Symbole świąt Bożego Narodzenia to m.in. żywa choinka ozdobiona bombkami i lampkami, jemioła, pod którą można się całować i gwiazda betlejemska, czyli popularna poinsecja. Co oznaczają te i inne symbole Bożego Narodzenia i dlaczego na stałe wpisały się w tradycje bożonarodzeniowe?
Popularne ozdoby choinkowe i potrawy wigilijne także mają swoją symbolikę.
Choinka jako symbol Bożego Narodzenia
Choinka czyli drzewko iglaste (jodła, sosna czy świerk), ustawiane w okresie gwiazdkowym w domach, w miejscu pracy, na placach, ma stosunkowo krótką tradycję. Pierwsze wzmianki na jej temat pojawiły się dopiero na przełomie XVIII/XIX wieku.
Dlaczego ubieranie choinki na stałe wpisało się w klimat świąt Bożego Narodzenia? Źródeł należy szukać w księdze Izajasza 60,13: „Chwała Libanu do ciebie przyjdzie, jodła i bukszpan, i sosna społem, aby przyozdobić miejsce świętości mojej”.
Zwyczaj ubierania choinki przejęliśmy od sąsiadów – Niemców. Sosna staje się symbolem rajskiego drzewa poznania dobra i zła, oznacza życie, trwanie, płodność, zaś ozdoby oznaczają bogactwo darów ofiarowywanych Jezusowi w Betlejem.
Symbolika ozdób choinkowych dziś nieco zapomniana, wymaga przypomnienia. Kiedyś wieszano jabłka (życie), oraz świece (boskie światło), dziś są to substytuty – bombki i elektryczne światełka. Jeszcze pozostały łańcuchy, czyli wspomnienie węża – kusiciela…
Na czubku choinki koniecznie trzeba zawiesić gwiazdkę betlejemską. W czasach komunizmu, kiedy usiłowano zabrać świętom ich religijny wymiar, próbowano zastąpić je kolorowymi czubami, iglicami jak z Pałacu Kultury i Nauki.
fot. Adobe Stock
Symbole Bożego Narodzenia: gwiazda betlejemska
Sygnałem do rozpoczęcia wieczerzy jest pojawienie się pierwszej gwiazdki. W domu przypominać o niej ma gwiazda betlejemska czyli poinsecja.
Roślina ta symbolizuje właśnie ową Gwiazdę Betlejemską, która doprowadziła do Jezusa trzech mędrców, a jej czerwony kolor - krew Chrystusa.
Jemioła jako symbol świąt
Jemioła wieszana nad stołem wigilijnym jest symbolem życia i płodności, a całowanie się pod jemiołą wróży miłość i szczęście na lata.
Nad wigilijnym stołem należy zawiesić ją przed kolacją, można też ozdobić nią wejście do domu.
Symbole świąt Bożego Narodzenia: siano pod obrusem
Siano na Wigilię umieszczone pod białym obrusem symbolizuje stajenkę, w której urodził się Jezus. Choć to pamiątka narodzin Chrystusa, zwyczaj ten ma pogańskie korzenie.
Dawniej siano i zboże rozkładane na stołach i na podłodze, miały zapewniać domowi dostatek oraz dobre plony.
fot. Adobe Stock
12 potraw wigilijnych jako symbol świąt
Czy zastanawiałaś się kiedyś nad tym, dlaczego na wigilijnym stole musi znaleźć się właśnie 12 dań? Ich liczba ma odpowiadać liczbie apostołów (wg tradycji chrześcijańskiej), lub - miesięcy (wg wierzeń ludowych).
Liczba 12 była także symbolem luksusu, oznaczała bogactwo i dostatek. Swoje znaczenie mają także poszczególne wigilijne dania:
- Owoce: jabłka to symbol miłości, zdrowia i pokoju. Suszone śliwki odpędzają złe moce, zapewniają długowieczność. Gruszki przedłużają życie, sprawiają, że pieniądze będą do nas napływać.
- Mak jest symbolem płodności, jednocześnie nadzieją na spokojny sen, łączność z innym światem. Miał zapewnić ciszę, spokój, czystość, zmartwychwstanie, pociechę i zapomnienie.
- Orzechy jedzone w trakcie wieczerzy wigilijnej, chronią przed bólem zębów. Natomiast potrawy z dodatkiem miodu, zapewniają przychylność sił nadprzyrodzonych.
- Ziarna zbóż i wypieki mają zapewniać pomyślność w nadchodzącym roku. Samo zaś zboże uznawane jest za źródło życiodajnej mocy i plenności. Chleb to dobrobyt.
- Kapusta - w wierzeniach ludowych przypisuje się temu warzywu wręcz życiodajną siłę, która sprawi, że po długiej zimie cała przyroda ponownie obudzi się do życia.
- Ryby. Przypisuje się im przede wszystkim znaczenie religijne: w Wigilię przypominają o chrzcie, zmartwychwstaniu i nieśmiertelności oraz odradzaniu się życia.
- Grzyby obowiązkowo musiały pojawić się na wigilijnym stole, np. smażone, panierowane w bułce tartej kapelusze. Zapewniały w nadchodzącym roku dostatek i zdrowie.
Symbolika szopki bożonarodzeniowej
Do symboli świąt Bożego Narodzenia należy także szopka bożonarodzeniowa. Tradycyjnie buduje się je w kościołach oraz na rynkach miast, często spotkać w nich można także żywe zwierzęta.
Pierwsze szopki były bardzo skromne, przedstawiały sam żłóbek wraz z wołkiem i osiołkiem. Taki obraz zaczerpnięto bezpośrednio od proroka Izajasza (Iz 1,3): „Wół rozpozna swego pana i osioł żłób swego właściciela. Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie”.
We współczesnych stajenkach oprócz wiernych zwierząt są także Maryja i Święty Józef, pasterze, Trzej Królowie.
Artykuł powstał na podstawie tekstu Moniki Poniatowskiej i Renaty Materlińskiej. Pierwotnie został opublikowany 14.01.2010.
To też może cię zainteresować:
Regionalne potrawy wigilijne
Modlitwa przed Wigilią - gotowy spis
Ubieranie choinki krok po kroku
Czym ozdobić pierniki na święta?
Śledzie na Wigilię: 17 przepisów
