Narty biegowe dzieli się na trzy rodzaje: klasyczne i backcountry (oba bywają nazywane nartami turystycznymi) oraz narty do stylu dowolnego (skating, popularnie zwane łyżwą). Osobną kategorię stanowią narty wyczynowe i sportowe, po które raczej nie powinny sięgać osoby początkujące.
Spis treści:
- Czy bieganie na nartach jest trudne?
- Jakie narty biegowe dla początkujących?
- Narty biegowe – jak dobrać sprzęt
- Zalety biegania na nartach
Czy bieganie na nartach jest trudne?
Każda przeciętnie sprawna osoba może nauczyć się biegać na nartach. Osoby bardzo sprawne fizycznie podstawy opanują błyskawicznie, później pozostanie tylko doskonalenie techniki.
Pierwsze kroki na nartach biegowych mogą sprawiać trudności, a największą z nich jest zwykle utrzymanie równowagi. Dlatego najpierw trzeba się do biegówek przyzwyczaić, zaczynając od chodzenia i skoordynowania pracy rąk z pracą nóg. Zwykle już pierwszego dnia na nartach biegowych udaje się to zrobić i można próbować poruszać się w terenie.
Techniki poruszania się na nartach biegowych
Do podstawowych technik poruszania się na biegówkach zalicza się:
- styl klasyczny – narty jadą równolegle jedna do drugiej. Tą techniką można iść lub biec.
- styl łyżwowy (dowolny) – narty jada jak łyżwy, czyli ukośnie do przodu i na zewnątrz, a ręce pracują jednocześnie, niemal symetrycznie.
W każdym stylu stosuje się nieco inne narty i buty, a także inną długość kijów i nart.
Najłatwiejszy jest marsz z naprzemienną pracą ramion. Wystarczy do tego, aby czerpać przyjemność z biegówek – zimowe spacery w lesie na śniegu są o wiele przyjemniejsze, bo łatwiej się poruszać na nartach w świeżym śniegu niż pieszo.
W stylu klasycznym wyróżnia się kilka technik poruszania się:
- krok naprzemianstronny: nogi pracują na zmianę i towarzyszy im odpychanie się kijami przeciwległych rąk (prawa noga – lewa ręka i odwrotnie); ruch bardzo podobny do marszu i biegu.
- bezkrok: narty suną jedna obok drugiej dzięki jednoczesnemu opychaniu się kijami obu rąk; stosowany na prostych odcinkach i łagodnych zjazdach, a także na finiszu.
- jednokrok: odbicie następuje z jednej nogi, a zaraz po nim odepchnięcie obiema rękami; stosowany na płaskim terenie lub lekko opadającym.
- dwukrok: po odbiciu najpierw jedną, później drugą nogą następuje odepchnięcie dwiema rękami; technika rzadziej używana.
- jodełka/krok rozkroczny: stosowany na stromszych podbiegach; narty ustawia się czubami na zewnątrz, brak jest fazy poślizgu.
fot. Narty biegowe, styl klasyczny/ Adobe Stock, formplus
W stylu łyżwowym wyróżnia się 4 techniki:
- łyżwowanie: odpychanie się wyłącznie nartami, stosowane na płaskim lub lekko opadającym terenie.
- jednokrok łyżwowy: każdemu odepchnięciu się nogą towarzyszy odepchnięcie się kijami; stosowany na płaskim terenie lub lekko wznoszącym się.
- dwukrok łyżwowy synchroniczny: symetryczne odepchnięcie się kijami towarzyszy odepchnięciu się tylko jednej nogi; technika na trasy płaskie i lekko opadające.
- dwukrok łyżwowy asynchroniczny: niesymetryczna praca kijami towarzyszy odepchnięciu się tylko lewej lub tylko prawej nogi; technika stosowana na podbiegach.
fot. Narty biegowe, styl łyżwowy/ Adobe Stock, sportpoint
W terenie przyda się też umiejętność jazdy pługiem na nartach i pokonywania zakrętów podczas zjazdu.
Jakie narty biegowe dla początkujących?
Zdecydowanie turystyczne. Narty turystyczne posiadają specjalny rodzaj ślizgu, który ma poprawić odbicie i ułatwić podchodzenie. Ślizgi te w środkowej części narty mają specjalne wyżłobienie (zwane rybią łuską), którego zadaniem jest uniemożliwienie ześlizgu narty podczas podchodzenia oraz stawienie dodatkowego oporu, co pozwala osiągnąć lepsze odepchnięcie się do przodu. Warto wiedzieć, że nart z rybią łuską nie trzeba smarować na tzw. trzymanie. Wystarczy, jeśli na ślizg (ale nie tam, gdzie jest rybia łuska) nałożymy smar „przyspieszający” (jeśli brak nam profesjonalnego smaru możemy zastąpić go parafiną ze świeczki).
Na takich nartach można poruszać się na przygotowanych trasach, ale i poza nimi. Są więc bardzo uniwersalne.
Narty backcountry używane są do wypraw w terenie zróżnicowanym, dlatego są szersze (by np. nie zapadać się w kopnym śniegu), ale najczęściej nie muszą być tak twarde jak narty klasyczne. Większość modeli ma metalowe krawędzie i coraz częściej są to narty taliowane. Najbardziej uniwersalne narty do wypraw turystycznych to tzw. narty traperskie, które dodatkowo charakteryzują się wąskim, stalowym okrawędziowaniem (chroni nartę przed uszkodzeniem w przypadku najechania na przeszkodę).
Narty do stylu dowolnego, popularnie nazywane łyżwami, służą do poruszania się za pomocą techniki łyżwowej na dobrze przygotowanych, twardych trasach. Charakteryzują się specyficznym kształtem i zazwyczaj są krótsze od nart klasycznych. Są one jednak relatywnie twarde, mają wzmocnione krawędzie i zwykle są oznaczone napisem „skating”.
Narty biegowe – jak dobrać sprzęt
Stojące narty nie powinny sięgać wyżej niż do początku nasady kciuka przy wyciągniętej do góry ręce. Narty nie powinny też być krótsze niż wzrost + 10 cm u kobiet i wzrost +15 cm u mężczyzn. Ważne: im dłuższe narty, tym większa ich sztywność. Mniej sztywne narty polecane są osobom początkującym, sztywniejsze zaawansowanym, o sportowych ambicjach. Bardzo często na nartach podany jest przedział wagi, do którego narty są przewidziane. Odpowiednia twardość oraz dobrze dobrana długość nart powinny sprawić, że podczas odbicia obszar trzymania narty jest przyklejony do śniegu a podczas ślizgu do niego nie dotyka śniegu.
Na nartach można także zobaczyć oznaczenie ich twardości. Możliwa jest numeracja (im twardsze, tym wyższy numer) albo oznakowania literowe: „S” (soft) – miękkie; „M” (medium) – średnie; „H” (hard) – twarde. Narty bywają też oznakowane według ich zastosowania: S – narty wyczynowe; A – narty sportowe; L – narty turystyczne, śladowe; I – narty o specjalnym przeznaczeniu np. do ski-touringu.
Jak dobrać kije do nart biegowych
Istnieją proste wzory pozwalające dobrać idealne kije do nart biegowych:
- styl klasyczny – kije powinny sięgać do ramion; można posłużyć się następującym wzorem do obliczenia ich długości: wzrost w cm x 0,83.
- styl łyżwowy – kije powinny sięgać do nosa lub uszu; można posłużyć się następującym wzorem do obliczenia ich długości: wzrost w cm x 0,89.
Jeżeli obliczona długość mieści się między dwoma rozmiarami, radzimy wybrać dłuższe kije, które można skrócić, obcinając je pod rękojeścią – powinien zająć się tym specjalista.
Jak wybrać buty do nart biegowych
Muszą pasować do typu wiązań, jakie zamontowane są na nartach i do rodzaju nart. Do stylu klasycznego buty są niższe, a do łyżwowego – twardsze i wyższe. Kolejna sprawa: buty muszą być wygodne.
Rodzaje wiązań:
- System NNN – New Nordic Form – czubek buta wczepiany jest w wiązanie automatycznie, a pięta za pomocą rowków w bucie i wypustkom w wiązaniu.
- System SNS – Salomon Nordic System – czubek buta wczepiany jest w wiązanie automatycznie, a pięta za pomocą pojedynczego rowka w bucie i wypustce w wiązaniu.
- System NN75 – Nordic Norm 75 mm – w czubku buta są trzy otworki nasuwane na trzy bolce w wiązaniu, a następnie czubek jest przyciskany zatrzaskiwaną ruchomą częścią.
Kupując buty wystarczy wiedzieć, jaki system wiązań jest zamontowany na nartach.
Zalety biegania na nartach
Podczas poruszania się na nartach pracuje całe ciało – wszystkie jego części i mnóstwo grup mięśniowych. Przypinając biegówki można poprawiać wytrzymałość, czyli ogólną kondycję, a więc dbać o układ sercowo-oddechowy. Sport ten pozwala spalić średnio 400 kcal w godzinę.
Nie bez znaczenia dla zdrowia jest też fakt, że narciarstwo biegowe uprawia się na łonie natury. To kontakt z przyrodą, świeżym powietrzem i światłem słonecznym, które mają dobroczynny wpływ na psychikę i ciało.
Narciarstwo biegowe jest w wersji amatorskiej sportem łatwodostępnym – można je uprawiać w każdym terenie – w górach, na pojezierzach, na leśnych ścieżkach. Raz kupiony sprzęt posłuży latami. Jeżeli ktoś nie chce go kupować, w Polsce i na świecie jest mnóstwo wypożyczalni sprzętu. To idealne rozwiązanie, aby spróbować tego sportu.
Treść artykułu pierwotnie opublikowana została 5.10.2010 r. przez Martę Malik.
Czytaj także:
Gdzie na biegówki w Polsce? Najlepsze propozycje
Nauka biegania na nartach – jak i gdzie zaczynać
Jak dobrać sprzęt do biegania na nartach
