Właściwości czarnych jagód leśnych znacznie przekraczają to, co wiedzą o nich wszyscy, czyli, że są dobre na oczy. To prawdziwy naturalny skarb i jeden z bogatszych w antyoksydanty owoców. Poznaj największe zalety leśnych jagód i przekonaj się, że warto jeść je jak najczęściej.
Spis treści:
- Czarne jagody - co to jest?
- Wartości odżywcze czarnych jagód
- Antyoksydanty w czarnych jagodach
- Właściwości czarnych jagód - dlaczego warto je jeść
Czarne jagody - co to jest?
Czarne jagody rosną obficie w lasach w całej Polsce, ale to roślina znana także w innych obszarach Północnej Europy, Ameryki Północnej i Azji. Czarna jagoda Vaccinium myrtillus nazywana jest czasem jagodą europejską. To bliska kuzynka borówek amerykańskich, żurawiny i wielu innych jagód.
Jagody są sprzedawane w formie świeżej, mrożonej, suszonej, ale wypełniają też jagodzianki i robi się z nich wiele przetworów. Potrawy z jagód to dla wielu osób prawdziwy smak lata. Okazuje się, że oprócz dobrego smaku, czarne jagody niosą też wspaniałe właściwości prozdrowotne.
Wartości odżywcze czarnych jagód
100 g czarnych jagód dostarcza:
- 37 kcal,
- 0,1 g tłuszczu,
- 8,7 g węglowodanów,
- 0,4 g białka,
- 10 mg sodu,
- 15 mg wapnia,
- 0,3 mg żelaza,
- 2,8 mg witaminy C,
- 79 mcg witaminy A,
- 0,3mg niacyny.
Wartości odżywcze jagód wskazują, że to kaloryczność jagód jest niewielka i to owoce o małej zawartości cukru. IG czarnych jagód wynosi ok. 25. Jagody mają trochę witamin i minerałów, ale pod tym względem nie wyróżniają się od innych owoców. Pobijają je nawet wartości odżywcze truskawek, a witamin w czereśniach też jest więcej. Czym jagody zasłużyły sobie na miano superfooda, albo nawet na tytuł "żywności funkcjonalnej"? Prawdziwa zaleta zdrowotna jagód nie jest najczęściej uwzględniana w tabeli wartości odżywczych jagód. To antyoksydanty w nich zawarte.
fot. Już niewielka garść jagód to potężna dawka zdrowych antyoksydantów/ Adobe Stock, perfectlab
Antyoksydanty w czarnych jagodach
Największym zasobem jagód nie są wszystkie mikro- i makroskładniki w nich zawarte. Patrząc jedynie na zwartość minerałów i witamin w jagodach nie widzi się ich prawdziwych właściwości, bo pod tym względem nie są wyjątkowe. Moc i zaleta jagód to przede wszystkim antyoksydanty. Konkretniej, chodzi o antocyjany i ich pochodne. To im jagody zawdzięczają swój ciemny kolor i wszelkie właściwości zdrowotne.
Czarne jagody zawierają wiele antyoksydacyjnych cząsteczek:
- falawonole: np. kwercytynę (ok. 3 mg/ 100 g ), katechiny (ok. 20mg/ 100 g), resweratrol;
- taniny;
- elagotaniny;
- kwasy fenolowe (kwas kawowy, kwas kumarowy);
- antocyjany (cyjanidyna, delfinidyna, malwidyna, peonidin, petuinin).
Najwięcej jest w nich antocyjanów i to one głównie odpowiadają za właściwości jagód. 100 g świeżo zebranych czarnych jagód ma ich od 300-700 mg. To bardzo dużo, nawet w porównaniu z innymi wychwalanymi owocami! Czarne jagody mają więcej zdrowych antocyjanów niż inne rodzaje jagód i sezonowych owoców: truskawki, wiśnie, czereśnie, maliny.
Co ważne, te prozdrowotne cząstki zostają zachowane w przetworach jagodowych. Nie musisz się obawiać, że sok jagodowy lub dżem z jagód będą ich pozbawione. Nawet jeśli zostały zapasteryzowane.
Właściwości czarnych jagód - dlaczego warto je jeść
Właściwości czarnych jagód pokrywają się częściowo z właściwościami borówki amerykańskiej i właściwościami jagody kamczackiej. Wszystkie są bardzo zdrowe, ale to czarne jagody mają najwięcej antyoksydantów: antocyjanów. Dzięki tej właściwości czarnym jagodom zdecydowanie można nadać miano prawdziwego skarbu lasów. Oto najważniejsze właściwości prozdrowotne jagód.
Czarne jagody poprawiają wzrok
Czarne jagody zyskały sławę jako „owoc dobry na oczy” dzięki brytyjskim pilotom Royal Air Force, którzy utrzymywali, że ich sposobem na dobre widzenie po zmroku jest jedzenie dżemu jagodowego. To jagodom przypisywano sukcesy Brytyjczyków w nocnych bombardowaniach w tracie II wojny światowej. Dziś już wiadomo, że choć jagody mają wiele składników ochraniających wzrok (antyoksydacyjne antocyjany i witaminę A), sukcesy te były głównie zasługą nowych technologii w armii brytyjskiej.
Mimo wszystko dzięki temu wiele osób kojarzy czarne jagody z pokarmem dla zdrowia oczu. Właściwości poprawiające wzrok czarnej jagody nie są wyssane z palca. Faktycznie te leśne owoce mogą opóźniać ślepotę starczą, chroniąc komórki odpowiedzialne za dobry wzrok przed uszkodzeniami.
Czarne jagody na cukrzycę
Jagody to nie tylko owoc dozwolony w cukrzycy, są one wręcz polecane, a nawet mogą mieć właściwości obniżające cukier! Działają podobnie do borówki amerykańskiej w cukrzycy. Owoce jagodowe używane są od wieków jako naturalne substancje na obniżenie cukru. Potwierdza to medycyna naturalna, ale też tradycyjne badania naukowe.
Czarne jagody doceniają bardzo wszyscy zajmujący się medycyną ludową. Przeprowadzono ankietę wśród włoskich zielarzy. Przepytano aż 685 pochodzących z Italii specjalistów ziołolecznictwa na temat naturalnych substancji, które stosują. Między innymi kazano im wskazać naturalne substancje, które poleciliby na obniżenie poziomu cukru. Czarne jagody zajęły zaszczytne czwarte miejsce wśród produktów najczęściej wskazywanych przez tych specjalistów od roślin leczniczych.
Potwierdzają to także badania naukowe. Czarne jagody działają hipoglikemicznie, czyli mogą obniżać cukier we krwi. Dlaczego czarna jagoda jest polecana w cukrzycy?
- Zwiększa sekrecję insuliny.
- Zawiera antyoksydanty chroniące komórki przed uszkodzeniami charakterystycznymi dla cukrzycy.
- Działa przeciwzapalnie.
- Może pomagać uporać się z otyłością, a to bezpośrednia zaleta dla cukrzyków.
Potrzeba więcej badań z udziałem ludzi, by jednoznacznie potwierdzić takie działanie czarnych jagód. Wiadomo na pewno, że jagody nie podbijają mocno cukru i cukrzycy śmiało mogą po nie sięgać i czerpać zalety z jedzenia jagód.
fot. Właściwości czarnych jagód są nieocenione/ Adobe Stock, Isavira
Czarne jagody na choroby serca i cholesterol
Jagody obniżają CRP, mają mnóstwo antyoksydantów i niewiele cukru. Nic dziwnego, że to prawdziwy superfood dla zdrowia serca. Jagody wspierają serce, bo zawarte w nich antocyjany:
- działają przeciwzapalnie,
- pozbywają się stresu oksydacyjnego,
- chronią wyściółkę tętnic i żył przed uszkodzeniami,
- mogą pomagać walczyć z nadciśnieniem,
- obniżają stężenie lipidów (np. cholesterolu) we krwi,
- zapobiegają utlenianiu się cholesterolu.
Jagody mogą też przeciwdziałać otyłości i zmniejszać ryzyko cukrzycy, a to także wpływa korzystnie na zdrowie serca.
Czarne jagody na zespół metaboliczny
Zespół metaboliczny (ZM) to zbiór cech predysponujących do poważnych problemów zdrowotnych, np. chorób serca i cukrzycy. Możesz mieć zespół metaboliczny i nawet o tym nie wiedzieć. Objawy zespołu metabolicznego to np. zwiększony obwód talii, nadciśnienie, wysokie triglicerydy. To prawdziwa plaga w naszym społeczeństwie.
Leczenie ZM polega przede wszystkim na zmianie stylu życia. Jednym z podstawowych zaleceń jest np. wprowadzenie pokarmów bogatych w antyoksydanty. Naukowcy rekomendują szczególnie niskocukrowe, antyoksydacyjne bomby jak jagody, porzeczki i borówki.
Jagody są więc doskonałym wyborem dla osób, które pragną wprowadzić zdrowe zmiany w swoim życiu. Skorzystają z nich palacze, osoby o wyraźnie powiększonym obwodzie talii i nadciśnieniowcy. Wprowadzenie do diety zdrowego koktajlu jagodowego może być doskonałym pierwszym krokiem do innych zdrowych zmian koniecznych do wyprowadzenia z zespołu metabolicznego. Zachęcaj do jedzenia jagód wszystkie osoby otyłe, duża szansa, że mają one też zespół metaboliczny.
Czarne jagody - właściwości przeciwbakteryjne
Czarne jagody, ale też wiele innych owoców jagodowych wykazują działanie przeciwbakteryjne. Badania wskazują na bezpośredni efekt jagód w zwalczaniu bakterii z rodzaju Salmonella i Staphylococcus aureus. Być może dlatego jagody na biegunkę to znane lekarstwo ludowe.
Jagody mogą zapobiegać przyczepianiu się bakterii (fachowo: adhezji) do ścian jelit i innych śluzówek. To jednak nie tylko właściwość leśnych jagód, ale ogólnie efekt borówek, żurawiny i innych owoców jagodowych.
Naukowcy intensywnie badają jagody jako środek do zwalczania antybiotykoopornych infekcji bakteryjnych. Uzyskuje się zadowalające efekty w zwalczaniu MRSA, czyli bakterii S. aureus odpornej na metycylinę.
Czarne jagody - właściwości przeciwzapalne
Czarne jagody zawdzięczają kolejną supermoc antocyjanom. Warto wspomnieć, że mają one właściwości przeciwzapalne. Dlaczego tak działają? To już informacje dla dociekliwych: hamują aktywność proteasomalną, kontrolującą degradację białek komórkowych oraz hamują aktywację cząstki NF-kB, która wyzwala reakcję zapalną w organizmie. Tak, to skomplikowane mechanizmy, które nie są może interesujące, ale odpowiadają za tę niezwykłą właściwość jagód.
Warto zapamiętać po prostu, że czarne jagody są użyteczne we wszystkich chorobach z przewlekłym stanem zapalnym, np.:
- zapaleniu tarczycy Hashimoto,
- zapaleniach jelit,
- reumatoidalnym zapaleniu stawów,
- chorobach zapalnych wątroby.
Przewlekły stan zapalny to źródło wielu innych dolegliwości i chorób. Warto stale z nim walczyć. Jedną z lepszych metod jest dieta przeciwzapalna bogata m. in. w owoce jagodowe.
Czarne jagody na ochronę mózgu i demencję
Wszystkie owoce i warzywa o właściwościach przeciwzapalnych mają też właściwości ochraniające mózg. W przypadku jagód i borówek jest to szczególnie potwierdzone. Spożywanie jagód i picie soków z jagód bezpośrednio przekłada się na większą aktywność antyoksydacyjną w mózgu! Czy wiadomo na 100% jak ochronić się przed demencją przy pomocy jagód? Niestety nie, badania nie są aż tak zaawansowane.
Wiadomo na pewno, że jagody wspierają pracę mózgu i stale go chronią. Warto wprowadzać je ochronnie do diety osób starszych, młodszych i dzieci. Wsparcie działania mózgu przydaje się każdemu.
fot. Jagody działają prozdrowotne na osoby w każdym wieku/ Adobe Stock, lyosha_nazarenko
Czarne jagody - właściwości przeciwnowotworowe
Czarne jagody, pełne ochraniających komórek antyoksydantów, są też intensywnie badane pod kątem swoich właściwości przeciwnowotworowych. Jagody dobrze chronią DNA komórki przed uszkodzeniami, potencjalnie mogą więc też zmniejszać ryzyko mutacji nowotworowych. Oprócz tego jagody obniżają ogólną ilość markerów stanu zapalnego, a ciągły stan zapalny jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia różnych nowotworów.
Mechanizmy, dzięki którym jagody mogą chronić przed nowotworami, są skomplikowane i dla większości mało interesujące. Mimo wszystko warto zapamiętać, że jagody naprawdę mogą być nazywane „przeciwnowotworowym” owocem. To kolejny argument za tym, by jeść je często i obficie. Gdy to możliwe w formie świeżej, ale też zimą. Równie zdrowe są jagody mrożone i przetwory jagodowe.
Źródła:
Chan SW, Tomlinson B. Effects of Bilberry Supplementation on Metabolic and Cardiovascular Disease Risk. Molecules. 2020;25(7):1653. Published 2020 Apr 3. doi:10.3390/molecules25071653
Huckleberries, raw (Alaska Native). FoodData Central. U.S Department of Agriculture.
Czytaj także:
Młoda kapusta – wartości odżywcze. Która kapusta jest najzdrowsza?
Dlaczego warto jeść arbuzy? 8 właściwości zdrowotnych, które sprawią, że jeszcze mocniej pokochasz ten owoc
Czy bób jest zdrowy i dlaczego warto go jeść? Wartości odżywcze i 7 najciekawszych właściwości bobu
