Jagoda kamczacka, czyli „owoc młodości” o niezwykłych właściwościach. 9 powodów, by jeść „królową jagód” jak najczęściej
fot. Adobe Stock, rostovtsevayu
Właściwości jagody kamczackiej są nieocenione i obejmują prawie wszystkie układy organizmu. Kamczacka jagoda działa przeciwzapalnie, obniża trójglicerydy, jest polecana w cukrzycy i nadciśnieniu, a do tego poprawia pamięć i chroni mózg. Japończycy nie bez powodu nazywają jagodę kamczacką złotym środkiem na długowieczność.
Właściwości zdrowotne jagody kamczackiej to m. in. wysoki potencjał antyoksydacyjny i działanie przeciwzapalne. To jeden ze zdrowszych, dostępnych latem owoców. Wśród właściwości jagody kamczackiej można dopatrzyć się nawet działania przeciwnowotworowego. Poznaj najważniejsze powody, by włączyć jagodę kamczacką do diety.
Jagoda kamczacka, czyli lonicera caerulea L. to roślina dobrze znana w kulturze wschodu, szczególnie w Chinach i Rosji. Naturalnie występuje ona w lasach Europy, Północnej Azji i Ameryki Północnej. Rośliny jagody kamczackiej zasiedlają zazwyczaj górzyste i mokre tereny.
W Polsce jagoda kamczacka też staje się coraz bardziej popularna. Uprawiana jest w ogrodach i znana jest ze wczesnych, obfitych plonów i odporności na niskie temperatury. Roślina jagody kamczackiej może przetrwać w temp. nawet do -40° C (kwiaty do -7°C). Niestraszne jej więc wiosenne przymrozki. Jagoda kamczacka pozostaje też mało wrażliwa na zmiany pH gleby i jest stosunkowo odporna na choroby roślin.
Jagoda kamczacka jest ceniona przez wiele natywnych społeczności. Rdzenni Japończycy nazywają ją „eliksirem życia”, a na japońskiej wyspie Hokkaido sok z jagody kamczackiej można zakupić jako „złoty środek na długowieczność i wieczną młodość". Jagoda kamczacka zyskuje też coraz większą uwagę naukowców, którzy pilnie i dokładnie badają jej wartości odżywcze i właściwości prozdrowotne.
Jagoda kamczacka to jedno z lepszych źródeł witaminy C wśród owoców jagodowych. Niektóre źródła podają, że 100 g jagody kamczackiej to 17-25 mg witaminy C, ale są pomiary, które wskazały, że w 100 g tej jagody jest aż 186 mg witaminy C. Ta wartość zdecydowanie umieściłaby jagodę kamczacką w czołówce owoców o najwyższej zawartości witaminy C. Więcej witaminy C mają rośliny jagody kamczackiej, uprawiane w warunkach panujących na północy globu (w tym w Polsce).
Kwasy organiczne w jagodzie kamczackiej
Ze względu na swoje upodobanie do surowych i ostrych warunków klimatycznych, w jagodzie kamczackiej wytwarza się dużo kwasów organicznych. Wiele z nich ma prozdrowotne działanie. Najwięcej jest tu kwasu cytrynowego, ale występuje także: kwas jabłkowy, kwas chinowy, kwas winowy, kwas szikimowy i fumarowy. Kwasów organicznych jest w jagodzie kamczackiej porównywalnie dużo np. do czarnej porzeczki, czy żurawiny. 100 g tych jagód ma ok. 1100 mg kwasów organicznych ogółem.
Cukry w jagodzie kamczackiej
Jagoda kamczacka ma mało cukrów prostych w porównaniu do innych owoców. 100 g jagody kamczackiej zawiera ok. 1,5-2,6 g cukrów. To nawet mniej, niż pokrewna borówka (7,8 g cukrów na 100 g), maliny (4,5 g/ 100 g), czy czarna porzeczka (3,8 g/ 100 g). Ponad połowa cukru zawartego w jagodzie kamczackiej to fruktoza. Niska zawartość cukrów prostych w jagodzie kamczackiej, czyni ją produktem idealnym dla diabetyków.
Minerały w jagodzie kamczackiej
Głównym minerałem obecnym w jagodzie kamczackiej jest potas. Jagoda kamczacka zawiera też fosfor, wapń i magnez. Dokładna zawartość tych minerałów jest porównywalna do wartości odżywczych borówek amerykańskich i jagód.
Polifenole i antyoksydanty w jagodzie kamczackiej
Najcenniejsze cząsteczki, które czerpie się z jedzenia owoców to nie witaminy czy minerały, a właśnie antyoksydanty. Pod tym względem jagoda kamczacka to prawdziwa królowa. W porównaniu zawartości polifenoli (typu antyoksydantów) w owocach rosnących w Kanadzie zauważono, że jagoda kamczacka ma tych cząstek najwięcej. 1112 mg polifenoli na każde 100 g jagody kamczackiej, to bardzo dużo. Więcej niż jagody leśne (778 mg/ 100 g), truskawki (437 mg/ 100 g) i maliny (638 mg/ 100 g). Wszystkie te owoce mimo wszystko bardzo chwali się przez zawartość polifenoli. Jagoda kamczacka zasługuje w tym wypadku na podwójną pochwałę i docenienie.
Dokładne nazwy tych niezwykłych antyoksydantów to: kwasy triterpenowe, beta-karoten, katechol, tanniny, iridoidy, flawonole, kwas chlorogenowy, glikozydy peoniodynowe, cyjanidyny, petunidyny i wiele innych związków o skomplikowanych nazwach.
Najwięcej antyoksydantów gromadzi się w okolicach skórki owoców jagody kamczackiej.
fot. Właściwości jagody kamczackiej/ Adobe Stock, colnihko
Jeśli borówka amerykańska w cukrzycy to superfood, jagoda kamczacka zasługuje na odznaczenie super-hiper-food. Ma o wiele mniej cukru, który w cukrzycy „toleruje się” w owocach tylko dlatego, że mają oprócz tego inne prozdrowotne związki. Im mniej cukru w danym owocu, tym lepiej dla cukrzyka, bo porcja może być większa.
Jednocześnie jagoda kamczacka dostarcza poprawiających glikemię kwasów organicznych, mnóstwa prozdrowotnych (dla serca, stawów, skory...) antyoksydantów i witaminy ważnych w cukrzycy.
Dokładne badania wykazujące przeciwcukrzycowe właściwości jagody kamczackiej zostały przeprowadzone głównie z udziałem zwierząt, ale są bardzo obiecujące.
Jagoda kamczacka na nadciśnienie
Skąd wiadomo, że jagoda kamczacka jest dobra dla nadciśnieniowców, skoro nie ma konkretnych badań, w których udowodniono jej działanie obniżające ciśnienie? Jagoda kamczacka wpisuje się bardzo dobrze jako produkt w założenia diety przeciw nadciśnieniu. Nie dostarcza sodu, którego trzeba unikać. Jednocześnie jest bogatym źródłem potasu: minerału, w który dieta musi przy nadciśnieniu obfitować.
Dodatkowo niska zawartość cukru, który nie zadziała zapalnie na naczynia krwionośne i wszechmocne antyoksydanty, wspierające układy całego ciała. Gdyby naukowcy zajęli się wykazywaniem hipotonicznych (obniżających ciśnienie) właściwości jagody kamczackiej, z dużą dozą pewności można powiedzieć, że efekty byłyby bardzo zadowalające.
Jagoda kamczacka jako eliksir młodości
Jagoda kamczacka nierzadko w tradycyjnej medycynie japońskiej bywa kojarzona jako owoc młodości i wiecznego piękna. To dzięki bardzo wysokiemu potencjałowi antyoksydacyjnemu. Przeciwutleniacze z jagody kamczackiej chronią komórki przed różnorodnymi uszkodzeniami. Jeśli „eliksir młodości” faktycznie istnieje, na pewno musi mieć dużo antyoksydantów, a jagoda kamczacka wpisuje się w te kryteria.
fot. Jagoda kamczacka nazywana jest eliksirem młodości/ Adobe Stock, Stepan Popov
Przeciwbakteryjne właściwości jagody kamczackiej
Badania wykazują, że jagoda kamczacka działa przeciwbakteryjnie w stosunku do niektórych chorobotwórczych i groźnych bakterii: K. rhizophila, B. subtilis, Campylobacter jejuni. Co ważne, jednocześnie jagody kamczackie zachowują w zdrowiu potrzebne i pożądane zdrowe bakterie jelitowe. Można powiedzieć więc, że jagody kamczackie mają właściwości pro-biotyczne (choć nie są same w sobie źródłem bakterii).
Wykazano też, że ekstrakty z jagody kamczackiej przeciwdziałają przyleganiu (adhezji) bakterii do śluzówek i innych powierzchni w ludzkim organizmie. Mogą więc zapobiegać powstawaniu infekcji układu moczowego, a także wspierać zdrowie jamy ustnej.
Jagoda kamczacka na obniżenie triglicerydów
Zastanawiasz się, co jeść by obniżyć poziom triglicerydów? Włącz jagodę kamczacką do jadłospisu! Właściwości obniżające stężenie TG zostały udowodnione z udziałem ekstraktów z jagody kamczackiej, ale świeże jagody z pewnością wykazują ten sam efekt.
Jagoda kamczacka dla zdrowia i ochrony mózgu
Właściwości borówek amerykańskich i właściwości jagód leśnych, to przede wszystkim właśnie działanie neuroprotekcyjne, czyli chroniące mózg. Jagoda kamczacka też działa w ten sposób. Wszystko (znowu) dzięki obecności polifenoli.
Nowe badania potwierdzają, że ekstrakt z jagody kamczackiej poprawia funkcje kognitywne (szybkość i bystrość umysłu) natychmiast po jej zjedzeniu. W ciągu 1,5h od zjedzenia jagód kamczackich następuje obniżenie ciśnienia skurczowego krwi, tętno się stabilizuje, a poziom glukozy ulega wyrównaniu.
Dzięki temu poprawia się przepływ krwi do mózgu i zdolność pobierania glukozy przez mózg. To wszystko pozytywnie wiąże się ze zdolnościami do przyjmowania informacji, ich analizy, uczenia się. Po prostu: jagoda kamczacka wspiera w wydajniejszej pracy i nauce. Jagodę kamczacką warto umieszczać więc szczególnie w śniadaniu przed umysłową pracą lub nauką. Jagoda kamczacka ma jednak pozytywny efekt na mózg nie tylko w krótkim czasie. Jagody te mają też potencjał do poprawy pamięci związanej ze starzeniem się układu nerwowego.
Jagoda kamczacka - właściwości chroniące wątrobę
Ekstrakty fenolowe z jagody kamczackiej pozwalają na zatrzymanie różnorodnych procesów uszkadzających komórki wątroby (np. peroksydację) i opóźniają równie szkodliwe utlenianie tzw. złego cholesterolu LDL. Jagoda kamczacka wydajnie chroni więc wątrobę przed szkodliwymi cząstkami.
Wykazano też, że jagoda kamczacka obniża intensywność przypadłości zwanej: niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. To częste zaburzenie przy otyłości brzusznej, w którym wątroba nie może funkcjonować poprawnie. Ten efekt jagody kamczackiej, zawdzięcza się jej wpływie na mikrobiom. Mechanizm jest skomplikowany, ale bardzo ciekawy.
Właściwości chroniące przed UV jagody kamczackiej
Nie masz już pewnie wątpliwości, że antyoksydanty z jagody kamczackiej są bardzo zdrowe i potężne. Oto ich kolejna funkcja: obniżanie destrukcyjnego działania promieni UV. Światło słoneczne i inne źródła promieniowania UV, mają zdolność do niszczenia wielu komórek. Każdy wie, że zbyt intensywna ekspozycja na słońce nie jest zdrowa, nie tylko z powodu potencjalnych nowotworów. UV uszkadzają DNA, keratynocyty i po prostu niszczą komórki. Ekstrakty z jagody kamczackiej mogą zapobiegać temu efektowi.
To właściwość wykazana w badaniach laboratoryjnych. Nie ma ona w tym momencie dużego wymiaru praktycznego, ale to kolejny argument za słusznością Japończyków, którzy nazywają jagodę kamczacką eliksirem młodości.
fot. Jagoda kamczacka to prawdziwy superfood/ Adobe Stock, Lena
Właściwości przeciwzapalne jagody kamczackiej
Jagoda kamczacka, dzięki niezwykłemu składowi chemicznemu i wszystkim wymienionym już cząsteczkom, ma też silne właściwości przeciwzapalne. Dieta przeciwzapalna jest często uznawana za "nową dietę śródziemnomorską", bo uznaje się ja za najzdrowszą na świecie.
To mechanizmy zapalne są odpowiedzialne za powstawanie i progres wielu chorób: od chorób skóry, przez wszystkie dolegliwości układu sercowego, po choroby stawów i nowotwory. Przeciwzapalne działanie produktów spożywczych jest zawsze na wagę złota.
Nie wchodząc już w szczególny i mechanizmy biochemiczne, jagoda kamczacka jest jednym z pokarmów, które zdecydowanie działają przeciwzapalnie na organizm.
Źródła:
Gołba M, Sokół-Łętowska A, Kucharska AZ. Health Properties and Composition of Honeysuckle Berry Lonicera caerulea L. An Update on Recent Studies. Molecules. 2020;25(3):749. Published 2020 Feb 9. doi:10.3390/molecules25030749
Sharma A, Kim JW, Ku SK, Choi JS, Lee HJ. Anti-diabetic effects of blue honeyberry on high-fed-diet-induced type II diabetic mouse. Nutr Res Pract. 2019;13(5):367-376. doi:10.4162/nrp.2019.13.5.367
Jurikova T., Sochor J., Rop O., Mlček J., Balla Š., Szekeres L., Žitný R., Zitka O., Adam V., Kizek R. Evaluation of polyphenolic profile and nutritional value of non-traditional fruit species in the Czech Republic—A comparative study. Molecules. 2012;17:8968–8981. doi: 10.3390/molecules17088968.
Senica M., Bavec M., Stampar F., Mikulic-Petkovsek M. Blue honeysuckle (Lonicera caerulea subsp. edulis (Turcz. Ex Herder) Hultén.) berries and changes in their ingredients across different locations. J. Sci. Food Agric. 2018;98:3333–3342. doi: 10.1002/jsfa.8837.
Mikulic-Petkovsek M., Schmitzer V., Slatnar A., Stampar F., Veberic R. Composition of Sugars, Organic Acids, and Total Phenolics in 25 Wild or Cultivated Berry Species. J. Food Sci. 2012;77:C1064–C1070. doi: 10.1111/j.1750-3841.2012.02896.x
Kusznierewicz B., Piekarska A., Mrugalska B., Konieczka P., Namieśnik J., Bartoszek A. Phenolic composition and antioxidant properties of Polish blue-berried honeysuckle genotypes by HPLC-DAD-MS, HPLC postcolumn derivatization with ABTS or FC, and TLC with DPPH Visualization. J. Agric. Food Chem. 2012;60:1755–1763. doi: 10.1021/jf2039839
Bell L., Williams C.M. A pilot dose-response study of the acute effects of haskap berry extract (Lonicera caerulea L.) on cognition, mood, and blood pressure in older adults. Eur. J. Nutr. 2019;58:3325–3334. doi: 10.1007/s00394-018-1877-9
Svobodová A., Zdařilová A., Vostálová J. Lonicera caerulea and Vaccinium myrtillus fruit polyphenols protect HaCaT keratinocytes against UVB-induced phototoxic stress and DNA damage. J. Dermatol. Sci. 2009;56:196–204. doi: 10.1016/j.jdermsci.2009.08.004.
Wu S., Hu R., Nakano H., Chen K., Liu M., He X., Zhang H., He J., Hou D.-X. Modulation of gut microbiota by Lonicera caerulea L. berry polyphenols in a mouse model of fatty liver induced by high fat diet. Molecules. 2018;23:3213. doi: 10.3390/molecules23123213
Rupasinghe H.P.V., Boehm M.M.A., Sekhon-Loodu S., Parmar I., Bors B., Jamieson A.R. Anti-inflammatory activity of haskap cultivars is polyphenols-dependent. Biomolecules. 2015;5:1079–1098. doi: 10.3390/biom5021079
fot. Jagoda kamczacka/ Adobe Stock, nickkurzenko
fot. Właściwości jagody kamczackiej/ Adobe Stock, colnihko
fot. Jagoda kamczacka nazywana jest eliksirem młodości/ Adobe Stock, Stepan Popov
fot. Jagoda kamczacka to prawdziwy superfood/ Adobe Stock, Lena
