Biologiczne podstawy stereotypów
Stereotypowe myślenie towarzyszy człowiekowi od dawna. Takie uproszczanie rzeczywistości jest konieczne, by nasz mózg nie przeciążał się zbędnymi informacjami.
Proces ten jest naturalny dla każdego człowieka i nie jesteśmy w stanie go uniknąć. Pomaga nam przede wszystkim podejmować szybkie decyzje w przypadku zagrożenia (organizm decyduje, czy sytuacja jest bezpieczna, czy wymaga walki lub ucieczki). Jednak czy wszystkie uproszczenia są dobre?
Czym są stereotypy?
Stereotypy to wynikające z rzeczywistości spostrzeżenia odnoszące się do określonej grupy ludzi. Często opierają się na niepełnej wiedzy lub fałszywych przekonaniach. Utrwalane są latami i bardzo trudno je zmienić, a już na pewno odrzucić.
Jak powstają stereotypy?
Najprościej można powiedzieć, że stereotypy to forma konformizmu wobec norm społecznych. Co za tym idzie, dziewczynki muszą być grzeczne i posłuszne, a chłopcy nie powinni się mazgaić. Ale właściwie dlaczego takie wymagania stawiane są dzieciom od najmłodszych lat? Bo tak wypada albo dlatego, że tak jest od wieków.
Stereotypy mogą być na tyle silne, że nawet jeśli się z nimi nie zgadzamy, w końcu je przyjmiemy i – zapewne nieświadomie – przekażemy kolejnemu pokoleniu.
Stereotypy związane z różnymi grupami często odzwierciedlają pełnione przez te grupy role społeczne.
Na przykład kobiety, które od tysięcy lat zajmują się domem i wychowaniem dzieci, nigdy nie uczestniczyły w polowaniach, przez co uznane zostały za bardziej opiekuńcze i troskliwe „z natury”. Dlatego większość osób, kierujących się tym stereotypem, będzie twierdzić, że kobiety nie nadają się na przykład do pracy w policji, natomiast świetnie spełnią się w roli pielęgniarek.
Zobacz też: Stalking – co to jest i jakie formy przybiera?
Badania nad stereotypami płci
Istnieje wiele badań potwierdzających istnienie stereotypów płci. Jedne z lepiej znanych to badanie K. Deaux i J. Taynor, w którym udowodniono, że mężczyźni, którzy nie odnieśli sukcesu, są gorzej traktowani niż kobiety w tej samej sytuacji.
Innym przykładem może być badanie przeprowadzone na czteroletnich dzieciach, w którym chłopcy, gdy udało im się rozwiązać trudne zadanie, przypisywali sukces swoim zdolnościom, natomiast dziewczynki umniejszały swoje osiągnięcia.
Dlaczego używamy stereotypów?
Przede wszystkim służą one usprawiedliwianiu dyskryminacji. Stereotyp łagodniej znoszony jest przez społeczeństwo niż jawny brak tolerancji.
Ponadto stereotypizujemy innych, by usprawiedliwić nasze zachowanie wobec nich. Myślimy: „blondynki są takie głupie – wszystko trzeba im tłumaczyć po dziesięć razy – przecież tyle jest dowcipów o ich inteligencji, że coś w tym musi być...”.
Zobacz też: Co stanowi o atrakcyjności fizycznej człowieka?
