Usłyszałaś hasło ortoreksja. „Co to jest?” – z pewnością się zastanawiasz. Otóż ortoreksja ma coś wspólnego z anoreksją i podobnie jak ona należy do grupy zaburzeń odżywiania. Problem polega na tym, że może rozwinąć się z całkiem zdroworozsądkowych pobudek, np. z chęci zmiany stylu życia na zdrowszy. Jednak chęć dążenia do zdrowego sposobu odżywiania może się wymknąć spod kontroli zdrowego rozsądku i wtedy przynosi więcej szkody niż pożytku.
Spis treści:
- Co to jest ortoreksja
- Ortoreksja – objawy i przyczyny
- Skutki ortoreksji
- Ortoreksja: leczenie
- Ortoreksja wśród innych zaburzeń odżywiania
Co to jest ortoreksja?
Ortoreksja jest jednym z zaburzeń odżywiania, które polega na tym, że sposób odżywiania się przejmuje kontrolę nad życiem osoby dotkniętej ortoreksją. Człowiek taki przestaje postępować w racjonalny sposób, woli nic nie zjeść niż zjeść cokolwiek, co uzna za niezdrowe lub niewystarczająco zdrowe. Obsesyjnie zwraca uwagę na kompozycję posiłków i skład produktów nie licząc się z ich ceną oraz z ogólnie przyjętymi normami żywienia. Dochodzi do tego, że myśli o jedzeniu przejmują całkowitą kontrolę nad życiem chorego i prowadzą do skrajnego wyczerpania psychicznego. Na ortoreksję mogą zapaść zarówno kobiety jak i mężczyźni.
Przyczyny ortoreksji
Podobnie jak w innych zaburzeniach odżywiania, przyczyn ortoreksji należy upatrywać przede wszystkim w psychice. Najczęściej pojawia się ona u osób, których wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa jest zachwiane.
Inne jej przyczyny to:
- obsesyjna koncentracja na zdrowym odżywianiu,
- przesadna dbałość o własne zdrowie,
- kontekst społeczny, w jakim żyjemy, nastawiony na idealne i zdrowe ciało,
- wysoka wrażliwość na krytykę,
- silne nastawienie na sukces.
Zdaniem większości psychologów ortoreksja jest chorobą ludzi zbytnio skoncentrowanych na sobie i dążących do osiągnięcia perfekcji. Dieta wypełnia pustkę w ich życiu, daje pozory kontrolowania życia i doskonałą wymówkę przed spotkaniami z rodziną czy znajomymi. Osoby cierpiące na ortoreksję święcie wierzą w to, że tylko i wyłącznie dzięki właściwemu odżywianiu będą miały pełną kontrolę nad swoim zdrowiem i wyglądem.
fot. Co to jest ortoreksja/ Adobe Stock, Art_Photo
Objawy ortoreksji
Choroba zaczyna rozwija się dość powoli, a zaczyna się od rezygnowania z niektórych niezdrowych potraw. Później pojawia się wnikliwe analizowanie składu kupowanych produktów, w tym skrupulatne czytanie etykiet. Do tego momentu wszystko jest w porządku, a postępowanie takie uznaje się za normalną dbałość o zdrowie. Objawy ortoreksji pojawiają się, gdy stopniowo wykluczane są z diety kolejne produkty, pojawia się obsesyjne pilnowanie pór posiłków, jadanie posiłków skomponowanych wyłącznie z uznawanych za zdrowe produktów i w ściśle określonych ilościach. Osoba chora na ortoreksję zaczyna niemal całe życie podporządkowywać żywieniu – np. unika spotkań rodzinnych i w gronie przyjaciół, jeśli nie będzie mogła zjeść wyłącznie tego, co sama przygotuje.
Skutki ortoreksji
Ortoreksja jest zaburzeniem głównie natury psychologicznej, ale wiąże się również z innymi problemami zdrowotnymi. Może prowadzić do:
- ciągłego poczucia zmęczenia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego (na skutek stałego myślenia o jedzeniu),
- zaparć lub biegunek,
- nudności,
- bólów i zawrotów głowy,
- osłabienia odporności,
- zaburzeń nastroju,
- depresji,
- niedowagi,
- braku menstruacji,
- niedoborów składników odżywczych i chorób z nich wynikających (m.in.: anemia, osteoporoza, kwasica metaboliczna).
Ortoreksja: leczenie
Ortoreksję, podobnie jak bulimię i anoreksję, powinien leczyć psycholog lub psychiatra. Terapia ortoreksji bywa trudna, ponieważ ortorektycy są przekonani o całkowitej słuszności swoich wyborów. Nie zauważają problemu, wręcz przeciwnie – uważają, że to inni źle się odżywiają i powinni brać z nich przykład.
Psychoterapia jest procesem długotrwałym. Polega na uświadomieniu choremu, że jego styl życia przynosi organizmowi szkodę. Jej celem jest także skłonienie pacjenta do zmiany nawyków.
Aby dbać o kondycję i zdrowe odżywianie i jednocześnie nie wpaść w pułapkę ortoreksji, trzeba zachować zdrowy rozsądek. Należy mieć na uwadze, że prawidłowa dieta jest fundamentem zdrowia, sprzyja długiemu życiu i pomaga w utrzymaniu dobrej kondycji, ale nie może nami kierować! Ma przede wszystkim pomagać, a nie szkodzić!
Ortoreksja wśród innych zaburzeń odżywiania
Problem zaburzeń odżywiania dotyczy coraz większej części społeczeństwa. Jak dowodzą statystyki, co najmniej 1/3 ludności krajów rozwiniętych miewa kłopoty na tym polu.
Zaburzenia odżywiania mają podłoże wieloczynnikowe. Najczęściej jednak problem leży w psychice.
Najbardziej powszechnymi zaburzeniami odżywiania są:
- anoreksja – anorexia nervosa (AN),
- bulimia nervosa (BN),
- zaburzenie emocjonalne polegające na unikaniu spożywania posiłków (FAED = food-avoidance emotional disorder),
- wybiórcze odżywianie się – ograniczenie zakresu spożywanych pokarmów do bardzo wąskiego spektrum preferowanych przez siebie produktów żywnościowych,
- dysfagia funkcjonalna – lęk przed połykaniem pokarmów, a co za tym idzie – unikanie jedzenia, w szczególności produktów stałych,
- syndrom odmawiania – całkowite odmawianie jedzenia, picia, chodzenia, rozmowy oraz dbania o siebie w każdej formie przez okres kilku miesięcy (dotyczy zwłaszcza dzieci).
Stosunkowo niedawno na listę zaburzeń odżywiania o podłożu psychicznym trafiła też ortoreksja.
Treść artykułu opublikowana pierwotnie 6.03.2013.
Czytaj także:
Najważniejsze zasady zdrowego odżywiania
Jak czytać piramidę zdrowego żywienia?
Zdrowa dieta na 10 dni – jadłospis
