Antykoncepcja hormonalna - rodzaje
Zazwyczaj antykoncepcję hormonalną podaje się w tabletkach, chociaż stosowane są również plastry, wprowadzane pod skórę implanty i wkładki domaciczne. Inną metodą jest wykonywanie wstrzyknięć domięśniowych progestagenów. Metoda ta zapobiega ciąży na 12 tygodni.
Przeczytaj: Na czym polega antykoncepcja hormonalna?
- Pigułki antykoncepcyjne – zazwyczaj stosuje się je w cyklu 21 dniowym, po którym następuje 7 dniowa przerwa – w tym czasie występuje krwawienie.
Składają się one zazwyczaj z dwóch składników: składnik progestagenny i składnik estrogenny. Są to substancje zbliżone budową i aktywnością biologiczną do naturalnych hormonów kobiecych.
• Składnik progestagenny - ma za zadanie hamowanie wydzielania LH (lutropina) dzięki czemu hamuje jajeczkowanie. Progestageny mają również wpływ na skład śluzu szyjkowego. Dzięki nim staje się on mniej przepuszczalny dla plemników. Progestageny prowadzą również do spadku kurczliwości samych jajowodów, co powoduje, że transport komórki jajowej do jamy macicy jest znacznie spowolniony. Składnik ten oddziałuje również na samą błonę śluzową macicy, zmieniając jej budowę tak, iż implantacja zarodka staje się niemożliwa.
• Składnik estrogenny - hamuje wydzielanie FSH (folitropina). Zatrzymuje on przez to dojrzewanie pęcherzyka w jajniku. Ponadto ma działanie stabilizacyjne na błonę śluzową macicy, dzięki czemu zapobiega krwawieniom. Estrogeny w tabletce antykoncepcyjnej pełnią także inną funkcję. Poprzez zwiększanie liczby receptorów dla progestagenów w błonie śluzowej macicy, pozwalają na zmniejszenie zawartości tych drugich w tabletce.
Przeczytaj koniecznie: Pigułka antykoncepcyjna - głosy przeciw
- Plastry hormonalne - działają podobnie jak dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, uwalniając stopniowo blokujące owulację hormony. Mają nad tabletkami tę przewagę, że wystarczy przyklejać je raz na tydzień. Wadą plastrów jest to, że mogą odpaść, zgubić się lub powodować podrażnienie skóry.
Zobacz koniecznie: Moda na plastry antykoncepcyjne
- Hormonalny implant podskórny – jest dużą nowością na rynku tego typu środków. Choć w Polsce jest mało popularny zasługuje na uwagę. Implant umieszczany jest chirurgicznie po wewnętrznej stronie przedramienia pod skórą na okres 2-5 lat. Gdy kobieta zdecyduje się na zajście w ciążę, implant może zostać usunięty. Jego działanie polega na powolnym uwalnianiu hormonu zapobiegającego owulacji.
Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj: Implanon, czyli implant antykoncepcyjny
- Hormonalny pierścień dopochwowy – jest to jedna z najnowszych metod antykoncepcyjnych dostępnych na polskim rynku. Pierścień jest elastyczny i umieszcza się go w pochwie na trzy tygodnie, po czym w czwartym tygodniu zostaje usunięty, aby mogło dojść do wystąpienia krwawienia. Pierścień działa podobnie do tabletek antykoncepcyjnych, uwalnia on hormony uniemożliwiające jajeczkowanie. Jego wyższość nad klasycznymi tabletkami polega na tym, że nie trzeba pamiętać o codziennym przyjmowaniu leków o stałej porze.
- Zastrzyk hormonalny - wykonuje się raz na trzy miesiące i zaleca się go kobietom, które ze względów zdrowotnych nie mogą zdecydować się na doustne metody antykoncepcji.
Przeczytaj koniecznie: NuvaRing - antykoncepcja lepsza czy tylko nowa?
Skuteczność antykoncepcji hormonalnej
Skuteczność antykoncepcji oceniamy za pomocą wskaźnika Pearla. Wskaźnik ten określa ilość ciąż, które wystąpiły w ciągu jednego roku u 100 par stosujących daną metodę. Im niższy jest wskaźnik, tym skuteczniejsza metoda.
Przeczytaj: Wskaźnik Pearla - skuteczność antykoncepcji
- Tabletki hormonalne
Wskaźnik Pearla: pigułki jednoskładnikowe - 0.5 - 3/pigułki dwuskładnikowe - 0,03 – 1
Tabletki antykoncepcyjne mogą zawierać różne proporcje składników progestagennych i estrogennych. Od tych proporcji zależy ich skuteczność antykoncepcyjna. Najmniej skuteczne są pigułki jednoskładnikowe, które zawierają niską dawkę tylko jednego hormonu. Wyższą skutecznością odznaczają się tabletki dwuskładnikowe.
- Plastry hormonalne
Wskaźnik Pearla - 0,9
Plastry hormonalne mają mniejszą skuteczność antykoncepcyjną od tabletek, jednak są od nich bezpieczniejsze.
- Krążek dopochwowy
Wskaźnik Pearla - 0,6 - 0,8
Jest to jeden z najskuteczniejszych środków antykoncepcyjnych.
- Zastrzyk hormonalny
Wskaźnik Pearla - 0,3
Jest najskuteczniejszym z hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Chroni on przed zajściem w ciążę przez okres 90 dni.
Zobacz też: Obserwacja śluzu szyjkowego metodą Billingsów
Wady stosowania antykoncepcji hormonalnej
Pomimo iż hormonalne metody zapobiegania ciąży są niezwykle skuteczne, nie są one w stanie uchronić nas przed chorobami wenerycznymi. Dlatego mogą być stosowane przez stałych partnerów lub jako uzupełnienie antykoncepcji mechanicznej.
Działania uboczne
Hormonalne środki antykoncepcyjne są lekami, które nie pozostają bez wpływu na cały organizm. Niektóre kobiety nie powinny stosować tego typu środków, gdyż mogą one stanowić zagrożenie dla ich zdrowia.
Zobacz też: Czy wiesz, jakie zagrożenia niesie ze sobą antykoncepcja hormonalna?
- Krzepnięcie krwi
Szczególne niebezpieczeństwo stanowią estrogeny w połączeniu z paleniem papierosów i wiekiem powyżej 30 lat. Pigułki antykoncepcyjne zwiększają stężenie fibrynogenu - białka biorącego udział w procesie wytwarzania skrzepu. W ten sposób rośnie ryzyko zawału serca, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, zatoru płucnego lub udaru mózgu. Jeżeli stosowanie tabletek antykoncepcyjnych powoduje bóle głowy i powstawanie obrzęków rąk i nóg należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
- Choroby sercowo-naczyniowe
Osoby stosujące hormonalne środki antykoncepcyjne narażone są na większe ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w szczególności zawału serca również z innego powodu. Progestagen zawarty w tabletkach ma niekorzystny wpływ na profil lipidowy krwi. Spadek stężenia frakcji HDL cholesterolu (dobry cholesterol) i zwiększenie się stężenia trójglicerydów w połączeniu z niekorzystnym wpływem na układ krzepnięcia powodują zwiększone ryzyko zawału serca a także wystąpienia udaru mózgowego. Zagrożenie wzrasta, gdy u kobiety występują inne czynniki ryzyka takie jak palenie papierosów, otyłość, starszy wiek. Kobiety przyjmujące antykoncepcję hormonalną narażone są również bardziej na wystąpienie nadciśnienia tętniczego, dlatego u osób ze stwierdzonym już nadciśnieniem tętniczym antykoncepcja hormonalna jest przeciwwskazana.
- Zaburzenia psychologiczne
Nieodpowiednio dobrane pigułki mogą być powodem depresji, rozchwiania emocjonalnego, mdłości, krwistych upławów oraz spadku libido.
- Masa ciała
Środki antykoncepcyjne prowadza do wahania masy ciała. Mamy do czynienia nie tylko z tyciem, ale i chudnięciem. Wpływają one również na rozwój cellulitu.
- Nowotwór sutka
Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną są w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na raka sutka – zarówno podczas przyjmowania tabletek, jak i 5 lat po ich odstawieniu.
Przeczytaj: Czynniki zwiększające ryzyko raka piersi
Pamiętaj, że przed rozpoczęciem stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych należy skonsultować się z lekarzem. Stosowanie takich środków wymaga również wizyt kontrolnych u ginekologa i okresowych badań krwi.
