Spis treści:
- Afty u dzieci — czym są?
- Co powoduje afty u dzieci?
- Objawy aft u dzieci
- Domowe sposoby na afty u dzieci
- Leczenie aft u dzieci
- Afty u dzieci — diagnostyka
- Afty u dzieci — kiedy iść do lekarza?
Afty u dzieci — czym są?
Afty u dzieci występują w formie punktowych owrzodzeń, czyli białych okrągłych zmian z czerwoną otoczką lub rozległych czerwonych plam na błonie śluzowej jamy ustnej. Zwykle afty są zlokalizowane na wewnętrznej stronie wargi lub policzka, a także pod językiem.
Afty u dzieci mogą mieć różną wielkość: od 1 mm do 2 cm. Goją się zazwyczaj samoistnie w ciągu 1-2 tygodni. Duże nadżerki mogą znikać nawet w ciągu 6 tygodni i niejednokrotnie pozostawiają bliznę.
U dzieci afty mogą występować jako zmiany pojedyncze lub mnogie. Chociaż częściej dokuczają dorosłym, to u dzieci wcale nie są rzadkością. Nawet 9% z nich skarży się na problem aft w jamie ustnej.
Co powoduje afty u dzieci?
Nie jest znana jedna konkretna przyczyna aft u dzieci. Najczęściej powoduje je uraz. Może on wynikać z uciśnięcia policzka w czasie snu, źle dobranego aparatu ortodontycznego czy zbyt intensywnego szczotkowania zębów. Afty mogą też powstawać u dzieci z bruksizmem, albo w trakcie ząbkowania. Również narażenie na gorące i kwaśne posiłki może wywołać afty u dzieci.
Inne przyczyny powstawania aft u dzieci to:
- infekcje (np. opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, wirusowe zapalenia gardła, infekcje grzybicze),
- alergie (np. na składniki past do zębów, owoce cytrusowe, orzechy, sery, czekoladę),
- niedobory żywieniowe (zwłaszcza niedobory witamin z grupy B, kwasu foliowego, żelaza lub cynku),
- predyspozycje genetyczne,
- stosowanie niektórych leków (np. antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych),
- stres,
- obniżona odporność,
- choroby przewodu pokarmowego.
Objawy aft u dzieci
Afty powodują przede wszystkim ból w miejscu owrzodzenia. Duże lub licznie występujące afty mogą powodować:
- silny ból w jamie ustnej uniemożliwiający jedzenie i picie,
- gorączkę,
- dysfagię (zaburzenia przełykania),
- złe samopoczucie,
- rozdrażnienie.
Na początku powinno dać się zaobserwować niewielkie okrągłe nadżerki lub owrzodzenia, które po 1-2 dniach pokrywają się białym nalotem. W późniejszej fazie mogą pojawić się skupiska aft, które przypominają ranki.
Domowe sposoby na afty u dzieci
W większości przypadków afty u dzieci goją się samoistnie i nie wymagają specjalnego leczenia. Aby jednak zminimalizować przykre objawy i przyspieszyć proces gojenia, warto sięgnąć po domowe metody na afty u dzieci.
- Nie podawaj dziecku kwaśnych, słonych i ostrych pokarmów lub napojów. Mogą one nasilać ból i wydłużać proces gojenia afty.
- Podawaj dziecku miękkie, najlepiej półpłynne posiłki o neutralnym smaku. Mogą to być rozgniecione kawałki jedzenia, zmiksowane lub przetarte. Można podawać mus jabłkowy, serki, jajko na miękko, zupy-kremy, twarożki czy budynie. Nie powinny być gorące.
- Nie podawaj dziecku twardych pokarmów takich jak orzeszki, paluszki, tosty, chipsy, ponieważ mogą one dodatkowo uszkadzać śluzówkę jamy ustnej.
- Unikaj podawania dziecku produktów, na które jest uczulone, a także preparatów zawierających SLS (laurylosiarczan sodu będący składnikiem wielu past do zębów i płynów do płukania), ponieważ jego stosowanie powiązano z występowaniem aft.
- Posmaruj afty miodem, ale uwaga: nie stosuj miodu u dzieci poniżej 12. miesiąca życia ze względu na ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym.
- Pilnuj, aby dziecko myło zęby delikatnie i najlepiej w tym celu zakup szczoteczkę z miękkim włosiem.
- Podaj dziecku lek przeciwbólowy (np. paracetamol), jeśli afty są bardzo uciążliwe.
- Stosuj płukanki ziołowe, jeżeli dziecko potrafi już samodzielnie płukać jamę ustną. Użyj naparów z szałwii albo rumianku.
- Przyłóż kostkę lodu owiniętą w tkaninę do bolącego miejsca, by złagodzić ból i stan zapalny.
- Możesz polecić dziecku pukanie ust wodą z solą. Sól działa antyseptycznie, nawilżająco, zmniejsza stan zapalny i ból. Rozpuść jedną łyżeczkę soli kuchennej w 1/2 szklanki wody i poproś dziecko o płukanie ust 2-3 razy dziennie.
- Wzbogać dietę w jogurty naturalne z bakteriami kwasu mlekowego, które poprawiają skład mikroflory.
- Podawaj dziecku do picia chłodną wodę.
- Usuń drażniące przedmioty z otoczenia niemowlaka i zadbaj o ich czystość.
Więcej: Domowe sposoby na afty
Leczenie aft u dzieci
W leczeniu aft u dzieci stosuje się miejscowo preparaty na afty dostępne w aptekach bez recepty lub przepisane przez lekarza na recepcie. Mogą one zawierać benzokainę, która łagodzi ból, lidokainę, również działającą przeciwbólowo, glikokortykosteroidy czy substancje przeciwgrzybicze, w zależności od rozpoznanej przyczyny.
Jeżeli nakładasz lek bezpośrednio na afty u dzieci, to, o ile dziecko pozwoli, osusz wcześniej delikatnie chusteczką bolące miejsce, a następnie nałóż niewielką ilość leku. Poleć dziecku, żeby przez chwilę miało otwarte usta, wtedy lek będzie mógł się lepiej wchłonąć. Pilnuj, aby dziecko przez 30 minut nie jadło i nie piło, ponieważ to mogłoby wypłukać lek zanim zacznie działać.
Jeśli leczenie miejscowe jest niewystarczające, lekarz może przepisać preparaty stosowane doustnie. Jeśli afty wynikają z konkretnej choroby, np. infekcji, to należy wyleczyć to schorzenie, żeby pozbyć się bolesnych aft.
Afty u dzieci — diagnostyka
Afty u dzieci można rozpoznać na podstawie objawów i dokładnego obejrzenia zmian w jamie ustnej. Czasami lekarz zleca dodatkowe badania, np. morfologię, oznaczenie żelaza, poziomu witamin z grupy B.
W niejasnych przypadkach może skierować na badania pod kątem alergii, wykonanie hodowli bakterii z wymazu z buzi albo na biopsję zmiany. Na ogół jednak nie ma potrzeby, żeby wykonywać tego rodzaju testy diagnostyczne.
Ważna jest diagnostyka różnicowa, ponieważ owrzodzenia mogą być spowodowane przez różne choroby, np. opryszczkę, błonicę, zespół Stevensa-Johnsona, sarkoidozę czy bostonkę.
Afty u dzieci — kiedy iść do lekarza?
W przypadku wystąpienia aft u dziecka należy zgłosić się do lekarza, gdy:
- dziecko ma gorączkę,
- ból utrudnia jedzenie i picie lub uniemożliwia przyjmowanie pokarmów,
- dziecko źle się czuje,
- afty nawracają,
- występują liczne owrzodzenia lub są dużych rozmiarów,
- afty nie znikają w ciągu 2-3 tygodni.
Trzeba pamiętać, że nawracające owrzodzenia jamy ustnej mogą być sygnałem poważnych chorób ogólnoustrojowych. Dlatego taki stan zawsze trzeba skonsultować z pediatrą.
Źródła:
Légeret C, Furlano R. Oral ulcers in children- a clinical narrative overview. Ital J Pediatr. 2021 Jun 30;47(1):144. doi: 10.1186/s13052-021-01097-2,
InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Canker sores (mouth ulcers): Overview. 2019 Aug 15. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546250/
Czytaj także:
Prawie każdy ma wirusa opryszczki, ale nie u każdego się ona pojawia. Co warto wiedzieć o opryszczce wargowej?
Co może wywołać zapalenie jamy ustnej?
10 domowych sposobów na zajady. Jak wyleczyć bolące kąciki ust?
Cytryna może wspomagać leczenie niektórych chorób. Jak ją stosować na grzybicę jamy ustnej?
