Wspinaczka jest jednym z najbardziej wymagających sportów, który wymaga nie tylko siły fizycznej, ale również umiejętności technicznych, skupienia, koncentracji i wiedzy na temat bezpieczeństwa. Wspinaczka może być zarówno indywidualnym, jak i zespołowym sportem, a jej popularność stale rośnie na całym świecie.
Spis treści:
- Co daje wspinaczka?
- Rodzaje wspinaczki
- Czy wspinaczka jest dla każdego
- Czy wspinaczka to sport ekstremalny
- Jak zacząć uprawiać wspinaczkę
Co daje wspinaczka?
Co ważniejsze, wspinaczka to nie tylko alternatywa dla innych ćwiczeń, ale też kształtowanie charakteru. Aby piąć się w górę, trzeba pokonać strach, nauczyć się ufać swojemu ciału i rozumowi. To wspaniale poprawia samoocenę, pozwala patrzeć na życie trzeźwiej i z większym spokojem.
Wspinaczka, podobnie jak joga, trenuje też koncentrację i pozwala pozbyć się stresów dnia codziennego, dając w nagrodę wielkie dawki rozanielającej dopaminy. Trening nigdy nie jest nudny, a przy ścianie zawsze można poznać nowych ludzi, bo wspinamy się zwykle w towarzystwie.
Uprawiając wspinaczkę, a przynajmniej niektóre jej rodzaje, dostaje się też zastrzyk adrenaliny i odczuwa zastrzyk emocji. To pozwala skutecznie walczyć ze stresem i „ładować akumulatory”. Są i takie rodzaje wspinaczki, które ułatwiają kontakt z naturą i wymagają przebywania na świeżym powietrzu, co odgrywa niebagatelną rolę w dbaniu dobrą formę psychiczną i odporność.
Wspinaczka – korzyści dla ciała
W trakcie wchodzenia po ściance pracują intensywnie zarówno ramiona, jak i całe nogi. Wzmacniają się przedramiona, nadgarstki, tricepsy, bicepsy, mięśnie brzucha i pleców.
Korzyści odniosą też pośladki, a także mięśnie ud i łydek, które wykonują tu gros pracy, podnosząc cały ciężar wyżej i wyżej. Przy tak kompleksowym wysiłku, spalana jest ogromna liczba kalorii.
Z kolei wspinaczka górska i wysokogórska wymagają świetnej kondycji, ale też ją kształtują, poprawiając sprawność układu krążeniowo-oddechowego.
Rodzaje wspinaczki
Jest kilka rodzajów wspinaczki i potrafią bardzo różnić się między sobą. Poniżej pokrótce przedstawiamy najważniejsze z nich.
Wspinaczka klasyczna
Mamy z nim do czynienia wtedy, gdy wspinacz do wchodzenia coraz wyżej używa tylko siły własnych mięśni, a cały sprzęt jest jedynie jego zabezpieczeniem.
Wspinaczka techniką sztucznych ułatwień
Wspinacz staje na hakach, chwyta się ich, a czasami zwisa w specjalnej ławeczce.
Wspinaczka skałkowa (wspinaczka sportowa)
Jest to klasyczna wspinaczka na drogach wyposażonych w stałe punkty asekuracyjne. Lina służy tu wyłącznie jako zabezpieczenie. Asekuracja może odbywać się na tzw. „wędkę" – z góry lub z dołu – wspinacz sam przepina linę w kolejne przeloty. Ten rodzaj wspinaczki można uprawiać na sztucznych i naturalnych ściankach.
fot. Wspinaczka skałkowa/ Adobe Stock, Andrey Bandurenko
Wspinaczka na czas. Odmianą wspinaczki sportowej jest wspinaczka sportowa na czas. Jej celem jest jak najszybsze pokonanie „ścianki”. Zawody rozgrywane są na sztucznych ściankach wspinaczkowych. Aktualną mistrzynią świata w tej konkurencji jest Polska – Aleksandra Mirosław, której czas wynosi 6,84 s.
Wspinaczka boulder, bouldering
Odmiana wspinaczki klasycznej odbywająca się na niewysokich formacjach naturalnych lub sztucznych i bez asekuracji liny. Upadek, do jakiego może dojść, następuje z małej wysokości, a wspinacz spada na specjalną matę.
fot. Wspinaczka boulder/ Adobe Stock, Artranq
Wspinaczka bez zabezpieczenia – free solo
Wspinanie tym stylem odbywa się na drogach wspinaczkowych, ale bez asekuracji. Żadnej! Dozwolone są tylko buty wspinaczkowe i magnezja. Jest to najbardziej niebezpieczny rodzaj wspinaczki, a wspinacz bardzo często jest na trasie wspinaczkowej zupełnie sam.
Odmianą free solo jest Deep Water Solo (DWR). Zasady są takie same jak we Free solo, ale wspinaczka odbywa się na klifach nad wodą. Upadek też w niej się kończy i jest bezpieczny, o ile następuje z wysokości do 10 m od lustra wody.
Wspinaczka tradycyjna
Jest to wspinaczka klasyczna, ale na nieprzygotowanych drogach. Wszystkie zabezpieczenia wspinacz musi założyć sam.
Wspinaczka wielowyciągowa
Odbywa się na wysokich ścianach, do pokonania których nie wystarcza lina o długości 60 m. Jej wysokość dzielona jest na wyciągi, czyli odcinki o długości 60 m. Każdy wyciąg kończy się stanowiskiem.
Big wall
Pokonywanie wielkich ścian trwające nawet kilka dni. Robi się to bez opuszczania ściany, z noclegiem na niej. Wspinacze muszą cały niezbędny sprzęt i jedzenie dźwigać ze sobą.
Drytooling
Wspinanie zimowe z użyciem czekanów i raków. Uprawiane na specjalnych drogach. Nie wolno uprawiać drytoolingu na klasycznych drogach sportowych.
Wspinaczka górska
To tak naprawdę wspinanie wielowyciągowe zwane alpinizmem, taternictwem. Żeby dojść do ściany, po której wspinacz będzie się wspinał, musi pokonać spory dystans w górskim terenie, czasem po lodzie i śniegu. Odmianą wspinaczki górskiej jest alpinizm techniczny. Jest to górskie zimowe wspinanie wielowyciągowe. Wspinacz porusza się po mieszanym terenie: w lodzie, śniegu, skałach. Do tego celu używa raków i czekana i najczęściej własnej asekuracji.
fot. Wspinaczka górska/ Adobe Stock, Galyna Andrushko
Wspinaczka wysokogórska
Inaczej alpinizm techniczny w górach o wysokości powyżej 6000 metrów. Jest to trudniejsza wersja alpinizmu technicznego. Wspinacze muszą się mierzyć nie tylko z pogodą, ale i z niekorzystnymi warunkami występującymi na dużych wysokościach (np. niedobór tlenu). Odmianą wspinaczki wysokogórskiej jest himalaizm.
Czy wspinaczka jest dla każdego?
Teoretycznie każdy może wybrać najbardziej mu odpowiadający rodzaj wspinaczki i ją uprawiać, zwłaszcza na poziomie amatorskim. Obecnie najłatwiej jest zabrać się za wspinaczkę skałkową, gdyż w Polsce coraz więcej jest ośrodków ze sztucznymi ściankami wspinaczkowymi, więc nawet nie trzeba jechać w góry, aby się w ten sport bawić.
Jeśli natomiast dla kogoś ważny jest kontakt z naturą, godna polecenia jest wspinaczka górska, czyli ta z podejściami i ewentualnie trudniejszymi elementami wspinaczkowymi w skałach. Ten sport można uprawiać w polskich górach, ale też zorganizować sobie wyprawę w Alpy, a nawet w Himalaje i posmakować wspinaczki w naprawdę wysokich górach – dzisiaj zwykli amatorzy wchodzą nawet na Mount Everest.
Wspinaczka, oczywiście odpowiednio prowadzona, jest też dostępna dla dzieci, osób starszych i z niepełnosprawnościami. Wszystko to sprawia, że wspinaczka jest niemal dla każdego – wystarczy chcieć i wyposażyć się w niezbędny sprzęt, lub go wypożyczać.
Czy wspinaczka to sport ekstremalny?
Sport ekstremalny to sport wiążący się z podwyższonym ryzykiem i uprawiany w celu doznania wyjątkowych wrażeń, a niewątpliwie wiele odmian wspinaczki taka właśnie jest.
Dobrym wyznacznikiem tego, co jest sportem ekstremalnym, są wytyczne towarzystw ubezpieczeniowych. Większość z nich uznaje wspinaczkę wymagającą asekuracji za sport ekstremalny, ale też wspinaczkę górską bez asekuracji powyżej 5 500 m n.p.m. Zawsze warto sprawdzić przed zakupem ubezpieczenia, czy uprawiany sport ubezpieczyciel uznaje za ekstremalny, czy też sport wysokiego ryzyka, bo składki są w takich przypadkach wyższe.
Jak zacząć uprawiać wspinaczkę?
Dalej będzie mowa tylko o wspinaniu klasycznym, skałkowym, bo ono jest najłatwiej dostępne dla każdego.
Warto wyposażyć się w buty do wspinaczki, które ułatwiają stawianie stóp na wypustkach ścianki. Dobre buty powinny być pozornie za małe i dość niewygodne przy staniu na ziemi – dopiero w powietrzu docenisz ich zalety.
Resztę sprzętu możesz zwykle pożyczyć w klubach organizujących wspinaczkę – potrzebować będziesz uprzęży i karabinka oraz kasku – bez tego ostatniego nawet nie myśl o żadnych próbach.
Trening najlepiej zaczynać pod okiem instruktora, który wyjaśni podstawowe zasady wspinania się (wbrew pozorom nie jest to takie łatwe i oczywiste). I przede wszystkim się nie bój – wspinać się będziesz zawsze z pełną asekuracją i nawet gdy od ścianki w jakimkolwiek momencie odpadniesz, bezpiecznie zawiśniesz w powietrzu, a twój partner pomoże ci dostać się na dół.
Treść artykułu pierwotnie opublikowano 5.10.2012 r.
Czytaj także:
„Kocham wspinaczkę, bo potrzebuję adrenaliny”
Buty wspinaczkowe – przewodnik dla początkujących
Czy ścianka wspinaczkowa jest dla kobiet?
