Religia, marketing, polityka... sekta
Poniższa typologia została zaproponowana przez jednego z najwybitniejszych badaczy zjawiska sekt – S. Hassana, byłego członka Kościoła Zjednoczeniowego. Na podstawie swoich wieloletnich obserwacji i doświadczeń dzieli on sekty ze względu na płaszczyzny życia, które obejmują swym zasięgiem, poczynając od religii, przez marketing i edukację aż do polityki. W wyniku tej typologizacji wyróżniamy:
1. Sekty o charakterze religijnym – podstawą ich działalności jest określona doktryna religijna. Odwołują się one do wielkich systemów religijnych, czerpią z okultyzmu, jak również są wytworem samych przywódców. Z czasem atmosfera religijna może zostać przekształcona w polityczną lub gospodarczą. Skupiają one największą liczbę osób.
2. Sekty o charakterze politycznym – podstawą ich działalności jest określona doktryna polityczna, a w środkach masowego przekazu nadaje się im przydomki „skrajnych”, „ekstremistycznych”. Należą do nich również siatki terrorystyczne. Sekty polityczne są szczególnie niebezpieczne, gdyż do realizacji swych celów używają wszelkich możliwych sposobów. Wykorzystują one arsenał militarny, mogą przeprowadzać ataki terrorystyczne, dokonywać aktów przemocy, a także posługiwać się członkami – poświęcając ich życie w imię idei.
3. Sekty o charakterze edukacyjnym – prowadzą seminaria, warsztaty, szkolenia. Proponują kursy odnowy, cudów, kształcenia zdolności pozazmysłowych, ale również naukę języków obcych. Przenikają do szkół, uczelni, środowisk uniwersyteckich, ogłaszają się w prasie lub Internecie.
4. Sekty prowadzące działalność handlową – odwołują się do ludzkiej chęci posiadania, proponują atrakcyjne warunki zatrudnienia i płac, a w rzeczywistości zmuszają do ciężkiej i wyczerpującej pracy, która nie przynosi oczekiwanych dochodów i nie daje satysfakcji. Pracownicy nieustannie motywowani są do zwiększania swej wydajności obietnicami awansu, wycieczek zagranicznych lub premii – w rzeczywistości nie otrzymują ich. Firma, realizując swe cele, stopniowo przenika w życie osobiste pracownika i zaczyna ukierunkowywać je według swoich oczekiwań, co prowadzi do konfliktów z rodziną, przyjaciółmi, otoczeniem. Niejednokrotnie pracownicy sekt gospodarczych zaciągają kredyty, pożyczki, by realizować wyznaczone cele, co doprowadza ich do całkowitej zależności od firmy, a z czasem do bankructwa. Do sekt gospodarczych należą przedsiębiorstwa o wielopoziomowej, piramidalnej strukturze. Uwagę zwraca się w nich nie na ilość sprzedanych towarów, ale na liczbę wciągniętych do systemu osób.
Czytaj więcej: Jak przebiega werbunek do sekty?
Różne oblicza kultu
Niezwykle interesująca jest klasyfikacja opracowana przez Dietera Rohmanna, której podstawę stanowią cele rozwojowe realizowane przez podrzędnych członków kontrowersyjnych grup. Rohmann na podstawie przeprowadzonych przez siebie badań wyróżnił trzy kategorie kultów:
1. Ruchy skoncentrowane na guru – najczęściej wstępowali do nich chłopcy lub młodzi mężczyźni w wieku 16–20 lat. Zwykle byli oni najstarsi z rodzeństwa. W ich opisie osobowościowym dominowała introwersja. Przystąpieniu do grupy w największym stopniu towarzyszyło poszukiwanie doktryny wyjaśniającej rzeczywistość.
Polecamy: Fenomen sekt: kim jest guru?
2. Fundamentalistyczne kulty chrześcijańskie – skupiały one osoby obojga płci w wieku 21–25 lat, które pochodziły z rodzin charakteryzujących się słabymi umiejętnościami w zakresie komunikowania się oraz regularnym uczestnictwem w praktykach religijnych. Jedną z najważniejszych przyczyn przystąpienia do grupy była potrzeba znalezienia się we wspólnocie.
3. Psychokulty i ruchy ezoteryczne – wśród członków tego rodzaju grup największe grono stanowiły kobiety w wieku 26–30 lat, pochodzące z rozbitych rodzin rzadko uczęszczających do kościoła. Uczestniczki czuły się obciążone własną sytuacją rodzinną i doświadczyły trudności związanych ze szkołą lub pracą. W charakterystyce osobowościowej najbardziej zaznaczyły się cechy narcystyczne.
Typologia Rohmanna pokazuje, że określona kategoria kultów skupia osoby w ścisłych przedziałach wiekowych, o określonych cechach osobowościowych.
Fragment pochodzi z książki "Fenomen sekt" Elżbiety Mudrak (Impuls, 2007). Publikacja za zgodą wydawcy.
