Święta to nie tylko dni wolne od pracy, to także zwykłe, robocze dni poświęcone pamięci wydarzeń, rocznic, osób, zawodów czy sytuacji. O niektórych dziś już nikt nie pamięta, inne wydają się reliktem
zamierzchłej przeszłości, jeszcze inne, tworzone sztucznie dla potrzeby chwili, nie wzbudzają entuzjazmu. Te, w których zawarta je
st część kultury ludzkości i pamięć historii narodów, przetrwały, wciąż kultywowane. Tak jest właśnie z Andrzejkami, które przypadają na noc z 29 na 30 listopada, w wigilię św.Andrzeja. Według dawnych wierzeń ta noc miała moc magiczną, uchylającą wrota do nieznanej przyszłości.Andrzejki, znane też jako Jędrzejki - noc wróżb dotyczących miłości i małżeństwa, obecnie są obyczajem świeckim. Zmieniły jednak nieco charakter - dziś zarówno dziewczęta jak i chłopcy, dzieci i dorośli bawią się żartobliwymi wróżbami, najczęściej wspólnie, na organizowanych zabawach i imprezach lub kameralnych, domowych spotkaniach. Święto to, pochodzi ze Szkocji, gdzie jest obchodzone bardzo hucznie. Dzień św.Andrzeja, który jest patronem tego regionu, a także Grecji i
Rosji to czas ostatnich zabaw przed rozpoczynającym się adwentem.
Do jednych z najbardziej znanych i lubianych wróżb należało - i nadal należy - ulewanie kształtów na wodzie z roztopionego wosku, a następnie interpretowanie przyszłości z kształtu figurki lub rzucanego przez nią cienia. Pierwotnie wylewano ołów lub cynę, roztopione na łyżce nad ogniem
świecy, czy kuchennym żarem, przy czym uważano, iż do tego celu najlepiej służyć mogą ułamki z ram kościelnych okien lub witraży, dopatrując się w nich symbolu trwałego związku.
W Europie pszczeli wosk rezerwowano głównie na świece używane w czasie nabożeństw i ważnych uroczystości. Stopione surowce wylewano ostrożnie na zimną wodę przez otwór w główce
klucza symbolizujący otwarcie bram czasu. Z kształtów cienia obracanej w ręku figurki starano się odczytać zaklęte w cieniu symbole, na podstawie których prognozować można było co przyniesie kolejny rok. Trafne odczytanie symboli może odsłonić przyszłość, i tak np.:
Anioł - oznacza prowadzenie przez los i odgórną opiekę. Zdarzenia, które nastąpią w ciągu najbliższego roku, pozwolą czuć tę opiekę, a ludzie spotkani na drodze życia okażą się życzliwi i mogą stać się wiernymi przyjaciółmi.
Chmura - czas przestać bujać w obłokach i wyjść na spotkanie życiu. Nic samo nie przychodzi, a szczęściu należy pomagać. Zamykanie się w sobie nie sprzyja poznaniu odpowiedniego partnera ani odnoszeniu sukcesów.
Dom - oznacza jego zmianę, możliwość założenia własnej rodziny, przeprowadzkę lub konieczność uporządkowania spraw domowych.
Gwiazda - symbol światła przenikającego ciemności i szczytnych ideałów. Cień w kształcie gwiazdy oznacza także bogactwo i pomyślność.
Kot - we wróżbach andrzejkowych (podobnie jak pies) przestrzega przed pospiesznym i nieprzemyślanym związkiem. W innych może symbolizować nieszczęście i być utożsamiany z postacią diabła.
Kwiat - symbol nietrwałości i przemijania, biernego życia i godzenia się zlosem. Może też wróżyć pomyślne zakończenie rozpoczętych spraw i miłą niespodziankę losu.
Motyl - symbol transformacji i zmian. Wróży diametralną zmianę w stosunku do ludzi i życia, przewartościowanie spraw. Osobom uwikłanym w kontrowersyjny związek może wróżyć wyzwolenie się z niego z lekkością motyla.
Obrączka - symbol trwałego związku i małżeństwa.
Orzeł - oznacza realizację i osiągnięcie najwyższych celów, wybicie się ponad przeciętność, wysoki lot i wyniesienie na szczyty.
Serce - symbol umysłu, woli i miłości, z którego kształtu określić można przebieg związku. Regularny i pełny wróży odwzajemnione uczucie i szczęście w miłości. Postrzępiony lub niepełny zapowiada uczucie nieodwzaj
emnione, bolesne lub szybko przemijające.Oprócz słynnego lania wosku bawiono się przy rożnych innych nie mniej ciekawych wróżbach jakimi m.in. były i są w niektórych zakątkach również do dziś:
Karteczki z imionami
Na niewielkich jednej wielkości karteczkach należy wypisać imiona, dla dziewcząt imiona chłopców, dla chłopców imiona żeńskie. Karteczki powinno się ciasno złożyć lub zwinąć i w noc andrzejkową włożyć pod poduszkę, a po przebudzeniu nie patrząc, wylosować spod niej jedną karteczkę. W ten
sposób podobno można poznać imię wybranki lub wybranka serca.
Rzucanie bucikiem
Bucik, zdjęty (koniecznie!) z lewej nogi, należy nie patrząc rzucić za siebie przez ramię. Jeśli upada noskiem w stronę drzwi, wróży właścicielce szybkie zamążpójście.
Przestawianie bucików
Panny chcące wywróżyć sobie czas zamążpójścia, zdejmowały po jednym buciku, koniecznie z lewej nogi i w najodleglejszym od progu miejscu ustawiały je w szeregu tak, aby nosek kolejnego dotykał pięty poprzednika. Najlepiej, gdy pierwszego ustawienia bucików losowo dokona postronna osoba. Następnie ostatni bucik przesuwany był na pierwszą pozycję, przed niego wędrował bucik przedostatni, później poprzedzający, aż do pierwszego, z zachowaniem kolejności. Bucik, który pierwszy dotknął progu wróżył swej właścicielce przekroczenie stanu panieńskiego i zamążpójście
przed innymi pannami.
Łódeczki na wodzie
Do połówek łupinek orzechów włoskich trzeba wstawić dwie krótkie i lekkie świeczki, zapalić je i puścić na wodę myśląc o sobie i swoim ukochanym. Jeśli zbliżą się do siebie, uczucie połączy z osobą ukochaną, jeśli nie... no, to może z kimś innym i kiedy indziej.
Obierka jabłka
Chcąc poznać pierwszą literę imienia ukochanego przeznaczonego przez los, należy starannie obrać jabłko, bacząc, by nie przerwać w czasie obierania skórki i by powstała jedna obierka. Należy rzucić nią za siebie przez lewe ramię i z obierzyny odczytać literę jaką utworzy upadłszy na podłogę.
Serce i strzała
Ze sztywnego papieru należy wyciąć serce i napisać na nim imiona, a następnie serce odwrócić zapisaną stroną do dołu. Strzałą którą symbolizuje np. igła, przekłuwa się serce i odwraca, by sprawdzić czy i w jakie trafiło się imię przyszłego ukochanego/ukochanej. Jeżeli nie przekłuło się żadnego, oznacza to, iż na miłość przyjdzie jeszcze poczekać...
Z nocą św. Andrzeja wiążą się również liczne przysłowia:
- Na świętego Andrzeja błyska dziewkom nadzieja
- Której but na progu stanie - pierwsza panna na wydanie
- Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście
- Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze
- Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę moczy, suszy
Najważniejsz jest zabawa, a więc niezapomnianego wieczoru andrzejkowego, wybornego towarzystwa i oczywiście spełnionych wróżb
Karolina Rejchelt
