Fot. Fotolia
12% nastolatek ma powikłania w czasie ciąży
Ciąże nastolatek są w 90–95% nieplanowane. Ocenia się, że około 40% nastolatek oczekujących dziecka nie wiązało współżycia z możliwością poczęcia. Wczesne ciąże niosą ze sobą liczne zagrożenia w zakresie medycznym, psychologicznym i społecznym. Wielu badaczy wskazuje na problemy wiążące się z ciążą, porodem i połogiem wśród nieletnich.
Młody organizm może nie sprostać zadaniom, jakie pojawiają się w tym stanie i w czasie porodu.
Dawniej podkreślano, że poród u młodocianej zawsze należy uznać za patologię położniczą właśnie z tego powodu, że rozwój układu rozrodczego jeszcze się nie zakończył, w nowszych publikacjach zaś pogląd ten rzadko znajduje potwierdzenie, jednak wielu autorów mówi o powikłaniach towarzyszących ciążom małoletnich.
Szacuje się, że ok. 12% nastolatek ma powikłania w czasie ciąży, ale trzeba podkreślić, że zarówno w piśmiennictwie światowym, jak i polskim znajdujemy sprzeczne informacje na ten temat.
Zobacz także: Najczęstsze przyczyny porodów przedwczesnych
Przedwczesny poród – ryzyko wczesnej ciąży
Jednym z powikłań mogących wystąpić w przebiegu ciąży u nieletnich jest poród przedwczesny. Z najnowszych wyników polskich badań widać, że odsetek przedwczesnych porodów w grupie nastolatek wynosił 10,4%, a w grupie kontrolnej, obejmującej kobiety powyżej 18. r.ż., tylko 4,5%.
Rezultaty tych badań są zgodne z innymi polskimi badaniami, które dowodzą, że prawie dwukrotnie częściej wcześniactwo stwierdza się u nieletnich ciężarnych.
Przyczyny przedwczesnego porodu wśród ciężarnych nastolatek
Powszechnie do czynników warunkujących porody przedwczesne zalicza się zarówno czynniki medyczne, jak i psychologiczne oraz społeczne.
Medyczne przyczyny przedwczesnego porodu:
- nieprzygotowanie młodego organizmu do ciąży i porodu,
- niska masa ciała przed ciążą.
Psychologiczne przyczyny przedwczesnego porodu:
- wysoki poziom stresu spowodowanego nie tylko samą ciążą, ale również problemami, jakie ma nastolatka oczekująca dziecka,
- doznawanie fizycznej lub psychicznej przemocy w rodzinie,
Większość nastoletnich dziewcząt będących w ciąży nie jest przygotowana na bycie matką. Wiele z nich nie jest na tyle dojrzała emocjonalnie i społecznie, by poradzić sobie z tą nową i niezwykle trudną sytuacją. Okazuje się jednak, że ciąża młodej dziewczyny „przerasta” na ogół wszystkich, nie tylko ją samą, ale także ojca dziecka i najbliższe otoczenie.
Zobacz także: Wcześniaki - wszystko, co musisz wiedzieć
Ocenia się, że co najmniej 50% dziewcząt w ciąży nie otrzymuje wsparcia ze strony bliskich, w tym rodziców. Z badań przeprowadzonych przez Z. Pankrac wynika, że 41,7% młodszych nastolatek zostało same z problemem ciąży i urodzenia dziecka, natomiast wśród starszych nastolatek (17–18 lat) odsetek ten wynosił 12,9%. Rodzice wspierali 33,3% młodszych i 50% starszych dziewcząt, partner zaś – 20,8% młodszych i 56,4% starszych nastolatek.
Dziewczęta często są napiętnowane, uważane za „zdziry”, „puszczalskie” itd., niewiele osób podziwia je za to, że decydują się na urodzenie dziecka. W wielu szkołach dziewczęta w ciąży są ośmieszane, wytykane przez nauczycieli i pedagogów.
Jednym z najważniejszych czynników psychologicznych w przedwczesnych porodach jest zachowanie się ojca dziecka. Najczęściej jest to także młody chłopiec, nieprzygotowany do podjęcia roli ojca. Zdarza się, że dziewczyny zachodzą w ciążę z przypadkowym lub słabo znanym im partnerem, a więc nie mogą liczyć na związek z nim, a nawet na wsparcie emocjonalne czy finansowe.
Dane wskazują, że wśród nastolatek w ciąży tego typu przypadków jest więcej niż w ogólnej populacji.
Społeczne przyczyny przedwczesnego porodu:
- wiek ciężarnej nastolatki poniżej 18. r.ż.,
- wolny stan cywilny,
- palenie
- złe warunki życiowe.
Gorsze warunki bytowe zwiększają ryzyko porodu przedwczesnego
Szacuje się, że w grupie dziewcząt żyjących w niskim standardzie porody przedwczesne występują dwukrotnie częściej. Także uprawianie zbyt intensywnych ćwiczeń fizycznych sprzyja wystąpieniu porodu przedwczesnego.
W wielu publikacjach podkreśla się, że gdy nastolatka nie została objęta opieką medyczną w czasie ciąży, to prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego wzrasta do 80%. Tymczasem większość nastolatek w ciąży zauważa swój odmienny stan dopiero wówczas, gdy ciąża jest widoczna dla otoczenia, najczęściej między trzecim a piątym miesiącem. Jest to związane z tym, że przez kilka pierwszych lat (najczęściej trzy) po wystąpieniu pierwszej miesiączki dziewczęta miesiączkują nieregularnie, więc brak miesiączki w spodziewanym terminie nie niepokoi ich.
Poza tym mało dziewcząt w tym wieku nastawionych jest na samoobserwację cyklu miesięcznego, 32–41% nie zauważa braku krwawienia nawet przez kilka miesięcy. Nie podejrzewają, że mogą być w ciąży, więc nie zgłaszają się do lekarza.
Latem 1999 r. prasę obiegła historia 26-letniej babci z Anglii, której 12-letnia córka urodziła dziecko w łazience, a nie wiedziała, że jest w ciąży.
Ślub zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu
Pomimo większej liczby porodów przedwczesnych wśród nastolatek ocenia się, że średni czas trwania ciąży w tej grupie jest podobny do tego, jaki występuje w grupie kobiet dojrzałych. W badaniach przeprowadzonych przez Z. Pankrac (2005) dowiedziono, że w obydwu grupach poród następował ok. 40. tygodnia ciąży. Potwierdzają to także badania innych autorów.
Warto zwrócić uwagę na znaczenie zawarcia związku małżeńskiego przez nastolatki w ciąży, ocenia się bowiem, że wówczas istnieje znacznie mniejsze ryzyko porodu przedwczesnego.
Związek małżeński i rodzina w ocenie większości osób są najbardziej powszechną, akceptowaną kulturowo formą życia społecznego, źródłem większego poczucia wartości, bezpieczeństwa, opieki, wsparcia. Łagodzi stres związany z ciążą, a także sprzyja większej mobilizacji do zaangażowania w kontrolowanie ciąży.
Oddzielnym problemem jest związek porodów przedwczesnych z prostytucją nieletnich. Ocenia się, że około 22% wszystkich porodów w tej grupie stanowią porody przedwczesne.
Fragment pochodzi z książki „Nastoletnie matki” autorstwa M. Bidzan (Impuls 2007). Publikacja za zgodą wydawcy.
Zobacz także: Coraz więcej ciąż wśród nastolatek z najbiedniejszych regionów
