fot. Fotolia
Rodzice są dla dziecka fundamentalną bazą. To dzięki relacji z opiekunami młody człowiek ma możliwość wykształcenia pierwszej więzi, która będzie pracować w nim przez całe życie. Budowanie poczucia bezpieczeństwa, wzajemnego zrozumienia i zaufania to jedno z kluczowych wyzwań rodziny. Każdy wiek posiada wyzwania i niepokoje naturalne dla rozwoju człowieka. Dziecko, dorastając, przechodzi wiele etapów nim jego poznawczy i emocjonalny system postrzegania świata będzie ukształtowany i dojrzały. Warto o tym pamiętać, kiedy rodzina napotyka kryzys, a emocje towarzyszące burzliwym okresom mogą prowadzić do nie konstruktywnych zachowań wobec dzieci.
Rozpad rodziny – objawy u dziecka
Rozstanie rodziców jest jednym z najczęściej występujących trudnych doświadczeń życiowych dzieci. Zmiana ta jest źródłem silnego stresu dla wszystkich członków rodziny. Młody człowiek nie potrafi w pełni zrozumieć przyczyn rozpadu dotychczasowego systemu. Coś, co znał i oswoił, bezpowrotnie znika.
Może to wiązać się z poczuciem dezorientacji, winy, złości i smutku. Frustracja może być wyrażana wprost do rodziców lub jednego z nich lub komunikowana pośrednio poprzez problemy z nauką, rówieśnikami, apatię czy zachowania agresywne. Czasami dziecko, widząc zatroskanych rodziców, nie chce sprawiać im dodatkowych problemów i unika wyrażania niepokoju. Takie zachowanie może prowadzić do zamykania się w sobie i emocjonalnej izolacji.
Klimat rozwodu
Uznanie straty, jaką jest rozpad rodziny, oraz zaakceptowanie tego, że jest to trudny etap, sprzyja pożegnaniu dotychczasowego ogniska domowego i zapobieganiu negatywnym konsekwencjom. To nie sam rozwód jest najgorszy dla dziecka, a wydarzenia z nim związane, towarzyszący mu klimat i stany, jakie przechodzi rodzina przed, po i w trakcie samego rozwodu.
Dziecko pragnie bliskiej więzi z obojgiem rodziców. Jest szczególnie wyczulone na przekaz emocjonalny, więc wrogie nastawienie do siebie dorosłych wywołuje w nim konflikt lojalności. Chce kochać oboje rodziców, nawet jeśli oni nie kochają się już nawzajem. Umożliwienie dziecku kontaktu i budowania własnego obrazu rodzica jest niezwykle ważne. Nie może się to zadziać kiedy dziecko jest świadkiem kłótni dorosłych lub wysłuchiwania wzajemnych pretensji.
Wspierające zachowania
Dziecko uczy się poprzez obserwację i naśladowanie. Wzorce rodzinne przechodzą z pokolenia na pokolenie. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko miało szczęśliwy obraz rodziny oraz relacji międzyludzkich, zadbaj o jego bezpieczeństwo w sytuacji konfliktu oraz rozwodu.
Szacunek wobec świata dziecka
Znajdź czas i miejsce do rozwiązywania konfliktów z partnerem, tak by dziecko nie było świadkiem Waszych kłótni. Pamiętaj, że kiedy buzują emocje, może być trudno ustalić nawet najdrobniejsze kwestie związane z wychowaniem, a zwyczajna rozmowa o odebraniu ze szkoły może się skończyć awanturą.
U dziecka może to wywołać poczucie winy i obawy, które zaważą na jego poczuciu własnej wartości. To wysoka cena, dlatego warto zorganizować trudne rozmowy dorosłych tak, by nie angażować w nie dziecka. Jeśli nie możecie znaleźć kompromisu, warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy pomogą przejść przez burzliwy etap.
Dbanie o siebie
Szczęśliwy rodzic jest w stanie zaoferować dziecku więcej wsparcia i przekazać pozytywny obraz świata. Dlatego ważne jest zadbanie o siebie w tak trudnym czasie jakim jest rozstanie z partnerem. Poczucie porażki, przytłoczenia zmianą, utraty nadziei czy pielęgnowanie złości potrafi doprowadzić do choroby lub utraty satysfakcji z życia. Zapewnienie sobie odpowiedniego wsparcia jest inwestycją, która rzutuje także na dziecko.
Sprawdź, co robisz ze swoją frustracją, jak radzisz sobie z emocjami i czy te sposoby sprzyjają Tobie i dziecku. Znalezienie właściwych strategii, powierników i uczciwe rozpoznanie swoich motywacji uchroni Cię przed nieświadomym wikłaniem dziecka we własne problemy. W sytuacji kiedy czujesz niezrozumienie, zagubienie, lęk lub nie wiesz co mogłoby przynieść Ci ulgę, nie wahaj się sięgnąć po fachową konsultację.
Zobacz też: Nie potrafię przestać krytykować męża!
Słuchanie dziecka
Każde dziecko jest niepowtarzalne, dlatego nie da się przewidzieć jego reakcji w konsekwencji rozstania rodziców. Towarzyszenie mu w przechodzeniu trudnego etapu, akceptujące bycie z tym, co jest, bez próby zmieniania lub na siłę przekonywania go do czegokolwiek, jest ważnym etapem budowania podwalin nowego. Podążanie za dzieckiem to pozwolenie mu na wyrażenie emocji, myśli i przyjęcie ich ze zrozumieniem. Dając dziecku czas i uwagę poprzez wspólne aktywności dowiesz się jaki jest teraz jego świat.
Obserwuj zachowania i zmiany, podejmuj tematy, które wnosi i szczerze odpowiadaj na pytania, dostosowując język do etapu rozwojowego dziecka. Nie jest to łatwe, ale uważne bycie z dzieckiem potrafi pokazać drogę rozwiązania. Z czasem zobaczysz, co prawdziwie służy Twojemu dziecku. Warto zapewnić mu sferę prywatności i miejsce do wyrażania siebie. Może w tym pomóc specjalny kącik odpoczynku, twórczości lub wyładowania frustracji. Kiedy widzisz niepokojące objawy, jak np. samoobwinianie, długotrwała apatia, zachowania antyspołeczne oraz agresywne, zgłoś się po pomoc do psychologa lub psychoterapeuty dziecięcego.
Wiele korzeni może zasilać jedno drzewo
Bez względu na klimat rozstania dziecko wciąż może czerpać z korzeni jakimi jest miłość matczyna i ojcowska. Jeśli chcesz by miało pozytywny obraz obu pierwiastków damskiego i męskiego, pozwól mu na doświadczanie relacji bez narzucania własnych sądów. Nastawianie przeciwko partnerowi lub jego rodzinie, stawianie ich w negatywnym świetle lub utrudnianie kontaktów rodzicielskich jest wyrazem Twojej frustracji i nie pomaga dziecku. Powoduje w nim jeszcze większe rozdarcie, dezorientację i poczucie wewnętrznego konfliktu. Czasem partner, który nie okazał się Twoim strzałem w dziesiątkę, nadal może być dobrym rodzicem dla Twojego dziecka. Pozwól dziecku mieć dziadków, wujków i czerpać z bogactwa wielu korzeni.
Rozpoznawanie motywacji
Sytuacja dziecka w rozwodzie nie jest łatwa. Uznając to, że rodzina to system naczyń powiązanych, należy pamiętać, że cierpi każdy jej członek. Dając sobie wzajemny szacunek i zrozumienie, wpływamy na ogólny klimat rozstania. Nim coś zrobisz w sytuacji napięcia i konfliktu, zatrzymaj się i zadaj sobie pytanie o intencję. Czy to co chcesz przekazać dziecku faktycznie posłuży jemu i jego obrazowi świata?
Pamiętaj o wsparciu dla siebie i swojego dziecka oraz zachowaniu wzajemnej autonomii. Niektóre przeżycia warto dzielić, a dla innych znaleźć odrębną przestrzeń. To także ważna nauka intymności i wspólnoty w relacji.
Zobacz też: Zdrowa bliskość czy próba usidlenia – jaki jest twój związek?
Autor: Kamila Sitkowska – psycholog, trener, terapeuta dziecięcy, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org
