Od małego jesteśmy uczeni, że miód to samo zdrowie. Choć jest to po części prawda i miód przynosi ulgę w różnych dolegliwościach, przez część osób jest nadużywany i może nawet szkodzić. Mitów na temat miodu jest naprawdę wiele. Rozprawimy się z kilkoma z nich. Niektóre są poważne i dotyczą przeciwwskazań zdrowotnych do jedzenia miodu, inne dotykają bardziej kulinarnych aspektów.
Spis treści:
Mity żywieniowe o miodzie
Miód to same witaminy, minerały i składniki na odporność - MIT
Skład miodu prezentuje się następująco:
- ok. 81% to cukry: fruktoza, glukoza, maltoza, sacharoza i inne,
- 17% to woda,
- ok. 2% to inne dodatki.
Witaminy obecne w miodzie to:
- foliany i kwas foliowy,
- witamina C,
- niacyna (witamina B3),
- niewielkie ilości ryboflawiny (wit. B2), witaminy B5 i B6.
Minerały znajdujące się w miodzie to:
- potas (ok. 53 mg/ 100 g),
- wapń (ok. 8 mg/ 100 g)
- sód (ok. 5 mg/ 100 g),
- fosfor (ok. 5 mg/ 100 g),
- magnez (ok. 2 mg/ 100 g),
- niewielkie domieszki selenu i żelaza.
Dodatkowo w miodzie znajdują się związki biologiczne czynne:
- flawonoidy,
- kwasy organiczne,
- polifenole.
Liczba składników występujących w miodzie jest naprawdę duża. Porównując jednak ich ilość do innych pokarmów, miód nie wypada już tak imponująco. Znacznie więcej witamin i minerałów mają wszystkie owoce i warzywa, a pozostałe związki biologicznie czynne faktycznie odpowiadające za prozdrowotne właściwości miodu, można znaleźć w innych pokarmach w pokaźniejszych dawkach.
Miód to więc zdecydowanie nie „same witaminy". Zawiera dużo zdrowych związków, ale większość jego składu stanowią cukry, pamiętaj o tym. Jeśli chcesz korzystać z naturalnych substancji zawartych w miodzie, sięgaj po propolis - kit pszczeli.
Cukier to zło, ale miód to coś zupełnie innego – MIT
Nie można postawić znaku równości pomiędzy cukrem a miodem. Pod względem chemicznym jest do tego jednak znacznie bliżej, niż myślisz.
Miód zawiera pewną ilość minerałów, witamin, kwasów organicznych, wosków i innych cząstek. Wszystkie działają oczywiście prozdrowotnie i warto mieć je w jadłospisie. Miód to jednak w większości po prostu proste cukry: glukoza, fruktoza, maltoza i inne, wymieszane w różnych proporcjach. Nadmiar cukrów prostych w diecie jest szkodliwy, nawet takich pochodzących z naturalnego miodu z własnej pasieki.
Nadmiar to słowo klucz, być może jesteś jednak bliżej tego nadmiaru, niż się spodziewasz. Cukry dodane (też te z miodu!) powinny stanowić mniej niż 10% energii. Stosujesz dietę 2000 kcal? Maksymalnie dziennie możesz dostarczyć 50 g dodanych cukrów prostych. Nietrudno przekroczyć tę wartość.
fot. Adobe Stock, rh2010
Miód można jeść przy cukrzycy- MIT
Jeden z niebezpieczniejszych mitów o miodzie dotyczy właśnie cukrzycy. Miód bada się pod kątem przydatności leczenia tej choroby, ale chodzi tu w większości o wyciągi i ekstrakty z miodu pozbawione węglowodanów. Szczątkowe informacje docierające z mediów, że „miód jest dobry na cukrzycę” mogą powodować poważne konsekwencje zdrowotne wśród diabetyków, którzy zaczną go stosować. Niestety ofiarami propagandy prozdrowotności miodu są najczęściej osoby starsze.
Często przypomina mi się w tym kontekście sytuacja, która miała miejsce podczas moich studenckich praktyk w szpitalu. Jako studentki dietetyki, często na zajęciach klinicznych dostawałyśmy polecenie rozmowy i przeprowadzenia wywiadu żywieniowego z pacjentami. Wiele osób nie stosuje zupełnie zasad zdrowego odżywiania, nawet jeśli dotyka ich cukrzyca, ale jeden starszy pan był wyjątkiem.
Trafił do szpitala z powodu zaostrzenia swojej choroby. Orientował się on w aktualnych zaleceniach żywieniowych. Czytał dokładnie broszury i wypytywał lekarzy o zdrowe produkty. Wiedział, czym różnią się węglowodany złożone od prostych i imponował nam, odpowiadając na kolejne pytania dotyczące swojej diety. Nie korzystał z cukru, stronił od ciastek i słodyczy, wiedział nawet jak poprawnie liczyć wymienniki węglowodanowe.
Po pogłębionej rozmowie okazało się jednak, że choć pan wie nawet jakie owoce są polecane w cukrzycy, codziennie zjada kilka dużych łyżek miodu. Bo nie wiedział, że miód to w większości cukier. Pan codziennie przygotowywał sobie dzbanek lemoniady („wiedzą panie, w cukrzycy trzeba dużo pić”) słodzonej trzema kopiastymi łyżkami miodu („w moim wieku trzeba dbać o odporność"). Przy jego poziomach cukru miało to ogromny wpływ na jego stan, a nie zdawał on sobie sprawy z tego, że miód też mocno mu szkodzi.
Piana lub osad na miodzie oznacza, że się on zepsuł - MIT
Na powierzchni miodu (szczególnie takiego naturalnego, pozyskanego prosto z pasieki) często można zaobserwować białą pianę, osad lub nalot. To na szczęście nie pleśń, a tzw. glukoza miodowa. Formuje się, gdy miód jest świeży i wydostają się z niego pęcherzyki powietrza. Wbrew pierwszym instynktom, taki nalot to więc oznaka doskonałej jakości produktu.
Do obchodzenia się z miodem nie powinno się wykorzystywać metalowych przedmiotów – MIT
Miód nie wchodzi w żadną (szybką) reakcję z metalami, z których zrobione są sztućce. Możesz nabierać miód wprost ze słoika metalową łyżeczką, nie ma ku temu przeciwwskazań.
Mit ten wziął się z przekonania, że miód jest kwasowy, a kwasy reagują z metalami. To duże nadużycie pod wieloma względami: miód ma w składzie kwasy organiczne, ale to śladowe ilości, daleko mu do kwasowego odczynu. Poza tym z trwałymi metalami (np. tymi, z których wykonywane są sztućce) reagują tylko bardzo mocne kwasy w stężeniach uzyskiwanych w laboratoriach chemicznych, a nie słabe kwasy organiczne z pożywienia.
Wiele osób uważa jednak, że drewniane przedmioty najlepiej wydobywają smak miodu. Z tym stwierdzeniem nie można się kłócić. Nie bez powodu klasyczne nabieraki do miodu są zrobione z drewna. Nie ma tu jednak zdrowotnych przeciwwskazań do korzystania z klasycznych sztućców.
fot. Adobe Stock, Wojciech Skóra
Odchudzasz się? Zamień cukier na miód – MIT
Jeśli się odchudzasz, pewnie słyszałaś, że powinnaś wyrzucić cukier z diety. Jeśli szukasz alternatywy, zapewne przyjdzie ci do głowy stosowanie miodu. Taki pomysł może okazać się zgubny. Po pierwsze, miód nie ma wcale mniej kalorii w 100 g produktu, niż cukier. Po drugie, gęsta struktura miodu sprzyja nabieraniu jego większych ilości.
Czy wiesz, że łyżeczka miodu waży aż 12 g i dostarcza 39 kcal, podczas gdy łyżeczka cukru to jedynie 5 g i 20 kcal?
Nie musisz przez to oczywiście całkowicie rezygnować z miodu (i cukru), jeśli się odchudzasz. W dobrej diecie redukcyjnej jest miejsce na wszystkie produkty, które bardzo lubisz. Nie przypisuj jednak miodowi właściwości sprzyjających odchudzaniu.
Miód nigdy się nie psuje – MIT
Miód naturalnie nie powinien się psuć, o ile jest dobrze przechowywany. W innym wypadku zdecydowanie może tracić właściwości odżywcze i smak. Miód powinno się przechowywać w temperaturze pokojowej (nie w lodówce!), w zamkniętym pojemniku. Za każdym razem używaj do korzystania z miodu świeżych sztućców, a miód się nie zepsuje.
Miód w gorącej wodzie wydziela toksyny - MIT
Miód po wrzuceniu do gorącej wody faktycznie traci część składników odżywczych, które są wrażliwe na temperaturę. Nie wydzielają się tam jednak żadne toksyny. W najgorszym przypadku miód po wrzuceniu do zbyt gorącej wody po prostu straci część właściwości.
Czy miód jest zdrowy?
W medycynie naturalnej miód stosowany jest jako pożywienie i lek od zarania dziejów. Przypisuje mu się różnorodne właściwości - od leczenia bólu gardła po... leczenie nowotworów. Używa się go do wspomagania leczenia chorób oczu, astmy i gruźlicy, ale też bardziej prozaicznych dolegliwości takich jak czkawka czy zaparcia. Wiele prozdrowotnych właściwości miodu wymaga większych badań, by mówić o nich jak o faktach naukowych. Większość ekspertów podchodzi jednak sceptycznie do prawdziwie leczniczych właściwości miodu. Jest jednak wiele bardzo obiecujących badań o właściwościach zdrowotnych miodu.
Miód może być składnikiem zdrowej diety, jest to nawet wskazane! Szczególnie dobry jest dla osób oczekujących szybkiej dawki energii. Może być np. składnikiem posiłków przedtreningowych dla sportowców lub dodatkiem podbijającym kaloryczność posiłków w diecie na przytycie.
Miej jednak świadomość, że często właściwości miodu są gloryfikowane. Tak, większość zdrowych osób skorzysta na umieszczaniu go w diecie. Nie warto jednak rezygnować z innych zdrowych posiłków na rzecz wprowadzenia miodu do diety. Kanapka z twarogiem i warzywami w dalszym ciągu będzie bardziej odżywcza i bogata w witaminy i minerały niż kanapka z twarogiem i miodem.
Pamiętaj, że miód nie służy jednak osobom z zaburzoną gospodarką cukrową: dieta w cukrzycy, dieta insulinowa, dieta na insulinooporność i dieta w stanie przedcukrzycowym wymagają wykluczenia miodu z jadłospisu na co dzień. Warto edukować na ten temat szczególnie starsze osoby, które nie zdają sobie sprawy z prostych węglowodanów zawartych w miodzie i jedzą go dużo „bo to samo zdrowie”.
Jaki miód jest najzdrowszy?
W międzynarodowych rankingach pierwsze miejsca zdobywa zawsze miód manuka i to on jest oficjalnie uznany za najzdrowszy rodzaj miodu.
Polskie rodzime miody też są bardzo zdrowe! W zależności od rodzaju mogą delikatnie różnić się właściwościami. Mówi się, że miód spadziowy jest najlepszy na problemy układu moczowego, miód gryczany dobrze działa na wątrobę, a miód wielokwiatowy pomaga zyskać odporność na katar sienny.
Jeśli chcesz wybrać najzdrowszy miód, sięgaj po:
- miód niepasteryzowany,
- miód naturalnie mętny,
- ciemne rodzaje miodu.
Takie miody mają więcej dodatkowych składników (wosków, antyoksydantów, itp.), które są w miodzie najcenniejsze. Dobrze wypada na przykład miód gryczany i miód wrzosowy.
fot. Adobe Stock, Nitr
Zdrowe mogą być też coraz bardziej popularne miody z dodatkami: z sokami owocowymi, owocami, kakao i przyprawami. To dodatkowe źródło cennych antyoksydantów.
Źródła:
Samarghandian S, Farkhondeh T, Samini F. Honey and Health: A Review of Recent Clinical Research. Pharmacognosy Res. 2017;9(2):121-127. doi:10.4103/0974-8490.204647
Ajibola A, Chamunorwa JP, Erlwanger KH. Nutraceutical values of natural honey and its contribution to human health and wealth. Nutr Metab (Lond). 2012;9:61. Published 2012 Jun 20. doi:10.1186/1743-7075-9-61
Ahmed S, Sulaiman SA, Baig AA, et al. Honey as a Potential Natural Antioxidant Medicine: An Insight into Its Molecular Mechanisms of Action. Oxid Med Cell Longev. 2018;2018:8367846. Published 2018 Jan 18. doi:10.1155/2018/8367846
Czytaj także:
Obalamy mity żywieniowe: 6 błędnych przekonań o łączeniu produktów w które dalej wierzysz
Obalamy mity żywieniowe: 7 mitów o odchudzaniu, w które dalej wierzysz
Obalamy mity: Czy dieta wegańska jest zdrowa? (niedobory, anemia, suplementacja, ciąża)
Obalamy mity żywieniowe: 9 popularnych mitów o pieczywie: tego nie wiesz na temat chleba
