Jeśli pracujesz zawodowo i spodziewasz się dziecka, w tym ważnym okresie życia ustawodawca otacza cię szczególną ochroną. W trosce o twój byt materialny i komfort psychiczny w okresie ciąży i tuż po nim, kodeks pracy przewiduje szczególne prawa dla kobiet w ciąży. Pracodawca ma obowiązek bezwzględnie ich przestrzegać.
Oto, czego nie może zrobić twój szef gdy jesteś w ciąży:
Zwolnić cię ani wypowiedzieć umowy o pracę w okresie ciąży
Kobieta w ciąży objęta jest zagwarantowanym prawnie okresem ochronnym. Zgodnie z art. 177 § 1 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą będącą w ciąży oraz podczas urlopu macierzyńskiego, chyba, że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy, a zakładowa organizacja związkowa, która reprezentuje pracownicę, wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Ciąża a wypowiedzenie umowy o pracę
Pracodawca nie może także rozwiązać umowy o pracę, gdy zaszłaś w ciążę w okresie wypowiedzenia. W sytuacji, kiedy dowiedziałaś się o ciąży już po rozwiązania stosunku pracy, a zaszłaś w nią w okresie wypowiedzenia, możesz zażądać od pracodawcy uznana tej czynności za bezskuteczną. Wystarczy, że przedstawisz stosowne zaświadczenie lekarskie, stwierdzające, że w okresie wypowiedzenia umowy o pracę (najpóźniej w ostatnim dniu), byłaś w ciąży. Przepisu nie stosuje się jednak do umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenie.
Zwolnić cię ani wypowiedzieć umowy o pracę podczas urlopu macierzyńskiego
Również okres urlopu macierzyńskiego objęty jest przez kodeks pracy szczególną ochroną. Pracodawca nie może zwolnić cię ani wypowiedzieć ci umowę o pracę gdy przebywasz na urlopie macierzyńskim.
Pracodawca może wręczyć ci wypowiedzenie dopiero pierwszego dnia w pracy po urlopie macierzyńskim, chyba, że wcześniej złożyłaś wniosek o urlop wychowawczy. Jeśli jednak masz podstawy sądzić, że jedynym powodem zwolnienia cię jest fakt posiadania małego dziecka, możesz oskarżyć pracodawcę o dyskryminację i skierować sprawę do sądu pracy.
Nakazać pracy w godzinach nadliczbowych
Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tyko w określonych w kodeksie pracy przypadkach:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- w razie zaistnienia szczególnych potrzeb pracodawcy.
Pracodawcom nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych kobiet w ciąży. Jest to zakaz bezwzględny i nie uchyla go nawet zgoda pracownicy na pracę ponad normę. Naruszenie przepisów o czasie pracy i przepisów o prawach pracownic w ciąży zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 1 tys. do 30 tys. zł. Pracownica w ciąży może pracować maksymalnie 8 godzin dziennie.
Wysłać cię w delegację bez twojej zgody
Wyjazd w delegację jest poleceniem służbowym, do którego należy się zastosować. Kobieta w ciąży jest jednak zwolniona z tego obowiązku. Pracodawca nie może wysłać ciężarnej pracownicy w delegację poza miejsce zamieszkania bez jej zgody. Kobieta może odmówić wyjazdu i nie poniesie z tego powodu ujemnych konsekwencji.
Nie wyrazić zgody na wykonanie badań kontrolnych w godzinach pracy
Badania kontrolne w czasie ciąży to podstawowa rzecz, o którą powinna zadbać przyszła mama. Pracodawca jest zobowiązany udzielić jej zwolnienia od pracy na czas wykonania badań, ale pod określonymi warunkami. Kobieta musi przedstawić swojemu przełożonemu zaświadczenie lekarskie, w którym jest wyraźnie zaznaczone, że zlecone badania mają związek z ciążą oraz, że nie mogą być wykonane poza godzinami pracy (wystarczy, że lekarz określi terminie, w jakim powinny być wykonane).
Pracownica nie powinna zwalniać się z pracy, jeśli ma możliwość wykonania tych badań po pracy, z drugiej strony pracodawca nie może zmusić ją do rezygnacji z wizyty w placówce publicznej (poranne godziny przyjęć) i wykonania tych badań odpłatnie w placówce prywatnej. Przełożony ma prawo zażądać udokumentowania faktu odbycia badań, dlatego warto mieć przy sobie zaświadczenie lekarskie o odbyciu badań. Za czas nieobecności pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Zwolnienie kobiety w ciąży na czas badań
Przyjąć do pracy po urlopie wychowawczym na niższe stanowisko lub gorzej opłacane
Kobiety wracające do pracy po urlopie wychowawczym często spotykają się z sytuacją, w której ich stanowisko jest już obsadzone a pracodawca proponuje im pracę na stanowisku o podobnym charakterze, lecz w praktyce związanym z mniej ambitnymi zadaniami.
Zgodnie z prawem pracodawca ma obowiązek przyjąć cię do pracy i zatrudnić na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed urlopem lub na innym zgodnym z twoimi kwalifikacjami zawodowym. Jeśli jednak okaże się to niemożliwe, pracodawca może już pierwszego dnia po powrocie do pracy wręczyć ci wypowiedzenie.
Zmusić cię do wykonywania prac zabronionych przez lekarza
Jeśli lekarz zabronił ci wykonywać określone czynności, koniecznie poinformuj o tym pracodawcę i przedstaw zaświadczenie lekarskie. Niektóre zawody wiążą się z wykonywaniem pracy, która w okresie ciąży, mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia kobiety.
Szczegółowy wykaz prac można znaleźć w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Zobacz tutaj.
Czas pracy kobiet w ciąży przy komputerze
Zatrudnić cię w porze nocnej
Praca w godzinach nocnych, podobnie jak praca w godzinach nadliczbowych, w przypadku kobiety w ciąży, jest obłożona zakazem bezwzględnym. Oznacza to, że pracodawca nie może zatrudnić cię w godzinach nocnych, nawet gdy wyrazisz na to zgodę.
Jeśli twój rozkład pracy wypada na porę nocną, pracodawca ma obowiązek tak zmienić rozkład, aby praca nie była wykonywana w porze nocnej. Należy także pamiętać, że za pracę w porze nocnej uznaje się 8 godzin pomiędzy godziną 21.00 a 7.00 rano. Pracownik pracujący w nocy to taki, który pracuje co najmniej 3 godziny w porze nocnej.
Zwolnić cię, jeśli umowa na czas określony uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży
Pracodawca nie może także wypowiedzieć ani rozwiązać umowy:
- zawartej na czas określony;
- zawartej na czas wykonania określonej pracy;
- zawartej na okres próbny przekraczający jeden miesiąc; która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Wtedy pracodawca ma obowiązek przedłużyć umowę do dnia porodu.
Kobieta nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego ani urlopu wychowawczego, gdyż urlopy te należą się tylko pracownicom pozostającym w stosunku pracy. Zyskują jednak uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego.
Ciąża a umowa na czas określony
Stosować systemu przerwanego czasu pracy
Wobec kobiet w ciąży nie może być stosowany system przerywanego czasu pracy, który polega na tym, że w określonym czasie pracy przewiduje się maksymalnie jedną przerwę w pracy trwającą maksymalnie 5 godzin.
Zobacz także:
Kalendarz ciąży Mamotoja.pl!
Ciąża a praca na umowę zlecenie - jak to wygląda?
Czy można łączyć urlop macierzyński z wykonywaniem pracy?
