Zwyczajowo trening twórczego myślenia dzieli się na etapy i odpowiadające im grupy ćwiczeń:
1. Ćwiczenia integrujące grupę, kształtujące pozytywny obraz własnej osoby.
2. Ćwiczenia rozwijające umiejętności interpersonalne.
3. Ćwiczenia rozwijające zdolności twórczego myślenia, wrażliwość zmysłową, spostrzegawczość, umiejętność dostrzegania problemów, redefiniowanie pojęć i problemów, dostrzeganie analogii.
4. Twórcza ekspresja - ćwiczenia dramowe, rozwijające zdolności plastycznego wyrażania myśli, emocji, przeżyć w języku sztuki, zachęcające do bardziej otwartego i spontanicznego wyrażania pomysłów, idei i humoru.
5. Na koniec ćwiczenia rozwijające samowiedzę i samoocenę, uczące przejawiania postawy twórczej w najzwyklejszych codziennych działaniach, zwracają uwagę na twórczość codzienną i małe innowacje.
Zobacz też: Trening twórczego myślenia.
W zajęciach treningu twórczego myślenia można wykorzystać ćwiczenia programowe tego typu:
Opiekun
Prowadzący: „Mam w dłoniach COŚ, co jest żółte, puchate i bardzo delikatne. Będziemy podawać to COŚ tak, by nie zrobić mu krzywdy. Ostatnia osoba w kręgu (siedząca przy prowadzącym) musi dbać o to COŚ przez całe zajęcia i zwrócić mi je nieuszkodzone, gdy będziemy się rozstawać”. W trakcie zajęć prowadzący dopytuje, czy COŚ jest doopiekowane. Na każdych zajęciach COŚ będzie się zmieniało, np. wielkie i ciężkie, wijące się i piszczące, śliskie i kuliste, lekkie i płaczące, itp..
Prowadzący musi uważać, by na każdych zajęciach „opiekunem” było inne dziecko.
Nastrój
Dzieci siedzą w kręgu, każdy otrzymuje kartki z symbolami pogody (deszcz, słońce, burza), wybiera jeden i kładzie przed sobą.
Indiańskie imiona
Każdy uczestnik ma za zadanie wymyślić sobie dowcipne imię w indiańskim stylu, z tym że musi unikać banału. Opisy mogą być długie i absurdalne.
Portret ITO
Dzieci siedzą przy stolikach, każdy otrzymuje materiały, prowadzący podaje instrukcję: „Nazywam się ITO, nie możesz mnie zobaczyć, możesz mnie usłyszeć – narysuj, jak wyglądam”; prezentacja swojego ITO, opowiadanie, gdzie mieszka, co je, co lubi robić, co mi się w nim podoba, umieszczenie portretów ITO na tablicy.
Wszystkie osoby lata
Uczestnicy dzielą się na grupki według pór roku, w których się urodzili, następnie każda grupa ma narysować na arkuszu swój kwiat, z którego środek i łodyga są wspólne, a płatki należą już do poszczególnych osób. W obrębie płatka każdy ma narysować symbol przedstawiający jego upodobania. Grupa, która już się trochę zna, może potem próbować odgadnąć, który płatek należy do kogo.
Budowa wieży
Dzieci stoją w dwóch rzędach i pojedynczo podchodzą do stolików, na których jedną ręką (wiodącą) budują wieżę z klocków leżących na podłodze, wygrywa grupa, która ułoży najwyższą wieżę.
Wąż
Inne zadanie polega na tym, że uczestnicy chwytają się za ręce tworząc koło i poruszają się po sali tak, by każdy dotknął wcześniej wybranego przez siebie obiektu.
Na początku powstaje chaos i koło się rozrywa.
Przy drugiej próbie trener pokazuje, że działając w grupie też można osiągnąć indywidualne cele, wystarczy tylko wyrażenie potrzeb każdego z osobna i współpraca reszty.
Skarbnica
Zabawa polega na wymienianiu słów według określonych wymogów treściowych. Dzieci wymieniają rzeczy – obiekty np. tylko białe (śnieg, mąka, cukier itp.). Następnie nauczyciel dodaje kolejne kryterium: wymień rzeczy lub obiekty białe i miękkie itp. Nauczyciel może podawać różne kryterium w zależności od opracowywanej tematyki.
Podobieństwa i różnice
Dzieci dobierają się dwójkami i losują pojęcia przeciwstawne np. bogaty - biedny, wysoki - niski, słodki - kwaśny, wolny - szybki itp. Każda z par ma zaprezentować wylosowane pojęcie. Zadaniem pozostałych uczestników jest odgadnięcie, o jakie pojęcie chodziło.
Tworzenie ciągów skojarzeń
Prowadzący tłumaczy, co to są skojarzenia i jak są związane z twórczym myśleniem; dzieci pracują z przykładowym hasłem „jesień”, grupy wybrane losowo (przy pomocy kolorowych kartek) otrzymują hasło i dopisują do niego kojarzące się słowa; odczytywanie ciągów skojarzeń, dopisywanie innych przez pozostałe dzieci.
Plamy atramentowe
Dzieci siedzą w kręgu, na środku leżą odwrócone kartki z plamami, kolejno podchodzą i wybierają jedną kartkę, mówią, z czym kojarzy się rysunek; tę samą kartkę omawiają inne dzieci.
Rymy
Dzieci podzielone na 4 grupy dostają karteczki z 4 wyrazami (każda grupa te same), np.: dama, kłoda, las, burza. Zadaniem jest dopisanie, jak najwięcej rymów. Każda grupa na dużym arkuszu dopisuje swoje rymy do poszczególnych wyrazów. Potem przedstawiciel każdej z grup losuje wyraz, a grupy układają wierszyk z wypisanymi rymami, następnie przedstawiają je pozostałym (w przedstawianiu utworu bierze udział każdy członek grupy).
Snuj się, snuj bajeczko
Prowadzący wprowadza nastrój i zaczyna opowiadać wymyśloną bajkę np. dawno, dawno temu, za lasem, w maleńkiej chatce mieszkała dziewczynka... Kolejne dziecko opowiada dalej dodając jedno swoje zdanie itd. Na zakończenie dzieci podejmują próbę odtworzenia całej bajki. Mogą odegrać ją w formie dramy, scenki rodzajowej lub pantomimy.
Kuferek skarbów
Prowadzący wyciąga z kuferka zgromadzone w nim przedmioty i pokazuje dzieciom. Zadaniem dzieci jest odgadnąć, do czego służy każdy przedmiot. Następnie dzieci wymyślają inne zastosowanie znanych na co dzień przedmiotów.
Personifikacja
Nadajemy cechy ludzkie piórnikowi. Prowadzący naprowadza pytaniami (Co robi? Gdzie mieszka? Kogo lubi?) „Mój piórnik jest…” - wymyślamy przymiotniki określające piórnik na literkę „b”, „d”, itp.
Co by było, gdyby…
…np. ludzie mieli skrzydła? Uczestnicy po kolei wymieniają swoje wnioski i krótko, nawet jednym zdaniem je uzasadniają.
Jak było?
Dzieci na karteczkach piszą liczbę od 1 (nie podobało mi się) do 6 (było super)
i jednocześnie na sygnał prowadzącego podnoszą je do góry.
Rozliczenie opiekuna
COŚ wraca od opiekuna do prowadzącego (w kręgu).
Zachęcam do wspólnej zabawy!
Zobacz też: Jak zachęcić dziecko do nauki?
