Tłuszcz brunatny jest wielką nadzieją naukowców. Dawniej uważany za marginalny element ludzkiego organizmu teraz zyskuje miano nadziei na skuteczniejszą walkę z nadwagą i otyłością. Wszystko dzięki unikatowym właściwościom, które nie pozwalają dalej wierzyć w opinię, że im w organizmie mniej tłuszczu, tym lepiej. W przypadku brunatnej tkanki tłuszczowej jest dokładnie odwrotnie.
Spis treści:
- Tłuszcz brunatny – co to jest?
- Tkanka tłuszczowa brunatna – funkcje
- Rodzaje tkanki tłuszczowej
- Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna – różnice
- Tłuszcz brunatny u człowieka
- Jak zwiększyć przyrost tkanki tłuszczowej brunatnej?
- Tłuszcz brunatny – morsowanie
Tłuszcz brunatny – co to jest?
Tłuszcz brunatny to jeden z trzech typów tkanki tłuszczowej. W przeciwieństwie do tłuszczu białego, zwanego też żółtym, jest tkanką aktywną – mocno ukrwioną i unerwioną. Najwięcej tłuszczu brunatnego mają niemowlęta i małe dzieci – stanowi on 2-5% ich masy ciała. W miarę dorastania ilość brunatnej tkanki tłuszczowej w ciele maleje. Najwięcej (w proporcji do pozostałych tkanek ciała) mają jej osoby szczupłe i sportowcy.
rys. Tłuszcz brunatny/ Adobe Stock, uday
Komórki tłuszczu brunatnego powstają z mezodermy, czyli tego samego listka zarodkowego co mięśnie i tkanka chrzęstna. Tłuszcz brunatny zawdzięcza swoją nazwę barwie, jaki ma ta tkanka. Dzięki większej ilości mitochondriów oraz żelaza i mniejszej zawartości tłuszczu, komórki te są ciemniejsze od komórek białej tkanki tłuszczowej, w której adipocyty są mocno wypełnione jasnym tłuszczem.
Tkanka tłuszczowa brunatna – funkcje
Tłuszcz brunatny, przede wszystkim, pomaga w utrzymaniu stałej temperatury ciała. Aktywuje się, gdy organizm narażony jest na niską temperaturę tuż przed tym, zanim pojawi się drżenie mięśni z zimna.
Komórki tłuszczu brązowego produkują ciepło poprzez rozkładanie glukozy i tłuszczu. Innymi funkcjami tłuszczu brunatnego są:
- magazynowanie i produkcja energii,
- spalanie kalorii,
- pomoc w kontrolowaniu poziomu cukru i insuliny we krwi,
- prawdopodobnie biorą udział w prawidłowym wysycaniu kości wapniem,
- wytwarza adiponektynę, która wspomaga metabolizm glukozy i tłuszczu, ale też chroni naczynia krwionośne,
- wydzielanie hormonów (adiponektyna, leptyna), czynnika wzrostu, białka CRP, interleukin,
- usprawnianie metabolizmu.
Rodzaje tkanki tłuszczowej
Wyróżnia się 3 typy tkanki tłuszczowej:
- brunatna tkanka tłuszczowa (BAT) – zbudowana z brązowych adipocytów zawierających najwięcej mitochondriów ze wszystkich typów komórek tkanki tłuszczowej. Komórki te zawierają drobne krople tłuszczu, które stanowią jedynie 30-50% ich objętości.
- biała tkanka tłuszczowa (WAT) – zbudowana z białych adipocytów, które mają mało mitochondriów, a gromadzony w nich tłuszcz przyjmuje postać dużych kropel. To największe spośród typów komórek tłuszczowych – aż do 95% ich objętości stanowi tłuszcz. Tkanka ta jest znacznie słabiej ukrwiona i unerwiona od pozostałych rodzajów tkanki tłuszczowej.
- różowa tkanka tłuszczowa – zbudowana z różowych adipocytów, które zawierają więcej mitochondriów niż białe adipocyty, ale mniej niż adipocyty brązowe. Magazynuje tłuszcz w postaci mniejszych i większych kropel tłuszczu.
rys. Rodzaje tkanki tłuszczowej/ Adobe Stock, L. Darin
Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna – różnice
Poza barwą, liczbą mitochondriów, zawartością tłuszczu i sposobem jego magazynowania, oba rodzaje tkanki tłuszczowej różnią się także unerwieniem, ukrwieniem i funkcją.
Tłuszcz brunatny - charakterystyka
Jest mocno ukrwiony i unerwiony i znajduje się tylko w określonych miejscach ciała. Zwiększenie jego ilości wpływa wyłącznie korzystnie na zdrowie – pomaga utrzymać szczupłą sylwetkę, usprawnia metabolizm, usprawnia termoregulację i odporność na niskie temperatury, chroni naczynia krwionośne i kości.
Tkanka ta aktywnie bierze udział w termoregulacji poprzez produkcję ciepła wynikającą ze spalania glukozy i tłuszczu. Im jej więcej, tym sprawniejszy i wyższy metabolizm, niższe BMI i ryzyko rozwoju chorób, np. miażdżycy, cukrzycy typu II.
Biała tkanka tłuszczowa - charakterystyka
Jest słabiej unerwiona i ukrwiona, przez co jest mniej aktywna i służy głównie jako magazyn tłuszczu. Zwiększenie jej ilości przyczynia się do rozwoju nadwagi i otyłości. Biała tkanka tłuszczowa, podobnie jak tłuszcz brązowy, bierze udział w termoregulacji, jednak udział ten jest bierny – działa jak izolator.
Biała tkanka tłuszczowa gromadzi się pod skórą i w jamie brzusznej jako tłuszcz trzewny wokół narządów wewnętrznych. Jej nadmiar zwiększa poziom tkanki tłuszczowej w ciele, przyczynia się do obniżenia wrażliwości ciała na insulinę i powstawanie chorób metabolicznych wynikających z otyłości.
Tłuszcz brunatny u człowieka
Niemowlęta rodzą się z relatywnie dużą ilością brunatnej tkanki tłuszczowej – 5%. Zlokalizowana jest ona wzdłuż kręgosłupa, w okolicy barków i łopatek, wokół trzustki i tchawicy. Większa jego ilość u niemowląt i dzieci wynika z tego, że nie mają one jeszcze w pełni wykształconych innych mechanizmów termoregulacji.
Gdzie występuje brunatna tkanka tłuszczowa u osoby dorosłej? Jej lokalizacja nieco się zmienia w porównaniu z dziećmi. U dorosłych tłuszcz brunatny znajdowany jest przede wszystkim w okolicy szyi, między łopatkami, w górnej części klatki piersiowej, w okolicy nerek, serca i nadnerczy.
Jak zwiększyć przyrost tkanki tłuszczowej brunatnej?
Organizm ma zdolność zamiany białej tkanki tłuszczowej w brunatną. Aby to się stało, musi dostać bodziec do dokonania takiej zamiany. Stwierdzono, że dzieje się to pod wpływem niskiej temperatury otoczenia. Już po 2 godzinach przebywania w temperaturze 16 stopni ilość brązowej tkanki tłuszczowej zwiększa się.
Kolejnym sposobem na zwiększenie ilości tłuszczu brązowego w ciele jest zdrowa dieta bogata w żelazo. Jabłka i suszone owoce zawierają kwas ursolowy, który stymuluje powstawanie tłuszczu brązowego.
Trzecim sposobem jest aktywność fizyczna. Regularny ruch stymuluje produkcję iryzyny, która według naukowców stymuluje przemianę tłuszczu białego w brązowy. Szczególną uwagę zwraca w tej materii pływanie. Naukowcy udowodnili, że trening pływacki, nawet w ciepłej wodzie, skutecznie aktywuje brązową tkankę tłuszczową i powoduje zwiększenie jej ilości.
Tłuszcz brunatny – morsowanie
Morsowanie może być sposobem na zwiększenie ilości tłuszczu brązowego w ciele. Wszystko poprzez wystawienie organizmu na działanie niskiej temperatury. Okazuje się bowiem, że nie tylko dłuższe przebywanie w obniżonej temperaturze stymuluje brązowy tłuszcz. Takie działanie ma też regularne wystawianie się na działanie zimnej wody. Sprawdzili to naukowcy, którzy badali morsujących 2-3 razy w tygodniu Skandynawów. Chcesz budować brunatną tkankę tłuszczową? Zacznij morsować.
Źródła: 1. Susana Soberg, Johan Lofgren et. al. „Altered brown fat thermoregulation and enhanced cold-induced thermogenesis in young, healthy, winter-swimming” men, doi.org/10.1016/j.xcrm.2021.100408 2. N. Ueno, S. Oh-ishi, T. Kizaki, M. Nishida, H. Ohno „Effects of swimming training on brown-adipose-tissue activity in obese ob/ob mice: GDP binding and UCP m-RNA expression”, PMID: 9055352
Czytaj także:
Jak pobudzić spalanie tłuszczu?
Jak spalić tłuszcz z brzucha? Najlepsza dieta i ćwiczenia
Spalacze tłuszczy. Czy działają?
