Ćwiczenie: codzienna pantomima
Spróbuj zaobserwować dwie osoby, które nie mogą komunikować się ze sobą przy użyciu słów z dowolnego powodu: jest zbyt głośno, muszą zachować ciszę, są zbyt daleko od siebie, aby się usłyszeć itp.
Obserwuj te osoby i notuj swoje uwagi na temat gestów, które wykonują, aby przyciągnąć czyjąś uwagę, skierować kogoś w określone miejsce, powiadomić kogoś, że ma odebrać telefon, przywołać drugą osobę, przywitać się i pożegnać, wskazać na upływ czasu, zachować ciszę, a także przekazać dowolną inną informację.
Jakie podobieństwa i różnice zauważyłeś? Czy napotkałeś przykłady zastosowania specjalnych kodów? Jak bardzo są przydatne gesty w komunikacji z kimś, kto nie zna naszego języka? Czy za pomocą gestów można wyrazić emocje? Czy można przekazać szczegółowe informacje?
Zobacz też: Jak rozmawiać o uczuciach?
Rebusy
Jeżeli masz możliwość przeprowadzenia doświadczenia w grupie osób (na przykład jesteś jednym z uczestników kursu, który wykorzystuje tę książkę), możesz zaproponować grę w „rebusy”, w której dwie drużyny będą zgadywały tytuły książek, filmów, programów telewizyjnych i radiowych. Jeżeli drużyna zgadnie tytuł w określonym czasie, powiedzmy — w ciągu dwóch minut, otrzymuje punkt.
Jakie sytuacje i jakie tytuły najłatwiej jest zgadnąć na podstawie samych gestów? Dlaczego niektórzy nie są w stanie zrozumieć komunikatu, który jest przekazywany za pomocą gestów?
Omówienie ćwiczenia
Jeżeli zauważyłeś, że obserwowani przez Ciebie ludzie wykorzystywali te same gesty w bardzo różnych kontekstach, prawdopodobnie miałeś do czynienia z gestami „uniwersalnymi” albo konwencjonalnymi.
Z pewnością zwróciłeś uwagę na to, że im większa jest odległość między osobami, które starają się porozumieć, tym bardziej wyraźne stają się ich gesty — nieraz nawet robią wrażenie przesadnych.
Być może zauważyłeś różnicę między gestami wykonywanymi wewnątrz budynku, a tymi na zewnątrz — te pierwsze są bardziej kontrolowane i subtelne. A może zwróciłeś uwagę na różnice w wykonywaniu gestów przez kobiety i mężczyzn, dorosłych i dziećmi (fascynującym przedmiotem badań gestów są małe dzieci na placach zabaw) oraz ludzi reprezentujących różne klasy społeczne; na to, że gesty wykonywane w ciągu dnia różnią się od tych, które są wykorzystywane w nocy, podobnie jak różnią się między sobą gesty wykonywane w pracy oraz poza nią.
Prawdopodobnie zauważyłeś, że ludzie zatrudnieni w tym samym miejscu pracy mają swoje własne kody na określenie znaczenia poszczególnych gestów.
Zaletą gestów jest to, że towarzyszą komunikacji w sytuacjach, w których ludzie nie mogą porozumiewać się przy użyciu słów, a także to, że mogą służyć jako przydatne skróty myślowe, dodając ekspresji do naszych codziennych kontaktów z innymi ludźmi. Ograniczeniem jest to, że za pomocą gestów możemy przekazać niewiele informacji. Niektórych rzeczy nie da się powiedzieć przy użyciu gestów, a w określonych kontekstach gesty mogą być po prostu nie na miejscu.
Jeżeli miałeś możliwość zaobserwowania ludzi mówiących w różnych językach, którzy próbowali porozumieć się ze sobą, z pewnością zauważyłeś, że w dużym stopniu polegali oni na gestach.
Niektóre komunikaty są tak długie i zawiłe, że nie da się ich przedstawić za pomocą gestów. Ogólnie rzecz biorąc, łatwiej jest pokazać rzeczowniki i czasowniki niż przymiotniki, przysłówki i inne słowa. Gesty są najbardziej przydatne w wyrażaniu postaw i emocji — tak samo jak w przypadku większości aspektów mowy ciała.
Rebusy – ciężko pokazać pojęcia abstrakcyjne
Jeżeli grałeś w „rebusy” i zgadywałeś tytuły pokazywane przez uczestników zabawy, przekonałeś się, że sytuacje lub tytuły, które odnosiły się do czynności albo ruchu były łatwiejsze do przedstawienia za pomocą gestów niż te, które dotyczyły pojęć abstrakcyjnych (takich jak prawda, sprawiedliwość, demokracja czy wiara) albo przedmiotów nieruchomych (takich jak dom, droga, płot czy krzesło — musiałeś pokazywać gestami ich kształt, co było pewnym oszustwem).
Zobacz też: Jak być dobrym słuchaczem, czyli o potędze empatii
Fragment pochodzi z książki „Mowa ciała. Praktyczne wprowadzenie” Gordon R. Wainwright (Wydawnictwo Helion, 2006). Publikacja za wiedzą wydawcy.
