Gimnastyka korekcyjna jest częścią fizjoterapii i rehabilitacji. Najczęściej kierowane są na nią dzieci, u których lekarz lub rodzić zauważy wadę postawy. Za pomocą ćwiczeń wiele takich wad można skorygować, zapobiegając dolegliwościom, które mogą wynikać z wad ustawienia stóp, kolan, kręgosłupa czy łopatek. To ważne, aby korzystać z gimnastyki korekcyjnej, która, gdy jest odpowiednio dobrana, ma wysoką skuteczność – czasami pozwala uniknąć operacji.
Spis treści:
- Gimnastyka korekcyjna – co to?
- Gimnastyka korekcyjna dla dorosłych
- Gimnastyka korekcyjna dla dzieci
- Gimnastyka korekcyjna dla dzieci: przykładowe ćwiczenia
Gimnastyka korekcyjna – co to?
Gimnastyka korekcyjna to specjalistyczna forma ćwiczeń fizycznych zaprojektowana w celu korygowania wad postawy lub zapobiegania ich pogłębianiu się. Jest skierowana zarówno do dzieci, jak i dorosłych, którzy borykają się z wadami postawy, mogącymi wynikać z nieprawidłowych nawyków ruchowych, braku aktywności fizycznej, a także z wad rozwojowych układu mięśniowo-szkieletowego.
Cele gimnastyki korekcyjnej
Główne cele gimnastyki korekcyjnej obejmują:
- Korekcję wad postawy: poprawa ustawienia kręgosłupa i innych elementów ciała, co zmniejsza ryzyko powstawania trwałych deformacji. Ćwiczenia mogą obejmować wzmocnienie osłabionych mięśni i rozciąganie przykurczonych partii, co pozwala na korekcje wady.
- Zapobieganie pogłębianiu się wad: czasami wady nie da się skorygować, ale można zapobiegać jej pogłębianiu się czy powstawaniu większych deformacji ciała.
- Poprawę ogólnej sprawności fizycznej: dzięki regularnym ćwiczeniom korekcyjnym rozwija się siła, elastyczność i wytrzymałość mięśni, co znacząco może poprawiać ogólną sprawność fizyczną.
- Wyrabianie prawidłowych nawyków: wpajanie prawidłowych nawyków ruchowych i utrzymywanie prawidłowej postawy co pomaga w codziennym funkcjonowaniu i przeciwdziała nadmiernemu obciążeniu kręgosłupa i stawów.
Jak wygląda gimnastyka korekcyjna?
Gimnastyka korekcyjna to zestawy ćwiczeń o różnym stopniu trudności, które angażują określone partie mięśniowe. W ramach zajęć wykorzystuje się często sprzęty takie jak piłki gimnastyczne, gumy oporowe, kijki, piłeczki, maty.
Gimnastyka korekcyjna może mieć postać zajęć grupowych, w których uczestniczą dzieci lub dorośli z podobnymi problemami. Najskuteczniejsza jest jednak indywidualna gimnastyka korekcyjna, która wtedy jest „skrojona” precyzyjnie do potrzeb (wad i deficytów) oraz możliwości osoby ćwiczącej.
Gimnastyka korekcyjna dla dorosłych
U dorosłych gimnastyka korekcyjna jest stosowana w celu korygowania wad postawy, które mogą prowadzić do chronicznego bólu i problemów zdrowotnych. Do najczęściej korygowanych wad u dorosłych należą:
- skolioza: skrzywienie boczne kręgosłupa.
- powiększona kifoza: nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym.
- powiększona lordoza: nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
- wady stóp: takie jak płaskostopie podłużne i poprzeczne, które wpływa na ustawienie reszty ciała.
W przypadku dorosłych gimnastykę korekcyjną prowadzą wykwalifikowani fizjoterapeuci. Warto zgłosić się do certyfikowanego centrum rehabilitacyjnego lub placówki, która posiada specjalistyczny sprzęt i wykwalifikowany personel. Fizjoterapeuci dostosowują program ćwiczeń do indywidualnych potrzeb, uwzględniając poziom sprawności, rodzaj wady oraz cel terapii.
Gimnastyka korekcyjna dla dorosłych jest szczególnie zalecana w sytuacjach:
- pojawienia się bólu pleców, karku, bioder lub innych dolegliwości spowodowanych wadami postawy.
- pracy siedzącej lub stojącej przez długie godziny, co sprzyja powstawaniu wad postawy.
- w przypadku wcześniejszych urazów lub kontuzji, które mogą prowadzić do zaburzeń równowagi mięśniowej.
Gimnastyka korekcyjna dla dzieci
Wady postawy u dzieci są często wynikiem nieprawidłowych nawyków ruchowych, szybkiego wzrostu lub braku ruchu. Do najczęstszych wad, które kwalifikują dzieci do gimnastyki korekcyjnej, należą:
- płaskostopie: u dzieci często pojawia się w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, gdy stopa jest jeszcze w trakcie formowania.
- wady kończyn dolnych: takie jak koślawość kolan lub stóp, które mogą wpływać na postawę ciała.
- problemy z kręgosłupem: skolioza, pogłębiona kifoza lub/i lordoza, choroba Scheuermanna.
- wady postawy: np. plecy okrągłe, asymetria ustawienia barków, łopatek, miednicy.
Zajęcia gimnastyki korekcyjnej dla dzieci prowadzą przeszkoleni fizjoterapeuci i specjaliści zajmujący się wadami postawy. W szkołach lub ośrodkach rehabilitacyjnych mogą również działać specjalne sekcje gimnastyki korekcyjnej, które oferują bezpłatne lub dotowane programy ćwiczeń grupowych. Zajęcia przynajmniej częściowo mają postać gier i zabaw ruchowych.
Czas trwania gimnastyki korekcyjnej dla dzieci zależy od indywidualnych potrzeb i stopnia zaawansowania wady. Wielu dzieciom zalecana jest regularna aktywność przez okres co najmniej kilku miesięcy do nawet kilku lat, często w cyklu cotygodniowych zajęć odbywających się 1-2 razy w tygodniu. Pojedyncze zajęcia trwają zwykle 45-60 minut. Ćwiczenia powinny być kontynuowane również w domu, aby uzyskać jak najlepsze i trwałe efekty.
Nie trzeba mieć skierowania od lekarza, żeby zapisać dziecko na gimnastykę korekcyjną w szkole czy w placówce rehabilitacyjnej. Są to zajęcia nierefundowane.
fot. Gimnastyka korekcyjna dla dzieci/ iStock by Getty Images, miljko
Gimnastyka korekcyjna: przykłady ćwiczeń
Poniżej kilka przykładowych ćwiczeń, które wykorzystywane są w ramach zajęć gimnastyki korekcyjnej. Trzeba jednak pamiętać, że nie każde ćwiczenie jest dobre dla każdego pacjenta. Zestawy ćwiczeń powinien dobierać specjalista, w przeciwnym razie ćwiczenia mogą wręcz pogłębić wadę, jeśli będą źle dobrane. Ćwiczenia te z powodzeniem mogą wykonywać nie tylko dzieci lecz i osoby dorosłe.
Ćwiczenia korekcyjne: stopy
Oto proste ćwiczenia na płaskostopie i stopy koślawe lub płasko-koślawe:
- zwijanie palcami stóp ręcznika,
- podnoszenie palcami stóp z podłogi miękkich woreczków,
- układanie palcami stóp cyfr z szarfy,
- chodzenie na palach stóp,
- chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp,
- chodzenie bokiem z ugiętymi kolanami i podnoszeniem wewnętrznych krawędzi stóp,
- utrzymywanie równowagi na niestabilnym podłożu,
- rolowanie stóp.
fot. Gimnastyka korekcyjna stóp/ iStock by Getty Images, AndreaObzerova
Ćwiczenia korekcyjne na kręgosłup
W ramach ćwiczeń na kręgosłup wyróżnia się ćwiczenia na skoliozę, które powinny być dobierane indywidualnie. To ważne, bo są różne rodzaje skolioz, o różnym kształcie i nasileniu, jednołukowe i wielołukowe, dlatego nie ma jednego zestawu, który pomoże każdemu pacjentowi.
1. Ćwiczenie korekcyjne na pogłębioną kifozę:
Uklęknij na obu kolanach. Pochyl tułów do przodu i oprzyj na podłożu wyprostowane ręce. Uda powinny być ustawione pionowo. Obniżaj jak najbardziej klatkę piersiową. Możesz odczuwać intensywne prostowanie się piersiowego odcinka kręgosłupa oraz rozciąganie w okolicach barków. Pozostań w tej pozycji 30-60 sekund, spokojnie oddychając. Powtórz 3-4 razy.
Ćwiczenie pomaga rozciągnąć przykurczone struktury, które utrwalają wadę. Niezbędne są też ćwiczenia wzmacniające prostowniki grzbietu, zwłaszcza w odcinku piersiowym kręgosłupa.
fot. Gimnastyka korekcyjna kręgosłup piersiowy/ iStock by Getty Images, Ivan-balavan
2. Ćwiczenie korekcyjne na pogłębioną lordozę:
Ważnym elementem korekcji nadmiernej lordozy są ćwiczenia mięśni brzucha. Oto przykład takiego ćwiczenia.
Połóż się na plecach. Zegnij kolana i biodra do kąta prostego, stopy w powietrzu. Zbliż dłonie do uszu. Ustaw lędźwiowy odcinek kręgosłupa tak, aby przylegał do podłoża. Rób w tej pozycji brzuszki, unosząc górną część tułowia na wydechu. Nie naciskań dłońmi na głowę. Wykonuj dużą liczbę powtórzeń i serii.
fot. Gimnastyka korekcyjna kręgosłup lędźwiowy/ iStock by Getty Images, Slavica
Czytaj także:
Taping na stopę koślawą u dziecka — jak i gdzie zrobić?
Na czym polega koślawość kolan? I co z tym zrobić?
11 ćwiczeń na stopę — wybierz takie, które ci pomogą
