Podatki różnią się nie tylko podmiotem opodatkowania – czyli osobą, która podatek musi zapłacić czy przedmiotem – tym od czego trzeba zapłacić podatek ale też sposobem poboru podatku. Można je podzielić na dwie kategorie: podatki bezpośrednie (obciążają bezpośrednio podatnika) i pośrednie.
Wśród podatków bezpośrednich wyróżniamy:
- podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
- podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),
- podatek od spadków i darowizn,
- podatek od czynności cywilnoprawnych,
- podatek rolny,
- podatek leśny,
- podatek od nieruchomości,
- podatek od środków transportowych,
- podatek tonażowy,
- podatek od wydobycia niektórych kopalin
Podatki pośrednie to takie podatki, które nie są płacone bezpośrednio na rzecz urzędu skarbowego, lecz są uiszczane przy nabywaniu określonego dobra czy usługi. Zalicza się do nich:
Więcej o każdym z tych podatków przeczytasz poniżej.
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
Kwestie z nim związane reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatek dochodowy od osób fizycznych płacą m.in.osoby otrzymujące wynagrodzenie od pracodawcy, prowadzące firmę i rozliczające się na tzw. zasadach ogólnych (ryczałtem lub kartą podatkową), otrzymujące emeryturę lub rentę. Podatek jest pobierany w ciągu roku przez pracodawców – w formie zaliczek na podatek lub uiszczany miesięcznie albo kwartalnie – przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, a czasami także przez wynajmujących.
Zaliczka na podatek dochodowy wynosi 19 proc. Podatek dochodowy od osób fizycznych oblicza się wg. progresywnej skali podatkowej - 18 i 32 proc. Jeśli twoje roczne dochody nie przekroczą 85528 zł, zapłacisz 18 proc. podatku, gdy są wyższe - wysokość podatku wyniesie 1595,32 zł plus 32 proc. nadwyżki powyżej kwotę 85 528 zł pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek.
Ostateczny termin zapłaty podatku oraz złożenia PIT to 30 kwietnia, a jeśli ostatni dzień kwietnia wypada w dzień wolny od pracy, to termin rozliczeń oraz zapłaty podatku przedłuża się do pierwszego dnia roboczego następującego po 30 kwietnia.
Co to jest kwota wolna od podatku?
Jeśli twój roczny dochód był niewielki i nie przekroczył określonej przepisami kwoty (tzw. kwota wolna od podatku) nie musisz się rozliczać w urzędzie skarbowym. Kwota wolna od podatku wynosi obecnie 8000 zł. Obowiązuje wyłącznie podatników rozliczających przychody wykazywane na PIT-36 lub PIT-37 Mimo jej uzyskania powinnaś złożyć zeznanie podatkowe. W ten sposób odzyskasz odciągnięte od dochodów zaliczki na podatek.
Odliczenia od podatku
Wypełniając zeznanie podatkowe, warto pamiętać o ulgach. Jedne odliczamy od dochodu, inne natomiast od podatku, zmniejszając tym samym kwotę podatku, którą płacimy.
Od dochodu odliczamy ulgę:
- na internet,
- darowizny,
- rehabilitacyjną,
- na oszczędzanie w IKZE
Od podatku odliczamy tylko ulgę na dzieci.
Kiedy dostaniesz zwrot podatku?
Jeśli okaże się, że mimo odprowadzonych zaliczek mamy nadpłatę podatku, urząd skarbowy nam ją zwróci. Może to zrobić na podane przez nas konto bankowe, a jeśli go nie podałaś – za pośrednictwem poczty. W tym drugim wypadku otrzymasz mniej, niż miałaś dostać, bo z kwoty nadpłaty zostanie pobierana opłata za przekaz pocztowy. Na zwrot nadpłaty urząd skarbowy ma 90 dni od dnia złożenia zeznania podatkowego.
Uwaga! Górna kwota nadpłaty podatku, które nie podlega zwrotowi to 8,70 zł.
Podatek dochodowy - co trzeba o nim wiedzieć?
PIT przy sprzedaży mieszkania
Podatek dochodowy od osób fizycznych musisz też zapłacić, gdy sprzedajesz mieszkanie, udział w nieruchomości czy prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej przed upływem 5 lat od ich nabycia. Zapłacisz 19 proc. od uzyskanego dochodu. Jeśli jednak w ciągu 2 lat od sprzedaży przeznaczysz uzyskane pieniądze na zakup nowego mieszkania, remont czy spłatę kredytu hipotecznego, nie będziesz musiała płacić podatku.
Podatek od zysków kapitałowych, tzw. podatek Belki
To forma zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych. Płacisz go m.in. od odsetek od wkładów oszczędnościowych, środków na rachunkach bankowych, czy lokat, przychodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych czy odpłatnego zbycia papierów wartościowych (akcji). Stawka podatku wynosi 19 proc. Po zakończeniu roku podatkowego musisz osiągnięte w ten sposób zyski wykazać w odrębnym zeznaniu podatkowym (PIT-38).
Podatek od wygranej
Zwycięzcy w konkursach, grach czy zakładach wzajemnych, a także zdobywcy nagród w sprzedaży premiowej, płacą zryczałtowany podatek dochodowy tzw. podatek od wygranej w wysokości 10 proc.
Nie zapłacisz podatku, jeśli wartość nagrody nie przekracza:
- 2 280 zł – dotyczy wszelkich nagród pieniężnych (wygrane w grach liczbowych, loteriach pieniężnych, loteriach fantowych, grze telebingo, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, loteriach audioteksowych [konkursy telefoniczne/ SMS-owe]),
- 760 zł – przy nagrodach rzeczowych wygrane w konkursach organizowanych i ogłaszanych w telewizji, radiu, prasie.
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)
Płacą go osoby prawne (np. spółki spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne) a także także spółki kapitałowe w organizacji, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (z wyjątkiem krajowych spółek niemających osobowości prawnej). Jeśli zamierzasz prowadzić firmę w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musisz płacić podatek dochodowy od osób prawnych. Podatek CIT występuje on w dwóch wielkościach:
- stawka 15 proc. dotyczy firm, których przychód ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczył 1,2 mln euro rocznie oraz firm rozpoczynających działalność (ale tylko w pierwszym roku podatkowym).
- pozostali przedsiębiorcy objęci są stawką 19 proc.
Zaliczkę na podatek płaci się miesięcznie lub kwartalnie do 20. dnia miesiąca. Od podatku można odliczyć ewentualne darowizny, wydatki poniesione na prace badawczo–rozwojowe oraz na nabycie nowych technologii.
CIT - wszystko, co trzeba o nim wiedzieć
Podatek od spadków i darowizn
Przepisy dotyczące podatku od spadków i darowizn są określone w ustawie z dnia 23 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.)
Podatek od spadków i darowizn płacisz w razie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze m.in.:
- spadku,
- darowizny,
- zachowku.
Zapłacisz go także w przypadku uzyskania praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, albo jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego otwartego lub specjalistycznego funduszu inwestycyjnego.
Kwota podatku zależy od wartości nabytej rzeczy (praw majątkowych) oraz od grupy podatkowej, do której należysz. Ustawa wyróżnia trzy grupy podatkowe , od bliskich krewnych po osoby obce. Im dalsze pokrewieństwo, tym podatek wyższy.
O otrzymaniu prawa do własności danej rzeczy, musisz poinformować urząd skarbowy w terminie 6 miesięcy, jeśli otrzymałaś to od najbliższej rodziny lub jednego miesiąca od dnia nabycia spadku lub darowizny od dalszych krewnych.
Podatek od spadków i darowizn zapłacisz dopiero wtedy, gdy dana rzecz przewyższa kwotę wolną od podatku.
Kwota wolna od podatku wynosi od 4 902 do 9 637 zł w zależności od tego, na ile bliska ci jest osoba, która cię obdarowała lub zostawiła spadek.
Osoby należące do najbliższej rodziny są zwolnione od podatku od spadku i darowizn. Aby skorzystać z tej ulgi muszą złożyć w urzędzie skarbowym stosowną informację. W przypadku nabycia rzeczy o wartości niższej niż kwota wolna od podatku nie trzeba składać w urzędzie skarbowym żadnych oświadczeń o nabyciu spadku, darowizny.
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
Płacisz go od:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- umowy darowizny,
- w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienia hipoteki;
- ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- - umowy spółki.
Wysokość podatku wynosi 2 proc. podstawy opodatkowania. Podatek trzeba zapłacić w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego (np. sporządzenia umowy darowizny). Nie zapłacisz podatku m.in. przy sprzedaży rzeczy ruchomych, jeżeli jeśli ich wartość nie przekracza 1000 zł, sprzedaży obligacji i bonów.
Pełen katalog zwolnień od podatku od czynności cywilno-prawnych zawiera ustawa Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1150).
Podatek rolny
Dotyczy gruntów, które zostały sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne. Zapłacisz go, jeśli jesteś właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub samoistnym posiadaczem takiego gruntu. Wysokość podatku zależy od rodzaju oraz wielkości gruntu.
Podatek rolny wynosi w 2018 r.:
- dla gruntów gospodarstw rolnych od 1 ha – 131,23 zł
- dla pozostałych gruntów od 1 ha – 262,45 zł.
Podatek leśny
Ten podatek obciąża właścicieli gruntów leśnych, którzy wykorzystują je w działalności leśniczej. Należy go wpłacić do gminy właściwej ze względu na położenie lasu. Podatek leśny od 1 ha wynosi w 2018 r. 43,35 zł. Można go płacić w comiesięcznych lub kwartalnych ratach. Gdy wynosi 100 zł, powinien być płacony jednorazowo.
Nie płaci się podatku m.in. od lasów z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasów wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków, użytków ekologicznych.
Podatek od nieruchomości
Muszą go płacić wszyscy właściciele, użytkownicy wieczyści oraz posiadacze zależni gruntów budynków, budowli należących do gminy lub Skarbu Państwa.
Podatek od nieruchomości - zasady, stawki, terminy
Wysokość podatku zależy od powierzchni nieruchomości. Każda gmina ma prawo do samodzielnego ustalania wysokości podatku od nieruchomości, z tym że dana stawka nie może przekroczyć rocznie górnej granicy wskazanej przez Ministra Finansów.
Zwolnione z podatku są m.in:
- budynki gospodarcze lub ich części:
- służące działalności leśnej lub rybackiej,
- położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej,
- grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji
- grunty położone na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową.
Podatek płaci się w czterech ratach – do 15 marca, do 15 maja, do 15 września oraz do 15 listopada roku podatkowego. Gdy wynosi 100 zł – płacimy go jednorazowo.
Podatek od środków transportowych
Do jego płacenia zobowiązani są m.in. właściciele:
- samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony,
- ciągników siodłowych i balastowych przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów powyżej 3,5 tony,
- przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i wyższą.
Wysokość podatku zależy od rodzaju oraz masy całkowitej pojazdu i jest ustalana przez radę gminy, ale nie może być wyższa od ustawowych limitów. Na przykład podatek dla samochodu powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie nie może być wyższy niż 819,59 zł.
Zwolnione z podatku od środków transportowych są m.in. pojazdy zabytkowe.
Podatek tonażowy
Jest pobierany od przedsiębiorców żeglugowych (armatorów), którzy wykorzystują statki handlowe do świadczenia usług przewozu ładunków lub pasażerów oraz ratownictwa medycznego.
Obciążona jest nim także m.in. sprzedaż towarów i usług na pokładzie statku i prowadzenie działalności kantorowej na pokładzie statku. W tym przypadku stawka podatku wynosi 19 proc. podstawy opodatkowania, którą stanowi dochód pomniejszony o ustawowe odliczenia.
Podatek od wydobycia niektórych kopalin
Obowiązuje od 2012 roku dotyczący przedsiębiorstw, których profil działalności sprowadza się do wydobycia miedzi, srebra, gazu ziemnego lub ropy naftowej.
Podatek VAT
Podatek VAT (z ang. value added tax), czyli podatek od wartości dodanej. Płacą go głównie firmy, zarówno jednoosobowe jak i te w formie spółki. Mogą płacić go też osoby fizyczne, które wynajmują lokale na cele użytkowe, np. w celu prowadzenia sklepu. Ustawa o podatku VAT przewiduje, że nie musi go płacić przedsiębiorca, którego przychody za poprzedni rok nie przekroczą 200 000 zł. Podatek VAT jest rozliczany miesięcznie lub kwartalnie.Stawki podatku VAT wynoszą:
- 23 proc. – podstawowa stawka podatku VAT,
- 8 proc. – preferencyjna stawka podatku VAT,
- 5 proc. – zryczałtowana stawka zwrotu podatku,
- 4 proc. – stawka ryczałtu.
Podatek akcyzowy
Dotyczy produktów energetycznych, energii elektrycznej, alkoholu, napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych oraz samochodów. Stawkę akcyzy określa minister finansów.
Podatek od gier
Płacą go osoby, które prowadzą działalność w zakresie gier i zakładów, na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa. Stawki podatku od gier uzależnione są od rodzaju gry i wynoszą: 25 proc. od przychodów uzyskanych w loterii audioteksowej oraz 10 proc. wartości sprzedanego losu loterii fantowej. Wyłączona z opodatkowania jest tzw. mała loteria fantowa.
Zobacz też:
Progi podatkowe - jakie obowiązują w Polsce
Kalkulator podatku VAT
