Spis treści:
- Czym jest ser feta?
- Wartości odżywcze sera feta
- Czy ser feta jest zdrowy?
- Kto nie powinien jeść fety? Przeciwwskazania
- Z czym zdrowo jeść ser feta?
Czym jest ser feta?
Ser feta to biały, słony ser greckiego pochodzenia, tradycyjnie wytwarzany z mleka owczego i koziego. Jest używany do wielu dań kuchni śródziemnomorskiej.
Ser feta jest produktem o chronionej nazwie pochodzenia (ChNP). Jest to europejski znak, który przyznaje się produktom regionalnym o wyjątkowej jakości. Tylko ser feta wytwarzany w niektórych regionach Grecji może być nazywany prawdziwą fetą. W tych regionach feta wytwarzana jest z mleka owiec i kóz hodowanych na lokalnej trawie. To szczególne środowisko nadaje serowi jego wyjątkowe właściwości.
Smak sera feta zrobionego wyłącznie z mleka owczego jest pikantny i ostry, ale w połączeniu z mlekiem kozim staje się łagodniejszy. Feta produkowana jest w blokach i jest twarda w dotyku. Podczas krojenia może się kruszyć, a w trakcie jedzenia rozpływa się w ustach.
Jaki skład ma ser feta?
W skład oryginalnego sera feta wchodzi jedynie pasteryzowane mleko owcze i kozie, sól, kultury bakterii i ewentualnie podpuszczka mikrobiologiczna. Mleko kozie nie może stanowić więcej niż 30% składu sera feta, a mleko owcze zazwyczaj występuje w ilości min. 70%.
Na rynku jest jednak sporo serów inspirowanych serem feta. Zgodnie z przepisami nie mogą one być oznaczane jako “ser feta”, dlatego najczęściej występują pod nazwami - “ser biały typu śródziemnomorskiego”, “ser sałatkowo-kanapkowy” czy “ser sałatkowy typu greckiego”. Sery inspirowane serem feta nie mają w swoim składzie mleka owczego i koziego, tylko krowie.
Jeden z najbardziej popularnych serów inspirowanych serem feta - ser Favita, z firmy Mlekovita, ma w swoim składzie mleko, sól i regulator kwasowości E575. Skład innego sera typu greckiego z firmy Hochland, prezentuje się następująco:
- mleko krowie pasteryzowane,
- sól,
- kultury bakterii,
- podpuszczka mikrobiologiczna.
W sklepach dostępne są różne rodzaje sera typu feta - ser pełnotłusty, ser półtłusty, w wersji light i bez laktozy. Ser pełnotłusty i bez laktozy mają zazwyczaj 18% tłuszczu, ser półtłusty - 12%, ser light - 8-10% tłuszczu. Dla porównania, zawartość tłuszczu w oryginalnym serze feta wynosi ok. 40%.
Ser kanapkowo-sałatkowy a ser feta
Sery typu greckiego (kanapkowo-sałatkowe) stały się bardzo popularne w Polsce. Jeszcze do niedawna w supermarketach ciężko było znaleźć oryginalny ser feta. Plusem serów “fetopodobnych” jest na pewno ich łatwa dostępność i niska cena. Ser feta różni się jednak od sera kanapkowo-sałatkowego smakiem i konsystencją.
- Smak prawdziwej fety jest bardziej wyrazisty - słony, ale też lekko pikantny. Sery typu feta są z kolei bardzo słone, a czasami nawet kwaśne lub słodkie.
- Konsystencja oryginalnej fety jest krucha i jednocześnie kremowa. Można ją kroić nożem.
- Oryginalna feta pod wpływem działania wysokiej temperatury dobrze się topi, ale nie rozpuszcza. Z kolei ser typu feta kroi się znacznie ciężej, ponieważ przykleja się do noża i mocno się kruszy.
Czy ser kanapkowo-sałatkowy (lub inaczej, ser biały typu greckiego lub śródziemnomorskiego) jest gorszy od oryginalnego sera feta? To zależy, głównie od składu. Jeśli ser sałatkowy ma krótki i prosty skład, może być elementem zdrowej diety. Zawsze warto czytać etykiety przed zakupem, zarówno oryginalnego sera feta, jak i sera typu greckiego.
Ile kosztuje ser feta i gdzie go kupić?
Zarówno oryginalny ser feta, jak i sery sałatkowe typu feta (np. Favita z firmy Mlekovita lub Tolonis), można kupić w wielu sklepach stacjonarnych i dużych supermarketach, takich jak Biedronka, Lidl, Kaufland, Aldi czy Auchan.
Cena oryginalnego sera feta waha się między 10 a 23 zł za 200-gramowe opakowanie, w zależności od firmy i składu. Z kolei ser sałatkowy typu feta jest tańszy i kosztuje ok. 5-6 zł za opakowanie 270 gramów.
Jeśli nie chcesz zostać oszukana i kupić ser feta, który tylko udaje oryginalny, zawsze będąc na zakupach spożywczych, patrz na jego nazwę i skład. Jeśli zależy ci na oryginalnej fecie, na opakowaniu powinna widnieć nazwa “ser feta”, a w składzie powinna znajdować się mieszanka mleka owczego i koziego.
Czy ser feta ma laktozę?
Ser feta wytwarzany jest głównie z mleka owczego i dzięki temu ma bardzo niską zawartość laktozy. Jest to dobry wybór dla osób, które nie tolerują laktozy. Laktoza to rodzaj cukru występującego w produktach mlecznych. Osoby z nietolerancją laktozy mają problemy z trawieniem laktozy, co może powodować u nich objawy takie jak wzdęcia, biegunki i gazy.
Z kolei ser typu feta, który jest zrobiony z mleka krowiego, nie będzie najlepszym wyborem dla osób z nietolerancją laktozy. Na rynku jednak pojawiły się już warianty sera typu feta bez dodatku laktozy, które ze spokojem mogą spożywać osoby z nietolerancją na laktozę.
Wartości odżywcze sera feta
Ser feta - makroskładniki w 100 g:
- Energia: 265 kcal
- Białko: 14,2 g
- Tłuszcz: 21,5 g
- Węglowodany: 3,88 g
- Błonnik: 0 g
Ser feta - składniki mineralne w 100 g:
- Wapń: 493 mg
- Żelazo: 0,65 mg
- Magnez: 19 mg
- Fosfor: 337 mg
- Potas: 62 mg
- Sód: 1140 mg
- Cynk: 2,88 mg
- Selen: 15 µg
Ser feta - witaminy w 100 g:
- Witamina A: 125 µg
- Witamina B1: 0,154 mg
- Witamina B2: 0,844 mg
- Witamina B3: 0,991 mg
- Witamina B5: 0,967 mg
- Witamina B6: 0,424 mg
- Foliany: 32 µg
- Witamina B12: 1,69 µg
- Witamina D: 0,4 µg
- Witamina K: 1,8 µg
Źródło: USDA.gov
Ser feta zawiera sporo białka, a także wapnia, fosforu i witamin z grupy B. Jest też źródłem naturalnych probiotyków. Niestety ser feta jest też dosyć kaloryczny i zawiera dużo tłuszczu. Około połowa tłuszczu w serze feta to tłuszcze nasycone, które należy spożywać z umiarem. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nasycone kwasy tłuszczowe powinny stanowić maksymalnie 10% całkowitego, dziennego zapotrzebowania na kalorie. Znacznie zdrowsze będzie spożywanie tłuszczów nienasyconych, które znajdziesz m.in. w oliwie, orzechach czy tłustych rybach morskich.
Czy ser feta jest zdrowy?
Ser feta zawiera wiele witamin i minerałów, dlatego w umiarkowanych ilościach może stanowić element codziennej, zdrowej diety. Wspomaga zdrowie kości, wzmacnia układ odpornościowy i pokarmowy, a także obniża ryzyko zachorowania na cukrzycę. Należy jednak pamiętać, że ser feta jest stosunkowo wysokokaloryczny i zawiera sporo tłuszczu (w tym tłuszcze nasycone) oraz soli, dlatego nie należy z nim przesadzać.
Ser feta wspomaga zdrowie kości
Ser feta zawiera wapń, fosfor i białko, które są składnikami korzystnymi dla zdrowia kości. Feta zawiera więcej wapnia niż inne rodzaje sera, takie jak mozzarella, ricotta czy twaróg, ponieważ generalnie mleko owiec i kóz ma więcej wapnia niż mleko krowie. Wapń i białko pomagają utrzymać gęstość kości, a fosfor reguluje proces mineralizacji kości. Spożywanie sera feta może zatem zapobiegać złamaniom kości i osteoporozie.
Ser feta poprawia pracę jelit
Ser feta jest źródłem naturalnych probiotyków, które pomagają zachować równowagę mikrobioty jelitowej. Probiotyki nie tylko wzmacniają odporność, ale także wspomagają pracę jelit. Jedząc produkty mleczne, takie jak ser feta, możesz uniknąć wielu problemów trawiennych, takich jak biegunki czy zaparcia.
Czy ser feta jest dobry na odchudzanie?
Ser feta nie jest najlepszą opcją dla osób odchudzających się. Porównując go do innych serów np. do mozzarelli light, ser feta ma mniej białka, a także więcej tłuszczu i kalorii. Nie oznacza to, że osoby na diecie nie mogą go spożywać, ale najlepiej będzie jeśli ograniczą ilość spożywanego sera feta. Porcja 30-40 g fety do sałatki będzie wystarczająca. Ser feta w trakcie odchudzania można zamienić na wspomnianą już mozzarellę light lub twaróg chudy.
Indeks glikemiczny sera feta
Ser feta ma niski indeks glikemiczny (IG), który wynosi 0. Oznacza to, że po jego spożyciu nie występują duże wahania poziomu cukru we krwi. Ser feta, w umiarkowanej ilości i odpowiednio skomponowany w posiłku, może być częścią diety osób z cukrzycą i insulinoopornością. U osób zdrowych ser feta może pomóc kontrolować poziom cukru we krwi, zmniejszając ryzyko zachorowania na cukrzycę.
Kto nie powinien jeść fety? Przeciwwskazania
Przeciwwskazania do jedzenia sera feta nie są częste, ale jeśli wystąpią lepiej się do nich zastosować.
Feta a alergia na mleko
Sera feta nie zaleca się spożywać osobom z alergią na mleko. Alergia na mleko należy do najczęstszych rodzajów alergii pokarmowych zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Co ciekawe, osoby z alergią na mleko krowie mogą być również uczulone na mleko innych zwierząt, np. owcy i kozy (które występują w oryginalnym serze feta). Objawy reakcji alergicznej pojawiają się wkrótce po spożyciu mleka i mogą obejmować m.in. pokrzywkę, rozstrój żołądka, wymioty, a nawet zagrażającą życiu anafilaksję.
Ser feta a nietolerancja histaminy
Osoby z nietolerancją na histaminę również powinny zachować szczególną ostrożność przy spożywaniu fety, ponieważ tak jak wiele innych produktów fermentowanych, feta może zawierać histaminę. Nietolerancja histaminy jest stanem, w którym organizm ma trudności z przetwarzaniem i usuwaniem histaminy (związku chemicznego występującego naturalnie w niektórych produktach spożywczych). U osób z nietolerancją na histaminę, spożycie produktów zawierających ten związek może prowadzić do różnych objawów, takich jak bóle głowy, zaczerwienienie skóry, pokrzywka, problemy z oddychaniem, bóle brzucha, nudności, wymioty czy biegunka.
Niektóre osoby mogą cierpieć na nietolerancję histaminy i doświadczać objawów nawet po spożyciu niewielkich ilości histaminy, podczas gdy inne osoby mogą tolerować większe ilości bez wywoływania objawów. Jeśli po spożyciu sera feta wystąpi u ciebie reakcja alergiczna, należy przerwać jedzenie i natychmiast skonsultować się z lekarzem.
Dieta antyhistaminowa: na czym polega i kto pownien ją stosować?
Ser feta a wysokie ciśnienie krwi
Ser feta zawiera dużo sodu - 1140 mg/100 g. Dzienna zalecana dawka sodu dla osoby dorosłej wynosi ok. 1500 mg. Nadmiar sodu w diecie przyczynia się do wysokiego ciśnienia krwi, które jest powiązane z chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby nerek, udar i choroby serca. Osoby z nadciśnieniem, chorobami serca i zagrożone miażdżycą powinny szczególnie ograniczyć ilość spożywanego sera feta, z uwagi na wysoką zawartość soli. Ser feta zawiera też tłuszcze nasycone, które spożywane w nadmiarze, mogą przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia tętniczego i chorób serca.
Czy ser feta jest lekkostrawny?
Sera feta nie jest zalecany do spożycia na diecie lekkostrawnej, ponieważ zawiera dużo tłuszczu i soli. W takiej diecie lepiej stawiać na sery o obniżonej zawartości tłuszczu np. chudy twaróg lub mozzarella light. Ser feta może być też problematyczny dla osób z nietolerancją laktozy lub problemami trawiennymi, dlatego w takich przypadkach zaleca się ograniczyć jego spożycie i zastąpienie go innymi serami.
Ser feta w ciąży
Ser feta w ciąży jest dozwolony tylko, jeśli został zrobiony z mleka pasteryzowanego. Większość firm produkuje sery feta, jak i sery fetopodobne, właśnie z mleka pasteryzowanego. Wszystkie sery z mleka niepasteryzowanego (w niektóre odmiany fety) są w ciąży zakazane z uwagi na to, że mogą zawierać groźną dla płodu bakterię Listeria monocytogenes. Kobiety w ciąży powinny zawsze czytać etykietę sera feta przed jego zakupem i wybierać ten zrobiony z mleka pasteryzowanego.
Kobiety w ciąży powinny też zwrócić szczególną uwagę na właściwe przechowywanie sera feta. Należy przechowywać go w lodówce i spożyć możliwie jak najszybciej po otwarciu opakowania.
Sery w ciąży: które są zakazane, a które można bezpiecznie jeść?
Z czym zdrowo jeść ser feta?
Feta może być doskonałym dodatkiem do posiłków ze względu na swój smak i konsystencję. Grecy tradycyjnie stawiają ją na stole w trakcie obiadu, aby w każdym momencie móc dodać ją do swojego dania. Oto kilka propozycji na to, jak zdrowo wkomponować ser feta do jadłospisu:
- do sałatek - np. do tradycyjnej sałatki greckiej z pomidorem, ogórkiem, cebulą i oliwkami;
- do makaronu - np. z pomidorami, oliwą, bazylią i czosnkiem;
- do zapiekanek - z warzywami, mięsem, ziemniakami lub makaronem;
- jako przekąska podana z kawałkami pieczywa, krakersami, oliwkami i suszonymi pomidorami;
- do potraw z jajek np. do omletów i jajecznicy;
- do kremowych past na kanapki np. pasta z grillowanej cukinii lub papryki.
Czy ser feta można mrozić?
Ser feta można mrozić i przechowywać do trzech miesięcy. Przed włożeniem fety go do zamrażarki zawiń ją szczelnie w folię plastikową lub aluminiową i umieścić w pojemniku. Przed spożyciem rozmroź ser feta w lodówce i pamiętaj, że po zamrożeniu jego konsystencja może stać się bardziej krucha.
Źródła:
Shulpekova Y.O., Nechaev V.M., Popova I.R., Deeva T.A., Kopylov A.T., et al. Food Intolerance: The Role of Histamine. Nutrients. 2021, 15, 13(9), 3207.
Maragkoudakis P.A., Zoumpopoulou G., Miaris C., Kalantzopoulos G., Pot D., Tsakalidou E.: Probiotic potential of Lactobacillus strains isolated from dairy products. 2006, 16(3), 189-199.
RIzzoli R.: Dairy products, yogurts, and bone health. Am J Clin Nutr. 2014, 99, 1256-62.
Katsouri E., Magriplis E., Zampelas A., Nychas G.J., Drosinos E.: Nutritional Characteristics of Prepacked Feta PDO Cheese Products in Greece: Assessment of Dietary Intakes and Nutritional Profiles. Food Nutrition. 2020, 9(3), 253.
Czytaj także:
Mleko w proszku: zdrowe, ale nie dla każdego. Jakie ma właściwości?
Dieta kefirowa: co to jest, na czym polega i po co się ją stosuje?
Jogurt skyr: wartości odżwycze, właściwości prozdrowotne i przeciwwskazania
