Coraz młodsze osoby zaczynają interesować się i praktykować dość nieodpowiednie dla nich „zabawy w dorosłość”. Zainteresowanie seksem w bardzo młodym wieku, sięganie po wiedzę w tym zakresie z niepewnych źródeł, prowadzi do niepoprawnego pojmowania samej istoty seksu, a także antykoncepcji. W wieku nastoletnim raczej nikt nie planuje macierzyństwa, ale niestety często efekt wkroczenia młodzieży w „dorosłe życie”, to „wpadka”.
Nastolatki mają ubogi poziom wiedzy na temat seksu samego w sobie i antykoncepcji, nie mówiąc już o podstawowych zagadnieniach związanych z anatomią i fizjologią swojego ciała. Samoobserwacja często nie wypala, a edukacja seksualna, którą wprowadzono do szkół, zwykle nie zdaje egzaminu. Zakłopotanie wychowawców, nieodpowiednie ich przygotowanie, a także nieco kpiące podejście młodzieży do tych „nauk”, odbijają się na marnej jakości edukacji seksualnej.
W uświadamianiu dzieci powinni brać udział przede wszystkim rodzice, a nie „doświadczona koleżanka/kolega”, internet, telewizja czy podrzędne pisemka młodzieżowe. Jednak zwykle nie wiemy, jak się tego podjąć, w jaki sposób rozmawiać, więc schodzi na niczym.
Zanim tzw. „młoda kobieta” i „młody mężczyzna”, podejmą aktywność seksualną, warto by się zainteresowali samymi zagadnieniami czysto biologicznymi – budowa narządów płciowych, ich fizjologia, obserwowanie cyklu miesiączkowego i charakterystycznych zmian. Żeby wyciągnąć wnioski potrzeba czasu. A pełne dojrzewanie płciowe kończy się zwykle w 18-20 roku życia. To, że młodzież stanie się aktywna seksualnie, wcale nie jest oznaką dorosłości i związanej z tym odpowiedzialności.
Jeżeli już młode osoby zdecydowały się na współżycie, powinny wiedzieć, jak zapobiec przedwczesnemu macierzyństwu, a nie wykazywać „myślenie magiczne”. Z uwagi na jeszcze nie poznane swoje ciało, nastolatkom nie są wskazane metody, jak np. kalendarzykowa czy objawowo-termiczna. Cykle miesiączkowe dziewczyn są jeszcze nieregularne, mogą występować podwójne owulacje (jajeczkowanie), a każde stresy czy infekcje zaburzają całość cyklu. Młodej osobie jest zatem trudno dostrzec pewne zmiany.
Tabletki antykoncepcyjne dziewczyna może stosować wówczas, gdy jej cykle miesiączkowe są regularne, czyli nie wcześniej niż w wieku 16-17 lat. Jednak z ingerencją w układ hormonalny raczej należy poczekać nieco dłużej i pozwolić na naturalny rozwój płciowy. Dlatego wiek około 19-20 lat jest bardziej preferowany. Doustna antykoncepcja młodych kobiet opiera się na niskich dawkach hormonów.
Nastolatki mogą korzystać z ogólnodostępnych środków antykoncepcyjnych, takich jak:
- prezerwatywy – których zaletą jest bezpieczeństwo stosowania, brak działań ubocznych, zapobieganie chorób przenoszonych drogą płciową, powszechna dostępność, łatwość stosowania. Niestety mają one małą skuteczność, wskaźnik Pearla wynosi 3,0-14,0 (3-14 ciąż u 100 kobiet w przeciągu roku). Zmniejszają doznania seksualne, mają nieprzyjemny zapach, i mogą uczulać – co jest rzadkim zjawiskiem*.
- środki chemiczne – stosowane jako uzupełnienie innych antykoncepcji, np. prezerwatywy. Są to środki plemnikobójcze, dostępne w aptekach bez recepty w formie globulek, pianek, żeli, galaretek, płynów. Nie uszkadzają one prezerwatyw. Do korzyści płynących z ich stosowania zaliczyć można m.in. zapobieganie infekcjom, niską cenę, ogólną dostępność. Wskaźnik Pearla wynosi 6,0-26,0, więc skuteczność jest niska. Aplikację środka należy systematycznie uzupełniać przed każdym stosunkiem. Ponadto może wystąpić dyskomfort przy ich stosowaniu, w postaci świądu lub pieczenia narządów płciowych. Przykładowe preparaty: Preventex, Patentex, Patentex-Oval, Kolpotex-Oval, Kolpotex-230*
* Skrzypulec V., Wstęp do seksuologii, Wydawnictwo Kwieciński, Katowice 2005
Z podjęciem aktywności seksualnej warto się powstrzymać do okresu osiągnięcia pełnej dojrzałości płciowej. Przereklamowanie i umedialnienie seksu jest swego rodzaju nietaktem i odarciem go z intymności i piękna. Poza tym, jeżeli już nastolatka zajdzie w ciążę, to z uwagi na nie w pełni rozwinięte narządy płciowe, zwykle napotyka się wiele trudności w ciąży, jak i przy porodzie (łożysko przodujące, nieprawidłowe ułożenie płodu, konieczność wykonania cięcia cesarskiego).
Przeczytaj jeszcze:
1. „Skarb kobiety”, część I: tutaj i II: tutaj
2. „Jak obliczyć dni płodne?”: tutaj
3. „Antykoncepcja dla mężczyzn”: tutaj
