Jak wygląda autyzm u dzieci?
- Krzyk dziecka autystycznego
- Mało emocji i gestów
- Trudność w komunikacji
- Zaburzenia w używaniu języka
Krzyk dziecka autystycznego
Prawidłowo rozwijające się mniej więcej roczne dzieci zdają sobie sprawę z wpływu komunikacji (łącznie ze wskazywaniem i kręceniem głową na „nie”) na zachowanie bliskich im osób, natomiast dzieci autystyczne zachowują się tak, jakby o tym nie wiedziały.
Zamiast wskazywać, same biorą rzeczy lub kierują rękę matki, kładąc ją na pożądanym przedmiocie. Mogą ciągle krzyczeć, aż rodzic odgadnie metodą prób i błędów, czego chce dziecko. Wielu rodziców dość szybko przyzwyczaja się do znaczenia pewnych powtarzających się reakcji i z biegiem czasu zaczyna łatwo je odczytywać. Jednak osoby postronne nie rozumieją sensu tych zachowań.
W eksperymentach prowadzonych przez E.M. Minczakiewicz odnotowano w zachowaniu dzieci z autyzmem niezamierzone ruchy głowy i ramion, poruszanie szczękami, rytmiczne zwracanie głowy w lewo i w prawo, kręcenie głową, zamykanie oczu przy kierowanych w górę gałkach ocznych. Nie zauważono natomiast gestów służących do kompensacji zachowań o charakterze werbalnym, uzupełniających wypowiedzi bądź je zastępujących.
Mało emocji i gestów
Do podobnych spostrzeżeń doszli A. Atwood, U. Frith i B. Hermelin. Badacze ci podczas swoich eksperymentów zauważyli, że dzieci autystyczne ujawniały mało emocji, a przy tym używały niewielu gestów. Były to na ogół gesty proste, instrumentalne, służące zakończeniu lub unikaniu interakcji (np. wyrażające komunikat „odejdź”, „bądź cicho”, „zostaw mnie”), a bardzo rzadko podtrzymywaniu więzi. Nie odnotowano natomiast wyraźnych reakcji zadowolenia, nieśmiałości, oczekiwania na pochwałę, zaskoczenia na widok niespodzianki itp.
Trudność w komunikacji
Badania wykazały, że dzieci autystyczne mają trudności w ekspresji adekwatnych do sytuacji stanów emocjonalnych. Jedną z przyczyn tego zaburzenia może być nieumiejętność kształtowania normalnych, opartych na empatii relacji z innymi ludźmi.
Nawet jeżeli istnieją dzieci autystyczne, które właściwie artykułują słowa i konstruują poprawne gramatycznie zdania, w żaden sposób nie potrafią odczytywać komunikatów niewerbalnych, mają poważne trudności z nawiązaniem i podtrzymywaniem rozmowy, a także wykorzystaniem treści rozmowy stosownie do różnych sytuacji społecznych. Niektóre dzieci z autyzmem mają problem z włączeniem określeń do mowy funkcjonalnej.
Mają opanowane pamięciowo nazwy kolorów, kształtów, zwierząt, ale nie potrafią ich wskazywać, kiedy są o nie pytane w inny niż zazwyczaj sposób. Opanowują język w sposób schematyczny i sztywny. Używają wyrażeń stereotypowo i powtarzalnie. Ucząc się znaczenia słów, wiążą je z konkretnymi obiektami, np. „kot” może zostać skojarzony tylko z konkretnym kotem.
Zaburzenia w używaniu języka
Już w latach sześćdziesiątych XX wieku M. Rutter przedstawił tezę, że mowa jest sferą determinującą rozwój kontaktów społecznych i procesów poznawczych, których zaburzenia odpowiadają za złożoność symptomów autyzmu. Oznacza to, że niepowodzenia dziecka z autyzmem w rozumieniu i tworzeniu języka oddziałują znacząco na wszystkie inne aspekty jego rozwoju, głównie na umiejętność nawiązywania kontaktów społecznych. Obecnie za jedną z najbardziej charakterystycznych cech autyzmu uważa się zaburzenia w społecznym używaniu języka mówionego i gestów.
Rozwój umiejętności społecznych jest ściśle związany z nabywaniem umiejętności przedjęzykowych, które są pozytywnie skorelowane z dalszym rozwojem mowy ekspresyjnej i jej rozumieniem. Komunikacja niewerbalna to nie tylko ważny etap rozwoju mowy ekspresyjnej, lecz także ważne doświadczenie w kształtowaniu umiejętności interakcji społecznej. Rozwój mowy dzieci z autyzmem należy uznać za wysoce nieharmonijny i mający indywidualny przebieg. Ostatecznie zaburzenia w komunikowaniu się to sedno autyzmu.
Autyzm u dzieci
Jakie jest dziecko zmagające się z autyzmem? Nie bawi się z rówieśnikami, od zabawy z innymi woli samotność i swój wyimaginowany świat. Autystyczne dziecko niezbyt często się uśmiecha. Od dotyku rodziców woli zabawę zabawkami. Nie lubi kontaktu wzrokowego, zdarza się też, że jest agresywne i nadpobudliwe.
Dzieci z autyzmem nie reagują na swoje imię. Ich zasób słownictwa jest bardzo mały. Jeśli mówią - to nieustannie na jeden temat. Często kiwają bądź obracają się w jednym miejscu.
Zobacz także:Autyzm - jak rozpoznać (i leczyć!) go u dziecka?Jak rozpoznać autyzm u dziecka?
Źródło: „Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych” autorstwa B. Winczury (wydawnictwo Impuls, 2014). Publikacja za zgodą wydawcy.
