Żyjemy w czasach gwałtownych zmian, postępu technologicznego, niespotykanego w historii ludzkości przyrostu wiedzy w każdej dziedzinie nauki, w czasach nowych wyzwań i nowych problemów. W dzisiejszym konkurencyjnym świecie przewagę osiągają ci, którzy potrafią przede wszystkim wykorzystywać potencjał własnego umysłu – ludzie kreatywni, mający łatwość w przyswajaniu nowych wiadomości, potrafiący skutecznie rozwiązywać problemy dnia codziennego oraz znajdować nowe, oryginalne i przydatne rozwiązania.
Są oni otwarci na nowe wiadomości, które potrafią umiejętnie wykorzystywać. Cechuje ich niezależność myślenia i wytrwałość, dzięki której proces twórczy rozwija się bez względu na przeszkody, negatywne oceny środowiska i słabnącą motywację. Zdają sobie również sprawę z tego, że jakiekolwiek podejście do określonej sprawy, czy sposób widzenia danej sytuacji, jest tylko jednym z możliwych podejść i sposobów, których większość nie przyszła im jeszcze do głowy.
Dominująca obecnie metoda myślenia, ciągle propagowana w nauczaniu, została ukształtowana przez wieki tradycji i kultury. Jej założenia opierają się na filozofii Arystotelesa i średniowiecznej scholastyce.
Zobacz też : Twój umysł stać na więcej
Kładzie ona nacisk przede wszystkim na logikę i precyzję myślenia, stara się, aby wszystko było uporządkowane i opierało się na rozwoju dwóch rodzajów inteligencji – językowej (werbalnej) oraz matematyczno - logicznej.
W tradycyjnym myśleniu docenia się głównie fakty, zasadę przyczynowo skutkową, podejście krytyczne, a w działaniu – usuwanie wad, braków i usterek.
I chociaż te zasady sprawdzają się nadal w bardzo wielu sytuacjach, ułatwiając nam życie i pozwalając oszczędzać czas, to w wielu innych do wartościowych rozwiązań prowadzą tylko metody nowoczesne i niekonwencjonalne. Istnieje konieczność życiowa wzbogaceniem starych nawyków myślenia nowym – kreatywnym (projektującym).
Charakteryzuje je otwartość na zmiany, przyjmowanie różnych perspektyw myślenia, ostrość spostrzegania i nieustanne dążenie do zmian; do ulepszania i poprawiania tego, co jest.
To myślenie, które zakłada, że w wielu przypadkach istnieje wiele dobrych lub bardzo dobrych rozwiązań, a to, co uważane jest za „absolutnie pewne”, nie zamyka dróg do szukania nowych możliwości.
| Myślenie tradycyjne | Myślenie projektujące |
| Logiczne, analityczne | Pozalogiczne, syntetyczne |
| Jednokierunkowe | Wielokierunkowe, swobodne |
| Związane trwale z tematem | Odbiegające od tematu |
| Nie dopuszcza sprzeczności | Dopuszcza sprzeczności |
| Dopuszcza krytykę na każdym etapie | Nie pozwala na wstępną krytykę |
| Zakłada jedno najlepsze rozwiązanie | Zakłada wiele dobrych rozwiązań |
| Opiera się na analizie przeszłości | Nastawione na przyszłość |
| Usuwa braki usterki | Stale ulepsza i doskonali |
| Ceni precyzję, opiera się na faktach | Skupia się na właściwej percepcji |
| Systematyzuje i porównuje | Dąży do zmian i innowacji |
Oba rodzaje myślenia świetnie się uzupełniają i na tym polega siła kreatywności ludzkiego myślenia. Dzięki takiej synergii funkcjonowania umysłu możemy w sytuacjach problemowych łączyć elementy myślenia projektującego, które z dystansem podchodzi do „prawd kategorycznych” i rozwiązań „absolutnie pewnych”, z myśleniem oceniającym, opartym na analizie, logice i wnioskowaniu.
Przekładając tę wiedzę na dyrektywy metodologiczne, na etapie poszukiwania oryginalnych pomysłów wskazane jest odejście od logiki poprzez swobodne posługiwanie się wyobraźnią, natomiast na etapie weryfikacji i oceny konieczne staje się racjonalne, logiczne i bardzo praktyczne myślenie.
Zobacz też : Jak się efektywnie uczyć
Kreatywność jest nieodłącznym atrybutem każdego człowieka; jest w sposób naturalny dana nam od urodzenia. Niestety w trakcie dalszego życia tracimy gdzieś tę przydatną umiejętność. Nie rozwija jej szkoła, często blokuje ją środowisko; krytycyzm innych ludzi wobec odważnych decyzji, jak również nasz lęk przed ewentualnymi niepowodzeniami oraz nasz system przekonań opartych na tradycyjnych wzorcach myślenia przekazywanych w procesie wychowania i edukacji.
Na szczęście możemy odkrywać i rozwijać zasoby twórczego myślenia i działania. Aby pokonać blokady, zmienić stare nawyki i dotrzeć do posiadanego potencjału kreatywności, powinniśmy rozwijać pewne cechy naszej osobowości.
- Otwartość myślenia. Ludzi kreatywnych charakteryzuje otwartość na nowe informacje, idee i pomysły nowych rozwiązań. Potrafią w pierwszym etapie akceptować wszelkie źródła informacji i pomysłów jako potencjalnie przydatne.
- Niezależność. Staje się szczególnie ważna w chwili generowania pomysłów. Pozwala na niepoddawanie się modom, konwencjom, naciskom, procedurom i ocenom „autorytetów” . Osoby prezentujące kreatywne myślenie są niezależne i odporne na wpływy społeczne.
- Wytrwałość. Dzięki niej proces twórczy rozwija się bez względu na przeszkody, negatywne oceny i słabnącą motywację. Ludzie kreatywni mają wysoką odporność na stres, duże pokłady energii i zawsze przyjmują postawę, że każde rozwiązanie można ulepszyć lub zmienić na jeszcze lepsze.
- Poczucie humoru. Zabawa sprzyja kreatywnemu myśleniu. Pozwala pozbyć się emocjonalnych blokad, dynamizuje aktywność, dostarcza silnej motywacji twórczej. Humor skłania do myślenia odbiegającego od nawyków i tradycyjnych schematów. Może być źródłem nowych, niezwykłych pomysłów.
Myślenie kreatywne rozwija się również wraz z treningiem takich cech naszego myślenia jak:
- abstrahowanie – koncentracja tylko na pewnych cechach obiektów i łączenie ich w sposób oryginalny (niespotykany) z innymi obiektami;
- budowanie skojarzeń – kojarzenia zaskakujące, nieprzewidywalne, łączące ze sobą odległe obiekty;
- myślenie dedukcyjne – szukanie wyobrażeniowych konsekwencji pewnego stanu; szukanie odpowiedzi na pytanie: Co by było, gdyby…?
- metaforyzowanie – dzięki metaforycznemu opisowi możemy lepiej zrozumieć trudny i złożony problem. Metafora przynosi nową wiedzę i zrozumienie, łączy różne dziedziny – ułatwia transfer z jednego obszaru do drugiego. Samo tworzenie metafor jest aktem twórczym, ponieważ wymaga tworzenia nowego znaczenia, czyli czegoś, co jest nowe i wartościowe.
Zobacz też : Szybka nauka a wiek
