W tym celu oprócz filozofii (darśana) jest potrzebna praktyka, czyli technika jogiczna. Patańdżali określa jogę jako „powściąganie stanów świadomości” (cittawritti – „wiry świadomości”). Dzieli je na trzy kategorie:
- błędy i złudzenia (błędy logiczne, sny, halucynacje),
- całość normalnych doświadczeń psychicznych (u niepraktykujących jogi) – będących jednak fałszywymi z punktu widzenia metafizyki,
- doświadczenia pobudzane przez technikę jogiczną i dostępne tylko wtajemniczonym, poprzedzające enstazę (samadhi) i przygotowujące wyzwolenie.
Wyzwolenie z istnienia
Metafizyka uznaje tylko tą trzecią kategorię stanów. Zatem: celem jogi Patańdżalego jest powściągnięcie dwóch pierwszych kategorii i zastąpienie ich przez kategorię trzecią, co powoduje definitywne przekroczenie kondycji ludzkiej i osiągnięcie całkowitej wolności. Patańdżali wie, że cittawritti – wiry świadomości – nie mogą być kontrolowane i usunięte, jeśli przedtem nie są doświadczone. Zatem nie można uwolnić się od egzystencji (samsara) jeśli nie poznało się życia konkretnie.
To tłumaczy paradoks, gdy z jednej strony Stworzenie wiąże duszę ludzką z materią, a z drugiej strony pobudza ją do wyzwolenia. Zatem, chociaż kondycja ludzka jest dramatyczna i bolesna, to nie jest beznadziejna, ponieważ same doświadczenia zmuszają do wyzwolenia ducha poprzez wywołanie wstrętu do samsary, budząc pragnienie wyrzeczenia się jej. Tylko poprzez konkretne doświadczenia otrzymuje się wolność.
Zobacz także: Joga lekarstwo dla duszy i ciała
Joga - wysiłek ascezy
Wynika stąd, że egzystencjalna kondycja bogów, którzy nie mają ciała, są „niewcieleni” (wideha) jest niższa od kondycji ludzkiej, właśnie z tego powodu, iż nie mając ciała, nie mają doświadczeń z nim związanych, zatem nie mogą osiągnąć kompletnego wyzwolenia. I jeszcze jedno: motywem przewodnim jest to, że niczego nie można osiągnąć bez wysiłku i bez praktykowania ascezy. Księgi 2-ga i 3-cia Jogasutr są szczególnie poświęcone omówieniu takich praktyk jogicznych jak: oczyszczenia, postawy ciała, sposoby oddychania, medytacja itp. Jedynie po wypróbowaniu w doświadczeniu osobistym rezultatów owych „technik” można osiągnąć wiarę w skuteczność tej metody. Oto dlaczego praktyka jogi jest niezbędna.
Czytaj też: Joga Darśana
