Fot. Fotolia
Przemoc w szkole - dlaczego tak trudno pomóc?
Sytuacja uczniów dręczonych w szkole jest niezwykle trudna. Osoby te są często osamotnione i zdane tylko na siebie. Ciągłe prześladowania powodują u nich silny stres, izolowanie od otoczenia, co dodatkowo pogłębia ich poczucie samotności i brak wiary w zmianę sytuacji.
Bardzo rzadko uczniowie ci szukają pomocy, głównie ze strachu, a jeśli już się zdecydują na ten krok, to uzyskanie wsparcia nie zawsze odpowiada ich potrzebom.
Z badań wynika, że grupy wsparcia, na które mogą liczyć prześladowani uczniowie, to głównie rodzina i koledzy, czasem też nauczyciele. Nie ma wśród nich księży i katechetów, a bardzo rzadko należą do nich pedagodzy i psycholodzy szkolni.
Ofiara uzyskuje zwykle:
- wsparcie informacyjne (wiadomości, sugestie),
- instrumentalne (udzielenie konkretnej pomocy),
- wartościujące,
- oraz emocjonalne (ten ostatni rodzaj wsparcia jest najbardziej oczekiwany przez ofiary).
Wszystkie te fakty dobitnie wskazują, jak ważna jest diagnoza przemocy szkolnej i sytuacji ofiary. Powinna zajmować znaczące miejsce w szkolnym programie profilaktycznym. Ofiara jako osoba pokrzywdzona wymaga w pierwszej kolejności wsparcia i ochrony, bezsporne zaś pozostaje to, że za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca. W tym miejscu trzeba wyraźnie podkreślić, że wskazane cechy ofiar, ich słabości czy różnorakie odmienności nigdy nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla zachowań agresora.
Na rynku wydawniczym pojawiły się oferty programów profilaktycznych dla uczniów i szkoleniowych dla nauczycieli. Warto tutaj wspomnieć o wypracowanych już rozwiązaniach profilaktycznych (w trakcie realizacji europejskiego programu DAPHNE III), które zwracają uwagę na trzy zasadnicze kwestie w szkolnej profilaktyce przemocy: rozwijanie kompetencji społecznych wśród uczniów, odpowiedni nadzór szkoły i współpraca z rodzicami. Te trzy równoległe kierunki działań mogą stanowić skuteczne narzędzie profilaktycznej pracy wychowawczej (…)
Zobacz także: Agresja w szkole - jakie formy przybiera najczęściej?
Dlaczego osoby agresywne znęcają się nad innymi?
Istotną kwestią w rozumieniu mechanizmu dręczenia i prześladowania są motywy działania sprawcy. Głównym celem jest uzyskanie szacunku w grupie i osiągniecie dominującej pozycji. Zatem, aby zyskać uznanie grupy, sprawca będzie wybierać ofiarę spośród osób izolowanych, pozbawionych przyjaciół bądź odrzuconych i nieakceptowanych przez grupę. Stąd jednostki izolowane wymagają szczególnej obserwacji i wsparcia w nawiązywaniu pozytywnych relacji z innymi.
Drugim ważnym czynnikiem jest wyróżnianie się na tle klasy, a taki rodzaj kontrastu zwykle pogłębia dystans między takim uczniem a kolegami. Zatem praca wychowawcza z klasą poprawiająca procesy komunikacyjne wśród uczniów, uczenie zachowań asertywnych i zwiększenie empatii oraz tolerancji wobec różnorakich odmienności, wsparte natychmiastowym i konsekwentnym reagowaniem wobec sprawców, powinny stanowić skuteczne oddziaływania profilaktyczne szkoły wobec agresji rówieśniczej.
Autor: Jolanta Maćkowicz
Fragment pochodzi z książki „Szkoła jako przestrzeń edukacyjnego (nie)porozumienia” autorstwa R. Nowakowska-Siuta (Impuls 2014). Publikacja za zgodą wydawcy.
Zobacz także: Formy i rodzaje agresji
