerzach ląduje zbyt dużo sera lub mięsnego sosu, a za mało zdrowych kasz i ryżu. Kanapki obficie smaruje się pasztetami, serkami i pastami, a ogranicza chleb. To podejście powoduje, że każdy posiłek jest droższy, ale nie tylko. Nie jest też zgodne z obowiązującymi zasadami zdrowej kompozycji posiłków. Połowę talerza powinny stanowić warzywa, 1/4 to pełnoziarniste produkty zbożowe, a tylko pozostałe 1/4 zostaje na białko i tłuszcze. Nie zmieniaj tych proporcji, a zachowasz zdrowie i sporo zaoszczędzisz.
fot. Właściwe proporcje składników na zdrowym talerzu/ Adobe Stock, Double Brain
Czytaj także:
Tania i zdrowa dieta od dietetyka - jadłospis na 7 dni za 70 zł
Z mojego gabinetu: 10 małych zmian, które pozwolą ci jeść zdrowiej, a dalej po polsku
Obalamy mity żywieniowe: 6 błędnych przekonań o łączeniu produktów w które dalej wierzysz
