Dieta GAPS została opracowana z myślą o osobach z zaburzeniami neurologicznymi, psychologicznymi oraz problemami ze strony przewodu pokarmowego. Według autorki diety, dr. Natashy Campbell-McBride, dieta GAPS jest szczególnie skuteczna w leczeniu zaburzeń takich jak choroba autoimmunologiczna, ADHD, depresja, choroby przewodu pokarmowego, migreny i wiele innych.
Spis treści:
- Dieta GAPS – co to jest
- Etapy diety GAPS
- Opinie o diecie GAPS
- Niedobory w diecie GAPS
- Co jeść w czasie diety GAPS
- Dieta GAPS: przepisy
- Efekty diety GAPS
- Dieta GAPS – książka
Dieta GAPS – co to jest?
Dieta GAPS to dieta stworzona w celu leczenia chorób związanych z zaburzeniami układu trawiennego i chorób, które mogą wpływać na powstawanie innych zaburzeń, takich jak: choroba Crohna, zespół jelita drażliwego, zapalenie jelita grubego, depresja, ADHD, schizofrenia, dyspraksja, stany lękowe, zaburzenia afektywne-dwubiegunowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia odżywiania.
Dieta GAPS opiera się na teorii, że choroby te są spowodowane przez przecieki jelitowe (leaky gut syndrome), które powodują wyciekanie toksyn z jelit do krwiobiegu i mózgu, co prowadzi do wielu problemów zdrowotnych.
Etapy diety GAPS
Dieta GAPS składa się z 6 faz:
- Pierwszy etap diety GAPS ma na celu oczyszczenie organizmu. Trwa 5-7 dni. W tym czasie można jeść jedynie rosół gotowany na mięsie, kościach i tłuszczu zwierzęcym. Rosół ma być jedzony bez makaronu. Pod koniec pierwszego etapu można zacząć pić soki z kiszonek.
- Drugi etap diety GAPS również bazuje na rosole, lecz należy wprowadzać również surowe żółtka jajek, duszone warzywa oraz spożywać soki z kiszonek.
- Trzeci etap diety GAPS pozwala na wprowadzenie kiszonych warzyw, awokado, a także gotowanych i smażonych jaj, tłuszczów roślinnych i zwierzęcych oraz bezzbożowych naleśników.
- Czwarty etap diety GAPS zakłada wprowadzenie gotowanego i pieczonego mięsa, bezzbożowego pieczywa oraz naturalnych soków warzywnych.
- Piąty etap diety GAPS dopuszcza wprowadzenie purée z gotowanych owoców np. jabłek, a także spożywanie surowych warzyw.
- Szósty etap diety GAPS pozwala na stosowanie wszystkich dozwolonych produktów. Powinien stać się stylem odżywania na całe życie.
Opinie o diecie GAPS
Podobnie jak w przypadku większości diet, opinie na temat diety GAPS są podzielone. Nie ma jednoznacznych dowodów naukowych na poparcie jej skuteczności, ale wiele osób zgłasza korzyści zdrowotne po przejściu na tę dietę. Z drugiej strony, niektórzy eksperci krytykują dietę GAPS za ograniczenia żywieniowe, jakich wymaga.
Ze względu na specyfikę, dietę GAPS najlepiej stosować pod nadzorem specjalistów.
Niedobory w diecie GAPS
GAPS jest dietą szalenie restrykcyjną, co oznacza, że eliminuje mnóstwo produktów spożywczych. To może przyczyniać się do powstawania niedoborów, szczególnie jeśli chodzi o błonnik i witaminy z grupy B.
Niedobór błonnika może wywoływać zaparcia, a niedobór witamin z grupy B może niekorzystnie wpływać na stan skóry, włosów i układu nerwowego. Mogą wystąpić: depresja, spadek poziomu cukru we krwi, skurcze mięśni, zmęczenie, zaburzenia czucia w nogach i rękach, nudności.
Co jeść w czasie diety GAPS?
Dieta GAPS jest podobna do diety paleo. Polega na spożywaniu produktów zwierzęcych i odzwierzęcych, niewielkich ilości warzyw i owoców, a przede wszystkim całkowitym wyeliminowaniu węglowodanów. Sprawdź, co można, a czego nie można jeść na diecie GAPS.
Dieta GASP – produkty dozwolone
Oto lista produktów, z których należy komponować jadłospis diety GAPS:
- nisko przetworzone ryby i mięso (z dobrego źródła),
- kiszonki (domowej roboty),
- orzechy, migdały, pestki,
- owoce (z wyjątkiem zielonych bananów),
- warzywa (z wyjątkiem ziemniaków, batatów, groszku, pasternaku),
- miód,
- tłuszcze: oliwa z oliwek, masło, olej kokosowy,
- nabiał: jogurty, kefiry, maślanki,
- jaja,
- napary ziołowe, herbaty,
- woda.
Ważnym daniem w diecie GAPS jest domowy rosół, gotowany na mięsie i kościach, a także kiszone warzywa – np. ogórki, kapusta, buraki.
fot. Co jeść w czasie diety GAPS/ Adobe Stock, Monika
Produkty zakazane w diecie GASP
Stosując ten sposób żywienia, trzeba zrezygnować z jadania następujących pokarmów:
- zboża i pseudo zboża (komosa ryżowa oraz chia),
- cukier,
- przetworzone mięso, np. wędliny,
- przetworzone warzywa i owoce np. w puszkach,
- kupne soki owocowe i warzywne,
- niefermentowany nabiał,
- większość warzyw strączkowych (soja, ciecierzyca, większość odmian fasoli).
Dieta GAPS: przepisy i jadłospis
Przykładowy jadłospis diety GAPS
Przed śniadaniem: woda z cytryną i kefir lub szklanka świeżo wyciśniętego soku owocowo-warzywnego.
Śniadanie: naleśniki bezzbożowe z masłem i miodem + herbata imbirowa z cytryną.
Obiad: mięso z warzywami + kubek rosołu + kefir.
Kolacja: zupa jarzynowa na rosole + jogurt.
Przepis na bulion/ rosół diety GAPS
Podajemy przepis na przygotowanie bulionu, z którego można zrobić rosół lub przechować na później i wykorzystać do szykowania innych dań zgodnych z dietą GAPS. To najważniejszy przepis na diecie GAPS.
Składniki:
- 300 g kości kurczaka pozostałych np. po pieczonym kurczaku,
- 2 łodygi selera naciowego, z grubsza posiekane,
- 2 marchewki ze skórką, grubo posiekane,
- żółta lub biała cebula grubo posiekana,
- zielona papryka grubo posiekana,
- główka czosnku,
- 1/2 szklanki świeżej pietruszki,
- 1/4 szklanki świeżego tymianku,
- 2 gałązki rozmarynu,
- 2 liście laurowe,
- łyżka całych ziaren pieprzu,
- 8-10 filiżanek przefiltrowanej wody lub tyle, aby przykryć składniki.
Sposób przygotowania:
- Opłucz warzywa i zioła i włóż do garnka. Dodaj kości kurczaka i wszystkie pozostałe składniki do i zalej wystarczającą ilością wody, aby wszystkie składniki były zanurzone.
- Gotuj przez 3-4 godziny, w razie potrzeby uzupełniając wodę. Zdejmij z ognia i oddziel warzywa i kości od bulionu.
- Odcedź bulion do miski przez durszlak i przecedź jeszcze raz przez gazę, aby usunąć wszelkie pozostałe cząstki. Wlej bulion do szczelnego słoika i przechowuj w lodówce do tygodnia lub zamroź do 3 miesięcy.
fot. Dieta GAPS: przepis na bulion/ Adobe Stock, koss13
Efekty diety GAPS
Efekty zastosowania diety GAPS to sprawa indywidualna. Pojawiają się badania, które przynoszą obiecujące wyniki, lecz to wciąż za mało, by jednoznacznie stwierdzić, czy dieta GAPS jest skuteczna.
Osoby stosujące dietę GAPS liczą na:
- poprawę kondycji jelit,
- poprawę samopoczucia psychicznego,
- poprawę kliniczną w niektórych jednostkach chorobowych.
Pierwsza odczuwalna zmiana może nastąpić po kilku tygodniach, lecz zakłada się, że na pełne rezultaty należy poczekać nawet rok.
Należy pamiętać, że program odżywania GAPS nie zastąpi specjalistycznej terapii psychologicznej i psychiatrycznej, z której nie należy rezygnować, szczególnie w przypadku tak poważnych chorób, jak depresja.
Dieta GASP – książka
Autorka programu żywieniowego GAPS po wielu latach pracy z osobami o różnych schorzeniach zauważyła, że źródłem problemów często są jelita. U swoich podopiecznych stosowała dietę SCD (Specific carbohydrates diet), która wyklucza wszystkie źródła węglowodanów złożonych. Ten sposób żywienia stosuje się m.in. w chorobie wrzodowej. Natasza Campbell-McBridge zmodyfikowała dietę SCD, porządkując kolejne etapy, a także dodając do niej nabiał.
Swoje obserwacje opisała w wydanej w 2004 roku książce „Zespół psychologiczno-jelitowy – naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji i schizofrenii”. W Polsce została wydana pod tytułem „Zespół psychologiczno-jelitowy GAPS”. Kosztuje ok. 110 zł.
Treść artykułu pierwotnie opublikowana została 6.07.2020 r. przez Martę Kosakowską.
Czytaj także:
Na czym polega dieta GM?
Dieta na wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Dieta TLC – zasady, jadłospis
