Niestety ból kolan w ciąży wymaga działań, które wykluczają np. wspomaganie się silniej działającymi środkami przeciwbólowymi. Dlatego sięgać wtedy trzeba po bezpieczniejsze dla płodu metody łagodzenia dolegliwości. Kluczowe jest stwierdzenie, co jest przyczyną bolących kolan i zastosowanie odpowiedniego sposobu łagodzenia bólu. Czasami będzie to zimny okład, czasami odpowiednie ćwiczenia, tejpy, stabilizator, a bywa, że dopiero zabiegi fizjoterapeuty przynoszą ulgę.
Spis treści:
- Ból kolan w ciąży – skąd się bierze?
- Kiedy iść do lekarza z bólem kolan w ciąży?
- Jak złagodzić ból kolan w ciąży?
- Maść na ból kolana w ciąży
Ból kolan w ciąży – skąd się bierze?
Ból kolana w ciąży jest powszechną dolegliwością, która dotyka wiele kobiet. Główne przyczyny bólu kolan w ciąży to zmiany hormonalne, zwiększona masa ciała oraz zmiana postawy i przesunięcie środka ciężkości ciała do przodu. Hormon relaksyna, który jest produkowany w większych ilościach podczas ciąży, powoduje rozluźnienie więzadeł, ale wpływa też na kości, mięśnie i chrząstki stawowe, aby przygotować ciało na poród. To może prowadzić do osłabienia stabilności stawów i zmianę wrażliwości ciała, w tym kolan, co z kolei zwiększa ryzyko bólu i dyskomfortu.
Dodatkowo, wraz z rozwojem ciąży i wzrostem masy ciała, kolana muszą znosić większe obciążenia. Zwiększony nacisk na stawy może prowadzić do ich przeciążenia, a tym samym do bólu.
Ból kolan w 1. trymestrze ciąży
Przez pierwsze 12 tygodni ciąży relaksyna działa bardzo intensywnie. W tym czasie ból kolan najczęściej związany jest właśnie z działaniem tego hormonu.
Ból na tym etapie ciąży może przynieść taping kolana, przydatna może być także orteza na kolano oraz zaopatrzenie się w odpowiednie wkładki do butów. Dobrym pomysłem jest skorzystanie z pomocy podologa specjalizującego się w indywidualnym przygotowaniu takich wkładek.
Można także zwrócić się po pomoc do fizjoterapeuty, który za pomocą terapii manualnej poprawi funkcjonowanie kolana i rozluźni nadmierne napięte struktury, co ułatwi krążenie krwi i limfy i może zadziałać przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Jeśli ciężarna jest w zdrowej ciąży i nie ma przeciwwskazań, powinna podejmować umiarkowane aktywności fizyczne. Bezruch czasami bardziej szkodzi obolałym kolanom niż ruch.
Ból kolan w 2. trymestrze ciąży
Między 12. a 24. tygodniem ciąży dochodzi do większych zmian strukturalnych w ciele ciężarnej. Miednica pochyla się mocniej do przodu i środek ciężkości ciała zaczyna przesuwać się w przód. Zmienia się postawa ciała, a co za nią idzie — praca kolan. To może powodować dolegliwości bólowe tych stawów.
Na tym etapie ciąży nadal warto pozostać aktywnym i nie rezygnować z wcześniejszych aktywności, jeśli lekarz ich nie odradza. Można także wykonywać konkretne ćwiczenia, które pomogą ciału znieść zachodzące w nim zmiany. Zalecane są:
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie tułowia, głównie mięśnie głębokie, stabilizujące ciał,
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp.
Oczywiście możliwe jest nadal poddawanie się działaniom terapeutycznym w postaci tapingu kolan czy terapii manualnej.
Ból kolan w 3. trymestrze ciąży
Ból kolan w 3. trymestrze ciąży to dość typowa dolegliwość. Stawy muszą bowiem borykać się ze znoszeniem zwiększonego obciążenia, gdyż masa ciała ciężarnej dość szybko teraz wrasta, a czasami dochodzi do tego znaczne zatrzymywanie wody w organizmie. Rosnąca macica i płód uciskają przeponę, co jest dodatkowym utrudnieniem w codziennym funkcjonowaniu.
Dlatego konieczne może okazać się ograniczenie aktywności fizycznej, aby nie przeciążać kolan i całego organizmu. Nie znaczy to, żeby całkiem rezygnować z ruchu, ale np. skrócić czas jego trwania i intensywność.
Łagodzenie bólu kolan nadal może przynosić oklejanie stawów plastrami oraz pomoc fizjoterapeuty.
Uwaga! Jeśli przed ciążą przebyłaś urazy kolan lub borykałaś się z jakimikolwiek z nimi problemami, ciąża zwiększa ryzyko bólu kolan. Najlepiej na wczesnym etapie ciąży zasięgnąć porady fizjoterapeuty, który podpowie, co robić w tym konkretnym przypadku, aby zminimalizować ryzyko i pojawienia się bólu kolan.
Ból bioder i kolan w ciąży
Ból bioder i kolan często występuje jednocześnie w ciąży, ponieważ oba te obszary są silnie związane z biomechaniką ciała i zmianami, które zachodzą podczas ciąży. Wzrost poziomu relaksyny wpływa nie tylko na kolana ale i na biodra, co może prowadzić do ich niestabilności i w efekcie powodować ból. Zmiany w strukturze ciała i zwiększone obciążenie stawów biodrowych mogą dodatkowo przeciążać kolana, co może pogłębiać ból. W dodatku czasami ból kolan świadczy o problemach z biodrami właśnie.
Przyczyną bólu kolan i bioder w ciąży może być również nacisk rosnącej macicy na nerwy w okolicy miednicy, co może promieniować do okolicy bioder i kolan.
W trzecim trymestrze ciąży dolna część kręgosłupa jest bardzo obciążona, a w dodatku zmienia się jej ustawienie, co może przyczyniać się do drażnienia korzeni nerwowych. To może powodować bóle w okolicach bioder, ud i kolan.
Ból kolan w ciąży w nocy
Ból kolan w ciąży czasami pojawia się w nocy. Może to wynikać z długotrwałego nacisku na kolana podczas leżenia na boku, co jest najczęściej zalecaną pozycją do spania w ciąży. Aby temu przeciwdziałać, wkładaj poduszkę między kolana, co je odciąży, a przy okazji lepiej ustawi biodra.
Brak ruchu podczas snu może prowadzić do sztywności stawów, co z kolei potęguje ból. Dodatkowo, zmiany hormonalne w ciąży mogą prowadzić do zwiększenia wrażliwości na ból, co sprawia, że jest on bardziej odczuwalny w nocy.
Ból pod kolanem z tyłu w ciąży
Ból pod kolanem z tyłu w ciąży może być związany z kilkoma różnymi czynnikami. Jednym z nich jest przeciążenie ścięgien podkolanowych, które mogą być narażone na większe obciążenie w wyniku zmiany postawy ciała. W miarę jak rosnąca macica przesuwa środek ciężkości, mięśnie i ścięgna w tylnej części nóg mogą być bardziej napięte, co prowadzi do bólu.
Inną możliwą przyczyną jest ucisk na nerw kulszowy, który może powodować ból promieniujący w dół nogi, często odczuwany jako ból z tyłu kolana.
Czasami ból z tyłu kolana wynika z pojawienia się czy powiększenia torbieli Bakera, która tworzy się w obrębie tylnej strony stawu, gdy mierzy się on z przeciążeniem, stanem zapalnym, zwyrodnieniem czy urazem. W ciąży w takim przypadku można wspomagać się masażem kostkami lodu, ortezą, tejpingiem kolana. O dalszym postępowaniu zadecyduje lekarz.
Ból kolana przy zginaniu w ciąży
Ból kolana przy zginaniu w ciąży może być spowodowany przez kilka czynników. Jednym z najczęstszych jest kolano kinomana i przeciążenie rzepki, które może wystąpić w wyniku zwiększonego nacisku na staw kolanowy. W związku ze wzrostem masy ciała i zmianami postawy, zginanie kolana może powodować większy nacisk na chrząstkę rzepki, co prowadzi do bólu w przedniej części stawu.
Dodatowo, zmiany hormonalne mogą wpływać na elastyczność ścięgien i więzadeł, co może zwiększać ryzyko bólu przy ruchach stawu.
Ból przy zginaniu kolana po jego tylnej stronie może być spowodowany np. torbielą Bakera.
Kiedy iść do lekarza z bólem kolana w ciąży?
Zawsze warto iść do lekarza, gdy pojawia się ból stawu. Nie bój się, że działasz na wyrost. Lekarz oceni, czy bóle są związane z ciążą, czy mają inne podłoże.
Do lekarza koniecznie zgłoś się, gdy:
- ból jest bardzo dokuczliwy,
- ból narasta,
- ból jest konsekwencją zdarzenia, które mogło spowodować uraz stawu,
- ból jest ostry i ogranicza ruchomość stawu,
- kolano jest spuchnięte i cieplejsze od okolicznych tkanek,
- ból jest dokuczliwy, a wcześniej przebyłaś uraz kolana.
Czasami ból kolan w ciąży nie jest nią wywołany i wymaga podjęcia radykalniejszych działań, aby zapobiec dalszemu niszczeniu się stawu.
Jak złagodzić ból kolan w ciąży?
Aby złagodzić ból kolan w ciąży, można zastosować kilka dozwolonych w ciąży (o ile lekarz nie zdecyduje inaczej) strategii:
- Ćwiczenia wzmacniające. Ćwiczenia na kolana, które wzmacniają mięśnie wokół kolan i bioder, mogą poprawić stabilność stawów i zmniejszyć ból.
- Stabilizatory i taping kolana. Stosowanie stabilizatorów na kolano może pomóc w zmniejszeniu nacisku na staw i zapewnić mu dodatkowe wsparcie. Z kolei taping potrafi m.in. poprawić krążenie i zadziałać przeciwobrzękowo.
- Odpoczynek. Unikanie nadmiernego wysiłku i długotrwałego stania może zmniejszyć obciążenie kolan i złagodzić ból.
- Ciepłe lub zimne okłady. Stosowanie okładów na bolesne miejsca może pomóc w rozluźnieniu mięśni i złagodzeniu bólu.
- Masaż i terapia manualna. Delikatny masaż oraz terapia manualna okolic kolan może pomóc w rozluźnieniu napiętych mięśni i poprawie krążenia, a także w lepszym funkcjonowaniu stawu.
Można także stastosować domowe sposoby na bolące kolana oraz babcine sposoby na ból kolan. Naprawdę potrafią przynieść ulgę, gdy nie można sobie pomóc za pomocą leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
fot. Jak złagodzić ból kolan w ciąży/ Adobe Stock, Jordi Mora
Maść na ból kolana w ciąży
Wybór maści na ból kolana w ciąży wymaga ostrożności, ponieważ nie wszystkie składniki są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Ważne jest, aby unikać maści zawierających niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy ketoprofen, ponieważ mogą one negatywnie wpłynąć na rozwój płodu.
Zamiast tego można sięgnąć po maści oparte na naturalnych składnikach, takich jak arnika, mentol czy olejek eukaliptusowy, które mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, a jednocześnie są uważane za bezpieczniejsze podczas ciąży. Przed zastosowaniem jakiejkolwiek maści należy skonsultować się z lekarzem.
Poza maściami warto dać szansę kwasom omega-3 oraz zadbać o noszenie wygodnego obuwia, które może częściowo pomóc w odciążeniu stawów.
Źródła:
1. Kritsanaslaw P., et al. (2018). "The effect of pregnancy on joint laxity and its relationship with hormone levels and physical activity." European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology.
2. Wu W.H., et al. (2004). "Peripartum pelvic pain: is it pregnancy-related?." American Jo-urnal of Obstetrics and Gynecology.
3. Artal R., O'Toole M. (2003). "Guidelines of the American College of Obstetricians and Gynecologists for exercise during pregnancy and the postpartum period." British Journal of Sports Medicine.
Czytaj także:
Bieganie w ciąży: tak czy nie?
Ćwiczenia w ciąży - jakie wykonywać, a jakich unikać
Bóle krzyża i podbrzusza we wczesnej ciąży
