Krewny zapisał ci w testamencie działkę. Już cieszysz się na myśl, co na niej zbudujesz. Zanim to jednak zrobisz, musisz formalnie stać się właścicielką nieruchomości.
Niezależnie od tego, w jaki sposób stałaś się spadkobiercą (na mocy testamentu czy dziedziczenia ustawowego), aby rozporządzać otrzymanym majątkiem, musisz mieć dokument, który potwierdzi, że możesz to robić.
Gdy bliski odchodzi... Co robić - formalności krok po kroku
Udowodnij prawo do spadku
1. Idź do sądu
Złóż wniosek o stwierdzenie nabycia praw do spadku. Pismo zanieś do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Jeśli dziedziczysz na mocy testamentu, do wniosku o spadek powinnaś dołączyć dokumenty:
- ostatnią wolę spadkodawcy,
- jego skrócony akt zgonu.
Gdy natomiast spadek przypadł ci z mocy prawa, potrzebujesz następujących dokumentów do spadku:
- skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- skrócony odpis aktu urodzenia spadkobiercy,
- skrócony odpis aktu małżeństwa (gdy uprawnionym do dziedziczenia jest żona lub córka, która wyszła za mąż).
Jeden egzemplarz wniosku wraz z oryginalnymi załącznikami składasz w sądzie. W zależności od tego, ile osób oprócz ciebie dziedziczy, tyle powinnaś dołączyć dla nich kopii wniosku i załączników.
Uwaga! Prawo do spadku się nie przedawnia. A zatem nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy masz prawo wystąpić z wnioskiem o nabycie spadku po nim.
2. Umów się z notariuszem
Spadek można potwierdzić również w kancelarii notarialnej. Należy złożyć taki sam komplet dokumentów do spadku, jak w sądzie. Przy potwierdzeniu muszą być obecni wszyscy spadkobiercy.
Jak wygląda postępowanie spadkowe?
Notariusz sporządza protokół poświadczenia dziedziczenia, a następnie na tej podstawie – akt notarialny. Muszą się w nim znaleźć informacje m.in. o dacie i miejscu sporządzenia aktu, dane spadkodawcy i spadkobierców, tytuł powołania do spadku (z ustawy lub testamentu), wysokość udziałów. Taki akt zostaje następnie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze aktów poświadczenia dziedziczenia. I z tym momentem nabiera mocy prawnej.
Jak podzielić spadek?
Jeśli jest kilku spadkobierców, samo uzyskanie postanowienia o nabyciu spadku nie uprawnia cię do rozporządzania przypadającą ci częścią, a konkretnie twoim udziałem w majątku spadkowym. Wyjątek – spadkodawca powołał wykonawcę testamentu lub został ustanowiony kurator tzw. spadku nieobjętego. Jeśli taka sytuacja nie miała miejsca, trzeba spadek podzielić.
Gdzie to załatwić?
Tę kwestię może, ale nie musi rozstrzygnąć sąd. Warunki i sposób podziału możecie uzgodnić między sobą. Umowa o dział spadku jest wiążąca niezależnie od formy (ustnej, pisemnej), w jakiej została zawarta. Jeżeli jednak do spadku należy nieruchomość – umowa musi być w formie aktu notarialnego.
Gdy między spadkobiercami nie ma zgody, sprawę trzeba będzie skierować do sądu. Wniosek można złożyć w dowolnym terminie, gdyż prawo do wystąpienia o podział spadku nie ulega przedawnieniu.
Dokumenty do spadku:
Występując o dział spadku, należy przedstawić:
- postanowienie o stwierdzeniu nabycia praw do spadku,
- wykaz przedmiotów spadkowych wraz z propozycją podziału.
Nie zapomnij rozliczyć się z fiskusem!
Tylko najbliższa rodzina (małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo) spadkodawcy nie płaci podatku od spadków i darowizn. Ale pod warunkiem, że zgłosi spadek w odpowiednim terminie.
Kogo powiadamiasz?
- Gdy odziedziczyłaś nieruchomość lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, musisz to zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego, na którego terenie działania jest ta nieruchomość.
- Gdy dostałaś nieruchomość i np. samochód – właściwy będzie także urząd miejsca położenia nieruchomości.
Ile masz czasu?
- Sześć miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
- Spadek zwolniony od podatku należy zgłosić na formularzu SD–Z2 (druk jest dostępny na stronach internetowych oraz w siedzibie każdego urzędu skarbowego).
- Dla pozostałych spadkobierców właściwy jest druk SD–3.
Jeżeli nie zgłosisz spadku w wymaganym terminie, będziesz musiała, niestety, zapłacić od niego podatek.
Gdy spadek ma długi...
Jeśli spadkodawca pozostawił po sobie niespłacone należności, do ciebie należy decyzja, czy chcesz je spłacać. Możesz:
- Przyjąć spadek z długami (tzw. przyjęcie proste). Oznacza to, że będziesz spłacać wszystkie zobowiązania spadkodawcy, nawet gdy przekroczą wartość otrzymanego spadku. A zatem odpowiadasz za nie także własnym majątkiem.
- Przyjąć spadek bez odpowiedzialności za długi (z dobrodziejstwem inwentarza). Pozostawione przez spadkodawcę należności do spłaty będą wtedy pokryte tylko z majątku, który pozostawił.
- Odrzucić spadek w całości. To oznacza, że zostaniesz wyłączona z dziedziczenia, a prawo do niego przejdzie na twoich zstępnych (dzieci, wnuki).
Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub jego odrzuceniu należy złożyć w sądzie rejonowym twojego miejsca zamieszkania lub u notariusza. Masz na to 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałaś się o prawie do spadku.
Uaktualnij wpis w księdze wieczystej
Jeśli odziedziczyłaś nieruchomość (dom, działkę, mieszkanie), musisz w księdze wieczystej założonej dla tej nieruchomości dokonać odpowiedniego wpisu w dziale I księgi. Wniosek o wpis prawa własności kosztuje 150 zł.
Konieczna będzie także zmiana danych w rejestrze gruntów. Wniosek o ich aktualizację powinnaś złożyć w wydziale ewidencji gruntów i budynków w starostwie (formularz dostaniesz w urzędzie). Dołącz do niego postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Wniosek jest bezpłatny.
Podział spadku w testamencie
Potwierdzenie spadku u notariusza
Testament a sprawa spadkowa