Urlop wypoczynkowy - 13 pytań i odpowiedzi - Praca

urlop wypoczynkowy pytania i odpowiedzi, najważniejsze zasady urlopów wypoczynkowych

fot. Fotolia

Jeżeli jesteś zatrudniona na podstawie umowy o pracę, co roku przysługuje ci płatny urlop wypoczynkowy. Nawet gdybyś chciała, nie możesz zrzec się tego uprawnienia. Możesz wykorzystać urlop w całości lub podzielić, z tym że co najmniej jedna jego część powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Sprawdź 13 najważniejszych pytań i odpowiedzi na temat urlopu wypoczynkowego!

1. Pracuję od marca tego roku. Kiedy będę miała prawo do pierwszego urlopu i w jakim wymiarze? Czy mogę wystąpić o kilka wolnych dni już w lipcu?

Podejmując pracę po raz pierwszy, zyskujesz prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego ci po przepracowaniu całego roku. A ten zależy od stażu pracy. Masz prawo do:

20 dni – jeżeli jesteś zatrudniona krócej niż 10 lat,
26 dni – jeśli pracujesz dłużej niż 10 lat.

Skoro pracujesz od marca tego roku, w lipcu będzie ci przysługiwało 6 dni urlopu (4 miesiące przepracowane x 1/12 z 20 dni).

2. Jestem zatrudniona na pół etatu. Jaki urlop mi się należy?

W wypadku zatrudnionych na niepełnym etacie, wymiar urlopu jest proporcjonalny do wymiaru czasu pracy. Trzeba zacząć od ustalenia, ile urlopu ci przysługuje z uwagi na twój staż pracy (20 lub 26 dni). Następnie tę liczbę pomnożyć przez ułamek odpowiadający części etatu, na jakim pracujesz. Wynik to liczba dni należnego urlopu wypoczynkowego. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Jeżeli jesteś zatrudniona na 1/2 etatu i masz staż pracy powyżej 10 lat, przysługuje ci 13 dni urlopu (26 x 1/2).

3. Zostałam skierowana na staż z urzędu pracy. Czy należy mi się urlop wypoczynkowy?

Niestety nie. Pracodawca, który przyjął cię na staż, nie zawarł z tobą umowy o pracę, a tylko taka uprawnia do urlopu. To jednak nie znaczy, że nie masz możliwości skorzystania z wolnych dni. Zgodnie z prawem pracodawca po każdych 30 dniach stażu musi udzielić ci dwóch płatnych dni wolnych. Możesz wykorzystać je po każdym miesiącu lub jednorazowo, po ostatnim miesiącu stażu. Jeśli z nich nie skorzystasz, nie przysługuje ci jednak żaden ekwiwalent finansowy.

4. Od czego zależy długość urlopu wypoczynkowego?

Przede wszystkim od stażu pracy, przy czym do obecnego wliczasz okresy poprzedniego zatrudnienia (bez względu na przerwy w pracy i sposób rozwiązania umowy). Do tego doliczasz określoną kodeksem pracy liczbę lat nauki.
Z tytułu ukończenia szkoły:

zasadniczej lub innej równorzędnej zawodowej – 3 lata,
średniej zawodowej – 5 lat,
średniej zawodowej dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych – 4 lata,
średniej ogólnokształcącej – 4 lata,
policealnej – 6 lat,
wyższej – 8 lat.

Okresów tych się nie sumuje. Jeżeli ukończyłaś szkołę średnią, a potem studia, to możesz doliczyć 8 lat, a nie 12. Jeśli uczyłaś się w trakcie pracy, to zostaną ci doliczone te lata (pracy lub nauki), które są dla ciebie korzystniejsze.

5. Planowałam urlop w lipcu. Z powodu spraw rodzinnych chcę go przełożyć na później. Czy to możliwe?

To zależy od pracodawcy. Termin można przesunąć:

na wniosek pracownika umotywowany naprawdę ważnymi przyczynami,
z inicjatywy pracodawcy, jeśli uzna, że nieobecność twoja spowodowałaby zakłócenia w pracy.

Pracodawca musi bezwzględnie zgodzić się na przesunięcie terminu urlopu, jeśli pracownik nie może skorzystać z wypoczynku np. z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego.

6. Co będzie, gdy zachoruję na wakacjach? Czy stracę resztę urlopu wypoczynkowego?

Nie. W takiej sytuacji pracodawca musi ci udzielić niewykorzystanej części urlopu w terminie późniejszym. Należy go wykorzystać najpóźniej do końca września następnego roku.

7. Czy pracodawca może odwołać mnie z urlopu?

Ma prawo tak postąpić, gdy w firmie zaistniała wyjątkowa okoliczność (np. awaria), wymagająca obecności danego pracownika. To wezwanie jest poleceniem służbowym. Jeśli się do niego nie zastosujesz, możesz zostać ukarana - nawet zwolnieniem.
W takim przypadku zakład pracy musi zwrócić ci wszystkie koszty, jakie poniosłaś w związku z urlopem, np. wykupując wycieczkę. Te wydatki trzeba udokumentować, np. przedstawić fakturę z biura podróży, bilety.

8. Co się stanie, gdy nie wykorzystam urlopu? Czy zakład pracy wypłaci mi za niego pieniądze?

Nie. Ekwiwalent pieniężny przysługuje tylko wtedy, gdy nie ma możliwości udzielenia urlopu "w naturze", np. złożyłaś wypowiedzenie i nie mogłaś w jego trakcie wykorzystać należnego ci urlopu. Ekwiwalent otrzyma także pracownik, który zostaje oddelegowany za granicę. Prawo do niego przedawnia się z upływem trzech lat od daty rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę.

9. Jaki urlop przysługuje mi w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę?

W takiej sytuacji należy się urlop proporcjonalny do okresu przepracowanego w tej firmie. Na przykład, jeśli pracodawca wypowiedział ci umowę z dniem 1 lipca, a tobie przysługuje 26 dni urlopu, otrzymasz tylko 13 dni (bo przepracowałaś sześć miesięcy roku). Należy je wykorzystać
w okresie wypowiedzenia, jeżeli przełożony wyrazi na to zgodę.
Gdyby okazałoby to się niemożliwe, otrzymasz ekwiwalent pieniężny. U kolejnego pracodawcy będzie ci przysługiwał urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca roku.

10. W jaki sposób obliczane jest wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy?

Za czas urlopu wypoczynkowego przysługuje takie wynagrodzenie, jakie otrzymałabyś, gdybyś w tym czasie pracowała. Zmienne składniki pensji (np. wynagrodzenie za nadgodziny) mogą być obliczane na podstawie wynagrodzenia z trzech miesięcy poprzedzających urlop.

11. Jeśli nie wykorzystam urlopu za 2013 r. do września bieżącego roku, czy mi przepadnie?

Nie. Prawo do urlopu przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia, w którym nabyłaś do niego prawo.

12. Czy zawsze mam prawo wziąć urlop na żądanie?

Tak. Przepisy dają możliwość wykorzystania 4 dni (z przysługującego ci wymiaru urlopu) w formie urlopu na żądanie. Wniosek o taki urlop należy zgłosić najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, a dokładnie (zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego) tuż przed jej rozpoczęciem. Pracodawca nie może odmówić twojej prośbie. Jeżeli nie zachowasz tego terminu i zawiadomisz przełożonego później, może on potraktować ten dzień jako urlop bezpłatny.

13. Co się stanie, jeśli z jakichś względów nie będę mogła wziąć w tym roku urlopu wypoczynkowego?

Zasadniczo urlop wypoczynkowy należy wykorzystać w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jeżeli jednak z jakichś ważnych powodów nie udało się go wziąć, pracodawca powinien udzielić zaległego urlopu do 30 września kolejnego roku.

Na podstawie artykułu Alicji Hass z "Przyjaciółki"

Sprawdź inne porady:

Podwyżka w pracy - jak negocjować podwyżkę?
O czym pamiętać, szukając pracy za granicą?
Urlop ojcowski 2014 - co musisz wiedzieć

Tagi: urlop