Rodzina grzybów borowikowatych obejmuje całkiem sporo gatunków. Największą popularnością cieszy się jednak borowik szlachetny, czyli prawdziwek, nazywany też królem lasów.
Na skróty:
Jak go rozpoznać?
Chociaż borowików jest całkiem sporo (to np. trujący borowik szatański lub mniej znany borowik sosnowy), najbardziej pożądany przez grzybiarzy jest ten szlachetny, zwany potocznie prawdziwkiem.
To właśnie on ma wyjątkowy smak, bez którego nie wyobrażamy sobie nie tylko jesiennej kuchni, ale przede wszystkim dań wigilijnych. Spośród innych grzybów wyróżnia się jednak nie tylko walorami smakowymi, ale również wysoką zawartością białka - ponad 5%.
Jak wygląda borowik szlachetny?
- Jego kapelusz najpierw ma kolor białawy, w miarę ze wzrostem grzyba staje się piaskowy, aby ostatecznie przybrać barwę ciemnobrązową.
- Gruby trzon jest biały, piaskowy lub lekko szarawy. Wysokość zazwyczaj mieści się w przedziale od 5 do 20 cm.
- U młodych prawdziwków miąższ jest twardy, a u starszych bardziej gąbczasty. Nie powinien zmieniać koloru podczas krojenia - to bardzo ważne, ponieważ jeśli tak się dzieje, najprawdopodobniej trafiłaś na zupełnie innego grzyba!
- Smak borowika ożna opisać jako lekko orzechowy.
fot. Adobe Stock
Borowik szlachetny bywa mylony z goryczakiem żółciowym (zwanym niekiedy szatanem). Ten niejadalny grzyb jest bardzo podobny do prawdziwka. Czym się różnią?
Rurki goryczaka mają odcień winnej czerwieni lub lekko różowawy. Trzon jest żółtawy. Najistotniejszą różnicą, która pozwala odróżnić od siebie obydwa grzyby jest fakt, że po dotknięciu goryczak brązowieje, a borowik nie zmienia koloru.
Ciekawe fakty
- Podjęto wiele prób sztucznej uprawy borowika szlachetnego, jednak nie zakończyły się one sukcesem. Symbioza tego grzyba ze środowiskiem leśnym jest konieczna, stąd same niepowodzenia w jego hodowli.
- Rekordowy prawdziwek znaleziony w naszym kraju, według doniesień ważył aż 7,4 kg!
- Wyjątkowy smak tego pysznego grzyba sprawił, że znalazł on miejsce nie tylko w polskiej kuchni, ale również kulturze. Najlepiej świadczy o tym fakt, że borowik szlachetny został uhonorowany znaczkiem pocztowym z własną podobizną.
A co przyrządzić z prawdziwków?
Risotto z prawdziwkami
Składniki:
- 200 g mrożonych lub świeżych borowików szlachetnych,
- 2 ząbki czosnku,
- 1/2 dużej cebuli,
- 1 litr bulionu warzywnego lub mięsnego,
- 200 g ryżu (najlepiej typu Arborio),
- 6 łyżek masła,
- 70 ml dowolnego białego wina,
- sól,
- pieprz,
- gałka muszkatołowa,
- zioła prowansalskie,
- natka pietruszki,
- tarty parmezan do posypania.
Zdjęcia, stylizacja i potrawy: Artur Rogalski, Ewa Gmiter-Rogalska, Anna Borowska/licencja
Sposób przygotowania:
- Na patelni rozgrzej część masła, przesmaż na nim posiekaną cebulę i czosnek.
- Jeśli używasz świeżych borowików, dokładnie je oczyść i pokrój. Wrzuć na patelnię i duś razem z cebulą i czosnkiem. Tak samo postąp z mrożonymi (oczywiście, nie musisz ich już czyścić i kroić).
- Dopraw solą, pieprzem, gałką i ziołami, duś przez kilka minut.
- Gdy borowiki będą podduszone, wyjmij je na talerzyk. Postaraj się, aby cebula i czosnek pozostały na patelni.
- Na patelnię wsyp surowy ryż, zamieszaj. Wlej wino, smaż na dużym ogniu, aż odparuje.
- Zmniejsz ogień i ryż podlej bulionem. Gotuj, aż ryż namięknie płynem. Znowu dolej odrobinę bulionu, zaczekaj aż wsiąknie. Postępuj tak, aż ryż „wypije” cały bulion. Cały proces zabierze około 15-20 minut.
- Dodaj grzyby i natkę pietruszki, wymieszaj.
- Dodaj resztę masła i tarty parmezan.
Calzone z prawdziwkami
Składniki:
- szklanka mąki,
- 10 g drożdży,
- łyżeczka cukru,
- letnia woda,
- łyżeczka soli,
- 3 łyżki oliwy z oliwek.
Na farsz:
- 15 g suszonych prawdziwków,
- 1/2 szklanki mleka,
- 2 cebule,
- pieprz,
- sól,
- zioła prowansalskie,
- 2 łyżki oliwy z oliwek,
- 1 łyżka masła,
- 25 dag pieczarek.
Zdjęcia, stylizacja i potrawy: Artur Rogalski, Ewa Gmiter-Rogalska, Anna Borowska/licencja
Sposób przygotowania:
- Drożdże rozdrobnij i wymieszaj z cukrem i 1/2 szklanki letniej wody.
- Dodaj sól, mąkę i oliwę.
- Wyrób, dolewając powoli ciepłą wodę w takiej ilości, by uzyskać elastyczne, miękkie ciasto.
- Odstaw do wyrośnięcia na około 60-90 minut.
- Grzyby suszone posiekaj i ugotuj w lekko osolonym mleku.
- Cebulę posiekaj i wrzuć na rozgrzaną oliwę z masłem. Dopraw pieprzem, solą i ziołami, a także innymi przyprawami według uznania. Duś przez kilka minut.
- Pieczarki oczyść, obierz i pokrój. Dorzuć je na patelnię.
- Całość farszu duś przez 20-25 minut.
- Po wyrośnięciu ciasto ponownie zagnieć i podziel na 4 części.
- Każdy kawałek rozwałkuj, podsypując mąką.
- Na środek placka nakładaj farsz, brzeg smaruj ciepłą wodą. Złóż na pół i sklej jak wielkiego pieroga.
- Wierzch calzone natnij w kilku miejscach i piecz przez około 15-20 minut w 200 stopniach C.
Zobacz również:
Jak rozpoznać muchomora sromotnikowego?
Czy dzieci mogą jeść grzyby?
