Dieta eliminacyjna stosowana jest najczęściej przy różnorodnych alergiach pokarmowych, ale nie jest to jej jedyne wykorzystanie. Dietę eliminacyjną nazywa się inaczej dietą hipoalergiczną. Poznaj jej najważniejsze zasady.
Spis treści:
- Co to jest dieta eliminacyjna?
- Rodzaje diet eliminacyjnych
- Zasady diety eliminacyjnej
- Faza eliminacji w diecie eliminacyjnej
- Etap 2 diety eliminacyjnej: faza reintrodukcji
- Zagrożenia stosowania diety eliminacyjnej
- Co możesz jeść na diecie eliminacyjnej?
- Dieta eliminacyjna - i co dalej?
Co to jest dieta eliminacyjna?
Dieta eliminacyjna polega na wykluczeniu z diety produktów, które są podejrzane o wywoływanie nieciekawych symptomów. Produkty są później wprowadzane, a twoim zadaniem jest obserwacja reakcji organizmu na dany pokarm.
Dieta eliminacyjna trwa zazwyczaj od 5 do 6 tygodni. Jej długość jest uzależniona od ilości wykluczonych pokarmów.
Dieta eliminacyjna - po co ją stosować?
U niektórych osób po spożyciu pewnych pokarmów pojawiają się mniej lub bardziej dokuczliwe objawy chorobowe. Jeżeli występują one każdorazowo po zjedzeniu konkretnych produktów, najprawdopodobniej to alergia pokarmowa. U podłoża każdej alergii leżą skomplikowane procesy immunologiczne.
Podstawowym sposobem radzenia sobie z alergią, nie tylko pokarmową, jest eliminacja szkodliwego alergenu z otoczenia osoby chorującej. Nie zawsze łatwo dokładnie zidentyfikować te alergeny. To właśnie po to stosuje się dietę eliminacyjną.
Dieta ta może być pomocna dla osób:
- z wrażliwymi jelitami,
- z AZS (poza stosowaniem diety w AZS),
- podejrzewających u siebie nietolerancję pokarmową,
- z alergiami.
Dieta eliminacyjna daje ci cenne informacje na temat produktów, które powodują u ciebie uciążliwe symptomy. Dzięki zdobytej wiedzy możesz unikać ich w przyszłości.
Pamiętaj jednak, że reakcje alergiczne mają różny stopień nasilenia. Jeśli panujesz dietę eliminacyjną, skontaktuj się ze swoim lekarzem, który przeprowadzi cię przez ten proces.
To bardzo ważne, ponieważ w fazie reintrodukcji mogą występować reakcje anafilaktyczne. U osób, które mogą doświadczać tego typu reakcji, można przeprowadzać tę fazę w szpitalu. O wszystkim powinien decydować lekarz.
Rodzaje diet eliminacyjnych
Jest wiele rodzajów diet eliminacyjnych. Najczęściej mówi się o diecie eliminacyjnej w kontekście alergii pokarmowych i to tym typem zajmiemy się głównie w tym tekście.
Istnieją też inne rodzaje diet eliminacyjnych, niż typowa dieta hipoalergiczna:
- dieta low FODMAP - polecana w zespole jelita wrażliwego IBS,
- monodieta - np. dieta ryżowa, dieta kefirowa, dieta owsiankowa - oparte na produktach, które ci nie szkodzą;
- post - głodówka o wodzie, która może być przeprowadzona jedynie w ciężkich przypadkach, pod kontrolą lekarza,
- dieta bezglutenowa,
- dieta bez laktozy i inne diety eliminujące tylko jeden składnik.
Zasady diety eliminacyjnej
Dieta eliminacyjna podzielona jest na dwie fazy: fazę eliminacji i fazę reintrodukcji pokarmu.
Główną zasadą diety eliminacyjnej jest więc wykluczenie z zakresu spożywanych pokarmów poszczególnych składników i jednoczesna obserwacja stanu klinicznego. Zmniejszenie nasilenia objawów, bądź ich całkowite ustąpienie będzie jednoznacznie świadczyło o alergii i poprawności terapii.
Następnie wprowadza się kolejno wykluczone pokarmy i obserwuje reakcję organizmu. Dieta eliminacyjna musi być dostosowana do twojego uniwersalnego przypadku. U każdego będzie wyglądała trochę inaczej.
Faza eliminacji w diecie eliminacyjnej
Faza eliminacji uwzględnia wykluczenie z diety produktów podejrzanych o wywoływanie symptomów na 2-3 tygodnie. Wyklucz wszystkie produkty, które według ciebie mogą nasilać objawy. Możesz skorzystać też z listy najczęstszych alergenów, albo kierować się tu intuicją. Najłatwiej przeprowadzić dietę eliminacyjną w odniesieniu do kilku grup produktów jednocześnie.
Co należy wykluczyć z diety, stosując dietę eliminacyjną?
Do najbardziej popularnych, pokarmowych czynników alergizujących należą:
- mleko i jego przetwory,
- białko jaja kurzego,
- białka zbóż (gluten),
- owoce cytrusowe,
- orzechy,
- ryby,
- skorupiaki i inne owoce morza,
- soja,
- seler,
- gorczyca.
I to właśnie te składniki eliminuje się z jadłospisu najczęściej, by zastosować dietę hipoalergiczną w poprawny sposób.
fot. Adobe Stock, bit24
Jak rozpocząć fazę eliminacyjną diety?
Najczęściej stosowaną strategią diety eliminacyjnej, jest wykluczenie wszystkich alergenów w jednym momencie, a następnie ich kolejne wprowadzanie i obserwowanie reakcji organizmu.
Rozpocznij dietę eliminacyjną od wykluczenia produktów z alergenami. Może okazać się, że dieta jest wręcz jałowa przez pewien czas, ale to konieczne, by zidentyfikować alergeny.
Ważnym podkreślenia jest fakt, że produkty powinny być usunięte całkowicie i to w każdej postaci. Dotyczy to przede wszystkim biologicznie pokrewnych grup pokarmowych (np. mleko i ser żółty, zboża, mąki i wyroby piekarnicze lub cukiernicze) i artykułów złożonych, które w swoim składzie mogą zawierać nawet śladowe ilości alergenów.
Pamiętaj, że na etykietach produktów spożywczych możesz znaleźć informacje o występujących w nich alergenach.
Kiedy zakończyć fazę eliminacyjną?
Faza eliminacyjna trwa zazwyczaj 2-3 tygodnie. Kończy się, gdy uznasz, że wszystkie twoje objawy ustąpiły. Możesz wtedy wpisać na „zieloną listę” wszystkie produkty spożywcze, które jadłaś w tym czasie i uznać je za bezpieczne do spożycia i niewywołujące objawów.
Jeśli twoje objawy nie ustępują, skonsultuj się z lekarzem.
Etap 2 diety eliminacyjnej: faza reintrodukcji
Należy pamiętać, że produkty powodujące reakcję alergiczną powinny być wyłączane do diety pojedynczo. Takie postępowanie ułatwia kontrolę objawów i z dużo większym prawdopodobieństwem pozwala na postawie konkretnego rozpoznania.
Wprowadź porcję danego produktu do jadłospisu. Obserwuj się przez 2-3 dni i sprawdzaj, czy nie występują objawy:
- bóle stawów,
- bóle głowy i migreny,
- zmęczenie,
- problemy ze snem,
- wzdęcia,
- bóle brzucha i skurcze brzucha,
- zmiany w rutynie wypróżniania,
- wysypka.
Wszystkie te objawy mogą świadczyć o tym, że nie tolerujesz danego pokarmu.
Jeśli nie zaobserwujesz żadnych objawów przy wprowadzeniu produktu do diety, uznaj, że nie masz z nim problemów. Przejdź do testowania kolejnego produktu.
Jeśli zaobserwujesz któryś z objawów, uznaj, że nie tolerujesz danego pokarmu i wyklucz go całkowicie z diety.
fot. Adobe Stock, LIGHTFIELD STUDIOS
Najpierw wprowadza się jeden składnik, a dopiero potem drugi.
Zagrożenia stosowania diety eliminacyjnej
Dieta eliminacyjna nie jest złotym środkiem na wszystkie problemy zdrowotne. Jeśli nie została ci polecona przez lekarza, nie stosuj jej. Możesz zaproponować to rozwiązanie, ale raczej nie podejmuj działań na własną rękę.
Może okazać się jednak, że konieczne jest zastosowanie diety hipoalergicznej w celu identyfikacji produktów uczulających, bo klasyczna diagnostyka zawodzi. W pierwszej linii stosuje się jednak inne strategie, bo dieta eliminacyjna ma wiele wad.
Największe zagrożenia związane ze stosowaniem diety eliminacyjnej to:
- niedobory przy przedłużającej się jałowiej diecie eliminacyjnej,
- silne reakcje alergiczne po reintrodukcji alergizujących pokarmów.
Żeby uniknąć tych największych wad, stosuj pewne triki:
- jedz warzywa i owoce, które są dla ciebie bezpieczne i których nie testujesz,
- staraj się wzbogacać dietę w nabiał, jeśli nie jest on podejrzanym alergenem,
- stosuj się zawsze do protokołu diety prowadzonego przez lekarza.
Co możesz jeść na diecie eliminacyjnej?
Jeśli nie wiesz, jakie produkty powodują u ciebie niepożądane objawy, zidentyfikowanie ich może zająć ci sporo czasu. Jeśli wykluczysz wszystkie alergeny, może okazać się, że zostało niewiele dozwolonych produktów do jedzenia. To fakt, dieta eliminacyjna jest uboga. Dlatego tak ważne jest, by była tak krótka, jak to możliwe.
Jest jednak kilka pokarmów, które rzadko wywołują alergie i poleca się ich jedzenie na diecie eliminacyjnej. Są to:
- wszystkie owoce poza cytrusami,
- warzywa, poza warzywami psiankowatymi,
- większość kasz,
- gotowane i obrane ze skórki warzywa i owoce,
- ryż,
- indyk, jagnięcina, łosoś,
- mleko kokosowe,
- napój ryżowy,
- oliwa z oliwek,
- olej lniany i kokosowy,
- woda i herbaty.
Dieta eliminacyjna - i co dalej?
Alergia pokarmowa rozwija się szybko, w związku z czym najczęściej dotyczy dzieci. Jej leczenie, zwłaszcza w najmłodszych latach ma istotne znaczenie i w dużym stopniu wpływa na przyszły stan zdrowia.
Prawidłowe prowadzenie diety eliminacyjnej może doprowadzić do całkowitego ustąpienia alergii, gdyż jak dotąd, jest jedynym znanym leczeniem przyczynowym. Złagodzenie reakcji immunologicznej, poprzez odstawienie alergenu, w założeniu doprowadza do zniwelowania uczulenia na dany pokarm.
Dieta eliminacyjna jest terapią trudną, wymagającą odpowiedniej kontroli i nie mniejszej uwagi w dobieraniu pokarmów. Drugim problemem, szczególnie w przypadku dzieci, jest odpowiednie bilansowanie potrzebnych do rozwoju i wzrostu składników pokarmowych. Jednak jej skuteczność, w porównaniu do powikłań, kosztów i konieczności leczenia farmakologicznego jest o wiele lepsza.
Treść artykułu opublikowana pierwotnie 19.09.2010 przez Agnieszkę Kobroń na postawie artykułu lek. Agnieszki Łebek.
Źródła:
Czytaj także:
Niedoczynność tarczycy dieta - zasady, suplementacja, chudnięcie. Jak obniżyć TSH dietą?
Refluks dieta - zasady, jadłospis, tabela produktów zakazanych i polecanych
Dieta redukcyjna - jadłospis, przepisy, zasady, efekty
