fot. Fotolia
Właściwości produktu zapisane na etykiecie
Na etykietach produktów spożywczych oraz w ich reklamach coraz częściej można znaleźć informacje na temat ich właściwości żywieniowych lub/i zdrowotnych.
Zamieszczenie tego typu oświadczeń jest regulowane przepisami prawnymi zawartymi w rozporządzeniu (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
Na mocy tego rozporządzenia wyróżnia się dwa typy oświadczeń:
- oświadczenia żywieniowe – dotyczące składu produktu,
- oświadczenia zdrowotne – dotyczące funkcji fizjologicznych i wpływu na stan zdrowia człowieka.
Oświadczenie żywieniowe – czym są?
Oświadczenie żywieniowe to słowna deklaracja obecności lub poziomu zawartości danego składnika odżywczego w produkcie. Deklaracja ta sugeruje, że dzięki temu składnikowi produkt wykazuje szczególne walory odżywcze lub dietetyczne.
Jako przykład takiego oświadczenia można wymienić: niska zawartość energetyczna (mniej niż 40 kcal/100 g lub 20 kcal/100 ml), wysoka zawartość błonnika (przynajmniej 6 g/100 g), bez dodatku cukrów (nie użyto cukrów prostych, dwucukrów i innych substancji słodzących).
Czym są oświadczenia zdrowotne?
Oświadczenia zdrowotne zaś wskazują na związek pomiędzy zawartością danego składnika odżywczego w produkcie a wpływem tego produktu na zdrowie człowieka.
W ramach tego typu oświadczeń wyróżniamy dwa typy:
- I grupa – oświadczenia zdrowotne inne niż dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, np. biotyna bierze udział w utrzymaniu prawidłowego stanu skóry i błon śluzowych;
- II grupa – oświadczenia zdrowotne dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, np. estry stanoli roślinnych obniżają poziom cholesterolu we krwi. Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej serca – korzystny efekt
w przypadku spożywania co najmniej 2 g stanoli roślinnych dziennie.
Oświadczenia zdrowotne podlegają ocenie naukowej, przeprowadzanej przez Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).
Zobacz też: Jak czytać zawartość witamin i minerałów na etykietach żywności?
Jak rozpoznać, które oświadczenie zdrowotne wprowadza nas w błąd?
Oświadczenia zdrowotne są poprawne pod warunkiem umieszczenia następujących informacji na etykiecie, w prezentacji czy reklamie:
- stwierdzenie wskazujące na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia
i zdrowego trybu życia, - ilość środka spożywczego i poziom jego spożycia niezbędny do uzyskania korzystnego działania, o którym mówi dane oświadczenie,
- w razie potrzeby – stwierdzenie skierowane do osób, które powinny unikać danego środka spożywczego,
- ostrzeżenie w przypadku produktów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, jeśli są spożywane w nadmiarze.
Oświadczenia zdrowotne nie są poprawne jeśli:
- sugerują, że brak spożycia danej żywności mogłaby mieć wpływ na zdrowie,
- odwołują się do szybkości lub wielkości obniżenia masy ciała,
- odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów
w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń nie wymienionych w art. 11 (rozporządzenie KE 1924/2006)
Przykładem niepoprawnego i odrzuconego przez EFSA oświadczenia zdrowotnego jest: „Czarna herbata (Camellia sinensis) – pomaga w koncentracji uwagi”, „Woda mineralna XYZ – regularne spożywanie wody mineralnej XYZ powoduje obniżenie cukru we krwi”.
Każde oświadczenie żywieniowe i zdrowotne powinno być potwierdzone naukowo poprzez uwzględnienie ogółu dostępnych danych naukowych, a także przez ocenę mocy naukowej dowodów. Oświadczenia powinny być zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami zdrowotnymi i żywieniowymi.
Ponieważ żywność opatrzona oświadczeniami może wydawać się konsumentom bardziej odpowiednia dla ich zdrowia, obowiązkowe jest podawanie jej wartości odżywczej na etykiecie produktu, aby mieli oni możliwość oceny jej faktycznej jakości żywieniowej.
Zobacz też: Jak rodzic może dbać o zdrowe odżywianie dziecka w szkole?
Tekst opracowany przez Agencję Solski BM na podstawie materiałów szkoleniowych autorstwa prof. IŻŻ dr Katarzyny Stoś oraz dr Anny Wojtasik.
