Mity o oleju palmowym sprawiły, że przez wiele osób uważany jest za najgorszy tłuszcz. A taki wcale nie jest. Nawet super zdrowy olej lniany, jeśli będziesz na nim smażyć, zamieni się w truciznę, przy której olej palmowy wyda się niewiniątkiem. Oto 10 błędnych przekonać o oleju palmowym.
Spis treści:
- Olej palmowy jest zawsze niezdrowy
- Produkcja oleju palmowego jest główną przyczyną wylesiania
- Olej palmowy zawiera szkodliwe tłuszcze trans
- Olej palmowy jest zawsze szkodliwy dla środowiska
- Wszystkie produkty zawierające olej palmowy są niskiej jakości
- Olej palmowy nie ma żadnych właściwości zdrowotnych
- Olej palmowy zawiera cholesterol
- Olej palmowy blokuje naczynia krwionośne
- Olej palmowy podnosi poziom cholesterolu we krwi
- Olej palmowy powoduje choroby serca
1. Mit: Olej palmowy jest zawsze niezdrowy
Wiele osób jest przekonanych, że olej palmowy jest wyjątkowo szkodliwy dla zdrowia, głównie ze względu na jego wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych. Jednak prawda jest bardziej złożona. Olej palmowy zawiera zarówno tłuszcze nasycone, jak i nienasycone (w propocji 50/50), a jego wpływ na zdrowie zależy od wielu czynników, takich jak ilość spożywanego oleju, reszta diety oraz styl życia.
Należy też zwrócić uwagę na różnicę między surowym olejem palmowym, który jest bogaty w antyoksydanty, a rafinowanym olejem palmowym, który może mieć mniej korzystne właściwości zdrowotne.
Szerzej o wpływie kwasów tłuszczowych zawartych w oleju palmowym piszemy niżej. A tak przy okazji: olej kokosowy zawiera znacznie więcej tłuszczów nasyconych, bo 85%.
2. Mit: Produkcja oleju palmowego jest główną przyczyną wylesiania
Choć produkcja oleju palmowego rzeczywiście przyczynia się do wylesiania, szczególnie w regionach tropikalnych, nie jest ona jedynym i głównym czynnikiem tego zjawiska.
Wylesianie jest także wynikiem działalności rolniczej związanej z produkcją innych upraw, jak soja czy kakao. Ponadto, uprawy na olej palmowy są znacznie bardziej wydajne w porównaniu do innych upraw na oleje roślinne, co oznacza, że do jego produkcji potrzeba mniej ziemi.
Odpowiedzialna produkcja oleju palmowego, certyfikowana np. przez organizacje takie jak RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil), ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu upraw tego oleju na środowisko.
3. Mit: Olej palmowy zawiera szkodliwe tłuszcze trans
W rzeczywistości olej palmowy naturalnie nie zawiera tłuszczów trans. Tłuszcze trans powstają podczas przemysłowego procesu uwodorniania tłuszczów roślinnych, który nie jest stosowany w przypadku produkcji oleju palmowego.
Mało tego! Jest on wręcz stosowany jako zamiennik olejów, które w wyniku uwodornienia wytwarzają szkodliwe tłuszcze trans.
4. Mit: Olej palmowy jest zawsze szkodliwy dla środowiska
Ten mit wynika z problemów związanych z nieodpowiedzialną produkcją oleju palmowego, która rzeczywiście może prowadzić do zniszczenia siedlisk zwierząt, emisji gazów cieplarnianych i wy-lesiania.
Jednak nie wszyscy producenci postępują w ten sposób. Certyfikowane uprawy oleju palmowego, np. pod auspicjami RSPO, dążą do zrównoważonej produkcji, która minimalizuje szkody dla środowiska. Konsumenci mogą wspierać te działania, wybierając produkty zawierające certyfikowany olej palmowy.
5. Mit: Wszystkie produkty zawierające olej palmowy są niskiej jakości
Niektóre osoby uważają, że obecność oleju palmowego w składzie produktu oznacza jego niską jakość. Jednak olej palmowy jest wykorzystywany w wielu wysokiej jakości produktach, zarówno spożywczych, jak i kosmetycznych, ze względu na swoje właściwości stabilizujące, konserwujące i teksturujące.
Kluczowe jest to, skąd pochodzi olej palmowy i jak jest przetwarzany. Produkty z certyfikowanym, zrównoważonym olejem palmowym mogą być zarówno wysokiej jakości, jak i bardziej przyjazne dla środowiska.
6. Mit: Olej palmowy nie ma żadnych właściwości zdrowotnych
Olej palmowy jest bogaty w witaminę E, karotenoidy oraz inne przeciwutleniacze, które mogą wspierać zdrowie. Surowy olej palmowy, szczególnie olej czerwony, ma wysoką zawartość antyoksydantów, które mogą wspomagać ochronę przed stresem oksydacyjnym.
Rafinowany olej palmowy ma mniej tych składników, ale wciąż może być częścią zrównoważonej diety, jeśli jest spożywany w umiarkowanych ilościach.
7. Mit: Olej palmowy zawiera cholesterol
Jednym z błędnych przekonań dotyczących oleju palmowego, jest założenie, że ponieważ zawiera tłuszcz nasycony, musi również zawierać cholesterol. Tylko tłuszcz zwierzęcy zawiera cholesterol. Olej palmowy jest olejem roślinnym i w związku z tym nie zawiera cholesterolu.
Jak większość nierafinowanych olejów roślinnych, olej palmowy, a w szczególności czerwony olej palmowy, zawiera pewną ilość steroli roślinnych, które w swojej strukturze są podobne do cholesterolu. Sterole roślinne lub fitosterole nie biorą jednak udziału w procesie miażdżycy i nie są powodem chorób serca. Co więcej, sterole roślinne są w stanie obniżyć poziom cholesterolu.
fot. Mity o oleju palmowym: olej palmowy zawiera cholsterol/ Adobe Stock, ThamKC
8. Mit: Olej palmowy blokuje naczynia krwionośne
Olej palmowy zawiera tłuszcz nasycony, ale tłuszcz nasycony nie zatyka naczyń krwionośnych! A przynajmniej nie w takim stopniu, w jakim powodują to tłuszcze nienasycone. Przebadanie kwasów tłuszczowych w zatorach z naczyń krwionośnych ujawniło, że większość tłuszczu z blokad w naczyniach krwionośnych była nienasycona - 74%. Jedynie utlenione tłuszcze stają się lepkie i przyklejają się do ścian naczyń krwionośnych.
Zwykłe nieutlenione tłuszcze się tak nie zachowują. Wielonienasycone tłuszcze są bardzo podatne na utlenianie, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz organizmu. Jednonienasycone tłuszcze są również podatne, ale mniej. Tłuszcze nasycone są bardzo odporne na utlenianie.
Tłuszcz i cholesterol są rozprowadzane w organizmie łącznie, pod postacią lipoprotein. Kiedy wielonienasycone kwasy tłuszczowe poddawane są utlenieniu, powodują powstanie wolnych rodników, które atakują i utleniają inne tłuszcze i cholesterol w lipoproteinach. Cały tłuszcz w lipoproteinach zostaje utleniony. Właśnie takie utlenione lipidy kończą przyklejone do ścian naczyń krwionośnych.
Utlenianie powoduje, że tłuszcze stają się twarde i lepkie. Z tego właśnie powodu olej sojowy i inne wysoko wielonienasycone tłuszcze są używane do wytwarzania farb, lakierów i tuszów. Wielonienasycone tłuszcze roślinne służyły jako baza dla większości farb i lakierów aż do późnych lat 40. XX wieku, kiedy tańsze oleje na bazie benzyny weszły do powszechnego użycia. Tłuszcze nasycone nie są używane w takim celu, ponieważ zbyt trudno je utlenić. Zatory w naczyniach krwionośnych są za to wypełnione stwardniałymi, lepkimi tłuszczami nienasyconymi. Prawda jest więc taka, że to nienasycone, a w szczególności wielonienasycone tłuszcze faktycznie blokują naczynia krwionośne.
9. Mit: Olej palmowy podnosi poziom cholesterolu we krwi
Tłuszcze nasycone mają w zwyczaju podnosić poziom cholesterolu we krwi. Wielonienasycone tłuszcze obniżają cholesterol. Mononienasycone tłuszcze są mniej więcej neutralne. Mimo że te stwierdzenia są prawdziwe, są zbyt uproszczone.
Żaden olej nie jest w 100% nasycony lub wielonienasycony bądź jednonienasycony. Wszystkie naturalne tłuszcze zawierają mieszankę wszystkich trzech rodzajów kwasów tłuszczowych, z różniącą się ich zawartością procentową. Tłuszcz określany jako nasycony, kiedy w największej części składa się z nasyconych kwasów tłuszczowych. Podobnie z jedno- i wielonienasyconymi tłuszczami. W związku z tym każdy nadający się do spożycia tłuszcz ma inny wpływ na cholesterol we krwi w zależności od profilu kwasów tłuszczowych.
Rodzaje kwasów tłuszczowych a cholesterol we krwi
Nasycone kwasy tłuszczowe w oleju mogą podnieść cholesterol, podczas gdy wielonienasycone kwasy tłuszczowe go obniżają. Zatem stosunek nasyconych kwasów tłuszczowych do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w pewnym stopniu determinuje całościowy efekt, jaki dany olej ma na poziom cholesterolu we krwi.
Ta kwestia dodatkowo się komplikuje przez to, że istnieje wiele różnych rodzajów nasyconych kwasów tłuszczowych, tak jak i wielonienasyconych, i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, a każdy z nich może mieć inny wpływ na cholesterol. Na przykład, jest dziewięć różnych nasyconych kwasów tłuszczowych dość często występujących w ludzkiej diecie.
Te nasycone kwasy tłuszczowe mogą znajdować się w produktach spożywczych pochodzenia zarówno zwierzęcego, jak i roślinnego. Olej sojowy, na przykład, pomimo że zawiera w większości nienasycone kwasy tłuszczowe, składa się też z kwasów stearynowych i palmitynowych. Najczęściej występującymi w diecie tłuszczami nasyconymi są właśnie kwasy stearynowy i palmitynowy.
Co ciekawe, wśród wspomnianych dziewięciu nasyconych kwasów tłuszczowych jedynie trzy mają tendencję do podnoszenia cholesterolu we krwi. Pozostałe mają skutek albo obniżający cholesterol, albo neutralny. Tak więc w opozycji do popularnej teorii, większość nasyconych kwasów tłuszczowych nie podnosi poziomu cholesterolu we krwi.
Olej palmowy, a w szczególności czerwony olej palmowy, zawiera dużą ilość składników odżywczych pochodzenia roślinnego, takich jak fitosterole, tokoferole i tokotrienole, wszystkie powodujące obniżenie cholesterolu. Naturalny, nieuwodorniony olej palmowy używany w normalniej diecie nie ma negatywnego wpływu na cholesterol we krwi. Niektóre badania wykazały wręcz, że może obniżać cholesterol.
fot. Mity o oleju palmowym: olej palmowy podnosi cholsterol we krwi/ Adobe Stock, Somprasong
10. Mit: Olej palmowy powoduje choroby serca
Powiązanie między dietą a chorobami serca jest dogłębnie badane od ponad sześćdziesięciu lat. Przez ten czas z pewnością zgromadzonoby wystarczająco wiele dowodów, które definitywnie potwierdziłyby związek pomiędzy olejem palmowym i chorobami serca. Istotnie, opublikowano tysiące badań dotyczących oleju palmowego, kwasu palmitynowego, tłuszczów nasyconych i związanych z nimi zagadnień. Jednak, pomimo stert badań, żadne z nich nie potwierdziło, że olej palmowy powoduje choroby serca.
Olej palmowy używany jako element normalnej diety nie podnosi cholesterolu, a niektóre badania wykazują, że wręcz go obniża. Nie istnieją wiarygodne dowody, które wykazywałyby, że olej palmowy w jakikolwiek sposób wpływa na wystąpienie chorób serca. Jest jednak szereg badań, które ukazują, iż jest bezpieczny i może wręcz pomagać w zapobieganiu chorobom serca.
Treść artykułu pierwotnie opublikowała Anna feliga 15.11.2013, wykorzystując fragmenty książki "Cud oleju palmowego" Wydawnictwa Vital ( w 4 ostatnich mitach o oleju palmowym).
Czytaj także:
Zdrowe tłuszcze, czyli jakie?
Najzdrowszy olej - na jakim oleju smażyć, a jaki jadać na surowo?
Nie każdy olej MCT działa tak korzystnie, jakbyś chciała
