Czym jest adaptacja do emerytury?
Adaptacja do emerytury to proces przystosowania się jednostki do nowej sytuacji życiowej, jaką jest przejście na emeryturę, które zazwyczaj oznacza zmianę roli społecznej: przejście od dobrze określonej roli osoby produktywnej ekonomicznie do nieokreślonej i niejednoznacznej roli osoby ekonomicznie nieproduktywnej, a często i zależnej.
Nowa tożsamość
Dlatego tak ważne jest przystosowanie do emerytury, które można rozpatrywać w trzech wymiarach: psychologicznym, finansowym i społecznym. Osoby przebywające na emeryturze muszą zrezygnować ze znaczącej części życia i ponownie ustalić swoją tożsamość (wymiar psychologiczny); muszą przystosować się do nowej sytuacji finansowej i umieć pokonywać trudności materialne (wymiar ekonomiczny); muszą też pogodzić się z utratą kontaktów społecznych związanych z pracą i z ważną grupą odniesienia (wymiar społeczny).
Polecamy: Gdy chcesz przejść na wcześniejszą emeryturę - wskazówki
Kobietom jest łatwiej
Jak wynika z badań gerontopsychologicznych, m.in. Ursuli Lehr (ur. 1930) i Marii Einhorn-Susułowskiej (1915–1998), kobiety znacznie łatwiej przystosowują się do emerytury niż mężczyźni, ponieważ często traktują one pracę jako sposób zarobkowania i możliwość nawiązywania interakcji społecznych bądź kontaktów towarzyskich. Rzadziej natomiast u emerytowanych kobiet niż u emerytowanych mężczyzn występuje problem utraty prestiżu zawodowego, statusu społecznego i zadowolenia z realizacji siebie poprzez pracę. Kobieta – jako żona, matka, babcia, a nade wszystko jako „pani domu” – ma już ustaloną pozycję społeczną, której nie traci po zakończeniu pracy zawodowej i przejściu w stan spoczynku, stąd też załamania lub stany depresyjne po przejściu na emeryturę częściej zdarzają się mężczyznom niż kobietom.
Czytaj też: Przejście na emeryturę jako powód stresu
Inne wartości
Na proces przystosowania do emerytury ma również wpływ ukształtowany w młodości system wartości. Badania Rolanda Bartela (ur. 1944) i badania własne wykazały, że starzejące się kobiety bardziej niż mężczyźni cenią rodzinę, życie i szczęście rodzinne, a z kolei mężczyźni w starszym wieku wyżej niż kobiety stawiają w swych orientacjach aksjologicznych wartość pracowitości i pracy, stąd też kobiety, pracując zawodowo, zawsze poświęcały wiele czasu życiu rodzinnemu i gospodarstwu domowemu. Zmiana trybu życia, jaka zachodzi po przejściu na emeryturę, nie jest więc dla nich tak gwałtowna jak dla mężczyzn, którzy nie wyobrażają sobie życia bez pracy. Kobiety po przejściu na emeryturę wreszcie mogą w pełni zająć się rodziną i sprawami domowymi, co daje im zadowolenie i znacznie ułatwia przystosowanie do nowej sytuacji życiowej.
Jak się przystosować?
Innym czynnikiem, który może stanowić wskaźnik dobrego lub złego przystosowania do emerytury, jest sposób spędzania czasu wolnego przez emerytów: w pierwszym okresie po przejściu na emeryturę stwierdza się wzrost zainteresowania emerytów sprawami najbliższej rodziny oraz ożywienie kontaktów z dalszą rodziną, przebywającą poza miejscem ich zamieszkania. Rodzina w okresie adaptacji do emerytury staje się zatem punktem oparcia emocjonalnego, zaspokajając pogłębiające się u starszych ludzi potrzeby bezpieczeństwa i przynależności. Lepsze przystosowanie do emerytury kobiet wynika również z tego, że wiek emerytalny w niektórych krajach osiągają o pięć lat wcześniej niż mężczyźni, są więc młodsze i zdrowsze w chwili przerwania pracy zawodowej. Dobra adaptacja do starości i emerytury łączy się z aktywnym trybem życia, regularnymi i częstymi kontaktami społecznymi, podejmowaniem różnych zajęć i kontynuacją zainteresowań.
