Chryzantemy, zwane także złocieniami, to jedne z najpiękniejszych kwiatów, które rozkwitają późną jesienią, kiedy większość roślin kończy już swój sezon. Ich niezwykle barwne kwiaty o różnych kształtach i rozmiarach są ozdobą ogrodów, balkonów i tarasów, a także często pojawiają się na cmentarzach w okresie Wszystkich Świętych. Uprawa chryzantem wcale nie jest trudna, a odpowiednio pielęgnowane rośliny będą zachwycać swoimi kwiatami przez wiele tygodni.
Chryzantemy oryginalnie pochodzą z Chin, a ich nazwa oznacza "złoty kwiat". Chińczycy nazywają je także poetycko "radością w niepomyślności". Zdobią nimi ogrody od setek lat, a wcześniej cenili je jako zioło przedłużające życie. Wielką sławą ten kwiat cieszy się również w Japonii - znajduje się nawet w herbie japońskiej rodziny cesarskiej.
Spis treści:
- Uprawa chryzantem krok po kroku
- Pielęgnacja chryzantem
- Zimowanie chryzantemy
- Chryzantemy a choroby i szkodniki
Uprawa chryzantem krok po kroku
W Polsce także kochamy chryzantemy - robimy z nich wiązanki na groby z okazji Wszystkich Świętych lub stawiamy na grobach doniczki obsypane kwiatami. Coraz częściej spotkać można chryzantemy także w ogrodach i na balkonach. Ich uprawa nie jest skomplikowana, a długie i obfite kwitnienie sprawia, że to bardzo popularny jesienny wybór.
Jak wybrać chryzantemy?
Przede wszystkim wybieraj sadzonki od sprawdzonych producentów, najlepiej w lokalnych szkółkach lub centrach ogrodniczych. Rośliny powinny mieć zdrowy, dobrze rozwinięty system korzeniowy, a liście nie mogą być żółte ani zwiędłe.
Unikaj też roślin z plamami na liściach, które mogą być objawem chorób. Warto też zwrócić uwagę na odmiany - chryzantemy różnią się nie tylko kolorem kwiatów, ale również wysokością i wymaganiami. Niektóre odmiany lepiej sprawdzą się w gruncie, inne natomiast są idealne do uprawy w donicach. Sadzonki kupuje się na wiosnę, w kwietniu lub w maju, w zależności od odmiany.
Polecane odmiany chryzantem do ogrodu to na przykład:
- Chryzantema ,,Carot"– dorasta do 30-40 cm, zakwita we wrześniu. Ładnie się krzewi, kwiaty mają średnicę 5cm i marchewkową barwę.
- Chryzantema "Arabica" - dorasta do 30cm, zakwita w październiku, kwiat ma średnicę 5cm. Ma pokrój kuli, ładnie się krzewi.
- Chryzantema "RED" - dorasta do 30 cm, kwitnie od początku września ,kwiat średnicy 5cm. Ma kulisty pokrój, ładnie się krzewi.
- Chryzantema ,, Pipi" - dorasta do 30 cm, kwitnie od września na pomarańczowo, kwiat ma średnicę 4cm .
Chryzantemą specjalnego przeznaczenia jest chryzantema dalmatyńska, częściej nazywana złocieniem dalmatyńskim lub wrotyczem dalmatyńskim. Jej kwiaty przypominają stokrotki. Zawierają cynerynę i pyretrynę – substancje toksyczne dla owadów.
Odstrasza szkodniki roślin, karaluchy, komary, prusaki, pluskwy. Można ją uprawiać w Polsce, jednak podczas ostrych zim wymarza. Pasuje do ogrodów śródziemnomorskich, naturalistycznych i wiejskich.
fot. Chryzantemy: uprawa krok po kroku/Adobe Stock, mirage_studio
Wymagania i stanowisko dla chryzantem
Chryzantemy preferują słoneczne stanowiska, gdzie będą miały dostęp do światła przez co najmniej 6 godzin dziennie. Gleba powinna być dobrze przepuszczalna, żyzna i lekko kwaśna w kierunku obojętnej (pH 6,0–6,5). Jeśli gleba w ogrodzie jest ciężka lub gliniasta, warto dodać do niej kompost lub piasek, aby lekko ją rozluźnić i poprawić przepuszczalność.
Przed sadzeniem dobrze jest też przekopać ziemię i wzbogacić ją nawozem organicznym lub obornikiem.
Kiedy i jak sadzić chryzantemy?
Najlepszy czas na sadzenie chryzantem to wiosna lub wczesna jesień, bo wówczas rośliny mają wystarczająco dużo czasu na ukorzenienie się przed nadejściem zimy. Umieść chryzantemy w glebie, w dołkach o głębokości ok. 20-30 cm, zachowując odległość 30–50 cm między nimi, aby miały przestrzeń do rozwoju. Sadzonki powinny być umieszczone tak, aby górna część bryły korzeniowej znajdowała się tuż pod powierzchnią ziemi.
Od razu po posadzeniu dobrze jest podlać chryzantemy, aby ziemia przylgnęła do korzeni i wspomogła ich ukorzenienie. Nie przelewaj jednak, bo roślina ta, choć bardzo źle znosi nawet niewielkie przesuszenie, nie lubi także zbyt mokrego podłoża.
Chryzantemy są wieloletnie, dlatego po przekwitnięciu przechodzą w stan spoczynku, a wiosną wypuszczają młode pędy i latem znów zakwitną. Gdy łodygi osiągną wysokość 10-15 cm, warto uszczknąć ich czubki. Przycinanie chryzantem powoduje rozkrzewienie się rośliny i zapobiegnie nadmiernemu uginaniu się łodyg pod ciężarem kwiatów.
Pielęgnacja chryzantem
Chryzantemy potrzebują umiarkowanego podlewania. Zbyt obfite nawadnianie może prowadzić do gnicia korzeni, więc najlepiej podlewać rośliny, gdy wierzchnia warstwa gleby jest sucha. Unikaj też moczenia liści, aby zapobiec rozwojowi chorób grzybowych.
W fazie wzrostu stosuj nawozy bogate w azot, aby wspomóc rozwój liści. Przed kwitnieniem zmień nawóz na ten z większą zawartością fosforu i potasu, ponieważ sprzyja to obfitemu kwitnieniu. Nawożenie zakończ pod koniec lata.
Regularne usuwaj też przekwitłe kwiaty, ponieważ pobudza to chryzantemy do dalszego kwitnienia. Rosnące kilka lat w jednym miejscu chryzantemowe krzaki trzeba odmłodzić, dzieląc karpy na kilka części. Najlepiej zrobić to wczesną wiosną.
Zimowanie chryzantem
Prawie wszystkie odmiany chryzantem są odporne na przymrozki, przy czym najbardziej te o drobnych kwiatach. Śmiało można zdobić nimi jesienny balkon lub taras. Nawet kilkustopniowy przymrozek (do ok. - 5 st. C) nic im nie zrobi.
Gdy zapowiadany jest większy mróz, wystarczy okryć je na noc włókniną ogrodniczą lub papierem, by przetrwały. Odmiany wrażliwe na mróz warto wykopać i przenieść do chłodnego, ale osłoniętego miejsca, np. piwnicy. Przechowuj je w pojemnikach z lekko wilgotnym torfem, pilnując, by nie przesuszyły się w okresie zimowania.
Czytaj też: jak zimować chryzantemy?
Rośliny uprawiane w donicach na zimę najlepiej przenieść do pomieszczeń, gdzie temperatura nie spada poniżej zera, ale zapewnia minimalne światło.
fot. Uprawa chryzantem nie jest skomplikowana/Adobe Stock, manuta
Chryzantemy a choroby i szkodniki
Chociaż chryzantemy są stosunkowo odporne, mogą być atakowane przez szkodniki i choroby. Najczęściej spotykane są choroby grzybowe, takie jak mączniak prawdziwy i szara pleśń. Objawiają się białym nalotem na liściach lub gniciem kwiatów.
Aby zapobiegać chorobom, unikaj nadmiernego podlewania i zapewnij dobrą cyrkulację powietrza między roślinami. W razie potrzeby stosuj fungicydy.
Chryzantemy mogą paść też ofiarą mszyc i przędziorków. Te szkodniki atakują liście i kwiaty. Można je zwalczać poprzez opryskiwanie roślin roztworem wody z mydłem lub naturalnymi środkami owadobójczymi. W cięższych przypadkach warto sięgnąć po chemiczne preparaty owadobójcze.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 15.10.2019.
Czytaj także:
Te jesienne kwiaty ozdobią twój ogród
Najpowszechniejsze szkodniki roślin doniczkowych
Domowe sposoby na mszyce
