Jednym z najbardziej znanych symboli adwentu jest wieniec adwentowy posiadający 4 świece, które zapala się w kolejne niedziele adwentu. Zwyczajów adwentowych jest jednak więcej, choć nie wszystkie są kultywowane do dziś. Niemal wszystkie wiążą się z tradycjami chrześcijańskimi i obchodami Adwentu w Kościele.
Spis treści:
Symbole adwentowe
Do symboli adwentowych zalicza się trzy elementy: charakterystyczną świecę, tzw. roratkę, wieniec wieszany na drzwiach domu lub trzymany na stole oraz lampiony. My dodajemy tu jeszcze jeden – „wędrującą” figurkę Matki Bożej. Czasami za symbol Adwentu uznaje się też kalendarz adwentowy ze słodyczami, ale to dość nowy zwyczaj, dlatego o nim piszemy w części o nowych zwyczajach adwentowych. Tradycyjnie kalendarz adwentowy miał postać drabiny z liczbą szczebli odpowiadającą liczbie dni Adwentu. Dzieciątko Jezus „zstępowało” po tej drabinie w kierunku żłóbka. Symbolizował zbliżanie się Bożego Narodzenia.
Roratka jako zwyczaj adwentowy
Roratka to nie zdrobnienie nazwy mszy wotywnej, ale nazwa świecy, którą zapala się w czasie mszy roratniej lub w domach, w czasie adwentu, przed modlitwą.
Roratka zwykle ma postać długiej białej świecy przewiązanej niebieską lub białą wstążką i pięknie udekorowanej. W kościele jest umieszczona przy ołtarzu głównym lub przy ołtarzu Matki Bożej. Roratka symbolizuje Maryję Pannę, a wstążka – niepokalane poczęcie.
Świeca w tradycji chrześcijańskiej ma też ogólną symbolikę. Jest symbolem chrześcijanina. Wosk symbolizuje ciało, knot – duszę, a płomień – światło Ducha Świętego płonące w duszy człowieka.
Symbole adwentowe: wieniec adwentowy
To jeden z najbardziej znanych symboli adwentowych. Wieniec adwentowy przygotowuje się z gałązek drzew iglastych, głównie świerku. Cztery świece umieszczone na wieńcu zapala się w kolejne niedziele adwentu.
Wieniec adwentowy symbolizuje jedność rodziny, która przygotowuje się na przyjście Jezusa. Kolisty kształt wieńca to symbol wieczności Boga, który nie ma ani początku ani końca. Gałązki drzew iglastych, a więc wiecznie zielonych, oznaczają życie wieczne, jakie daje Chrystus wiernym. Z kolei światło świec jest symbolem światłości, jaką jest sam Jezus Chrystus.
Symbolika lampionu adwentowego
W adwencie dzieci często idąc na roraty zabierają ze sobą lampiony. Najczęściej mają one postać świeczek osłoniętych ręcznie robionymi klosikami. W niektórych kościołach zapala się je od roratki i niesie zapalone do domu. W części parafii z zapalonymi lampionami idzie się na mszę roratnią. Sznur ludzi ze świecami podążających o świcie do kościoła jest niesamowitym widokiem.
Lampion adwentowy to symbol przypowieści Jezusa o roztropnych pannach, które z płonącymi lampami oczekiwały na przyjście Oblubieńca. Symbolizuje też dobre uczynki, które dzieci „kolekcjonują” w adwencie, a które mają im oświetlać drogę i pomóc unikać grzechów.
Wędrująca figurka Matki Bożej
O zwyczaju przekazywania figurki Matki Bożej piszemy w części o zwyczajach adwentowych. Zabranie ze sobą do domu figurki symbolizuje zaproszenie i przyjęcie Maryi do swojego domu i serca.
Zwyczaje adwentowe
Zaczynamy od tradycyjnych zwyczajów związanych z religijnymi obchodami adwentu, gdyż to one są najbardziej charakterystyczne. Nie poprzestajemy jednak na nich. Z dalszej części tekstu dowiesz się o ludowych i relatywnie nowych zwyczajach adwentowych.
Roraty
Przez cały okres adwentu w kościołach odprawiane są nabożeństwa ku czci Najświętszej Maryi Panny. Noszą nazwę „roraty”, a pochodzi ona od łacińskich słów pieśni często śpiewanej na ich początku – Rorate caeli desuper (Spuśćcie rosę, niebiosa). Msze roratnie rozpoczynają się przed świtem, ich elementem jest zapalanie świecy roratnej, nazywanej roratką. Roraty trwają przez cały adwent od poniedziałku do soboty.
Z roratami wiąże się jeszcze inny adwentowy zwyczaj: przyjmowanie figurki Matki Boskiej w domu. Na jeden dzień otrzymuje ją dziecko, które zostanie wylosowane podczas porannej mszy roratniej. Dzieci przynoszą do kościoła spisane dobre uczynki i wrzucają karteczkę do naczynia, z którego ksiądz losuje jedną. Dziecko, którego karteczka została wylosowana zabiera figurkę do domu. W tym dniu cała rodzina celebruje tzw. „rodzinną liturgię”: śpiewa pieśni adwentowe i maryjne, czyta Pismo Święte oraz odmawia Różaniec i inne modlitwy.
fot. Zwyczaje adwentowe/ Adobe Stock, S.H.exclusiv
Zwyczaje adwentowe: czytanie księgi proroka Izajasza
W wielu domach, w których istnieje zwyczaj czytania Pisma Świętego, w czasie adwentu czyta się księgę proroka Izajasza o przyjściu Mesjasza lub żywoty świętych. Śpiewa się również pieśni adwentowe, np.:
- Spuśćcie nam na ziemskie niwy,
- Niebiosa, rosę spuśćcie nam z nieba,
- Archanioł Boży Gabryjel,
- Oto Pan Bóg przyjdzie,
- Przybądź Panie bo czekamy.
Zwyczaje adwentowe: spowiedź
Katolicy biorą udział w rekolekcjach adwentowych, które wieńczy spowiedź. W ten sposób duchowo przygotowują się na przyjście Jezusa. Rekolekcje adwentowe najczęściej trwają 3 dni. Są czasem zadumy i przemyśleń, które mają sprawić, że wierni jeszcze bardziej zbliżą się do Boga i będą w życiu kierować się dobrem.
Ludowe zwyczaje adwentowe
Większość z nich została już zapomniana, choć np. chodzenie po gwizdówce w niektórych regionach Polski praktykuje się do dziś, jednak mówiąc raczej o kolędowaniu. Kiedyś chodzenie po gwizdówce odbywało się od 3. niedzieli adwentu, głównie na Pomorzu i na Kaszubach. Kolędnicy poprzebierani za istoty ze świata nadprzyrodzonego, maszkary zwierzęce, dziada i babę, Ułana, kominiarza, chodzili po wsiach pod przewodnictwem gwiazdora lub gwiazdki.
Innym ludowym zwyczajem adwentowym było także gromadzenie się w domach wieczorami, opowiadanie niesamowitych historii o strzygach, topielicach, duchach. Podczas takich spotkań często swatano młode pary, a na wschodzie adwent nazywano nawet czasem swadziebnym. Po roratach panny wychodzące z kościoła otaczały kawalerów, wołając: „Roracie, roracie, jak na imię macie?" W ten sposób chciały poznać imię swojego przyszłego małżonka.
Nowe zwyczaje adwentowe
Podczas gdy pewne zwyczaje adwentowe odchodzą w zapomnienie, na ich miejscu pojawiają się nowe. Takim zwyczajem w ostatnich latach staje się kalendarz adwentowy, który może mieć różne wersje, choć tą najbardziej znaną jest kalendarz adwentowy ze słodkościami. Co włożyć do kalendarza adwentowego, by był wyjątkowy? Zamiast okienek z łakociami mogą to być zadania do kalendarza adwentowego.
Zwyczaje adwentowe na świecie
Jest ich mnóstwo, a wszystkie wiążą się z przygotowaniami do Świąt Bożego Narodzenia. W niektórych częściach świata zwyczaje świeckie przeważają nad religijnymi, w innych, tak jak Polsce, właściwie są wyłącznie związane z religią.
Np. w Austrii, zwłaszcza na Ziemi Salzburskiej, w każdym domu pojawia się wieniec adwentowy z jodły ozdobionej szyszkami, drewnianymi jabłkami i cynamonem. Podobnie jak w Polsce co niedzielę zapala się na nim 1 z 4 świec. Z kolei w Danii wieniec adwentowy robiony jest z ciasta chlebowego i nosi nazwę Jule Brod.
W Stanach Zjednoczonych najbardziej widocznym zwyczajem jest dekorowanie miast bożonarodzeniowymi ozdobami oraz szał zakupów. Zakupy stają się też popularne w Europie, co objawia się pod postacią świątecznych jarmarków, które odbywają się w adwentowe weekendy. Najbardziej znane jarmarki odbywają się w Budapeszcie, Norymberdze, Berlinie i Pradze.
W Czechach 4 grudnia ścina się gałązki z drzewa wiśniowego i wkłada w domu do wody, aby zakwitły na Boże Narodzenie. W Anglii domy dekorowane są obficie jemiołą i ostrokrzewem, który symbolizuje pokój i pojednanie.
Na Węgrzech 13 grudnia panny zwyczajowo nie powinny pracować. Ich zadaniem jest spisanie na spotkaniu z przyjaciółkami 13 imion męskich na 13 kartach. Każdego dnia aż do Bożego Narodzenia wyrzucają jedna. Ta, która zostanie podpowie, jak będzie miał na imię przyszły mąż.
Treść artykułu opublikowana pierwotnie 4.11.2020.
Czytaj także:
Jak zrobić wieniec adwentowy?
Symbole Bożego Narodzenia - co oznaczają?
Czy w adwencie można tańczyć?
