Prosta reakcja
Jeżeli Twoje dziecko dopiero wkracza w okres dojrzewania i jesteś wystarczająco pewna, że jego zainteresowanie dietami nie jest wynikiem wcześniejszych przemyśleń ani negatywnych doświadczeń, możesz spróbować jasnych stwierdzeń w stylu W tym domu nie stosuje się diet. Czasami polityka zero tolerancji i takie wypowiedziane z przekonaniem stwierdzenie najlepiej pokazują, jak ważne jest dla Ciebie to, by członkowie Twojej rodziny nie stosowali diet. Gorąco zachęcam do zastosowania następnie niektórych z 10 wskazówek dotyczących działań, na przykład poszukania odpowiedzi na pytanie, dlaczego Twoje dziecko interesuje się dietami, ustalenia, czy ktoś ma na nie zły wpływ oraz wykorzystanie tej sytuacji jako szansy, by wprowadzić zdrowsze zachowania dotyczące odżywiania się oraz aktywności fizycznej.
Poniżej podałam 10 ogólnych wskazówek dotyczących działań, które możesz podjąć, kiedy Twoje dziecko powie coś w stylu: „Od jutra przechodzę na dietę” albo „Czuję się taka gruba. Powinnam przejść na dietę”. Nie wszystkich musisz użyć w ciągu jednej rozmowy, a nawet nie powinnaś tego robić. To trochę jak rozmowy o seksie: jeśli to tylko możliwe, chcemy unikać „pogadanek”. Zamiast tego staramy się włączyć temat relacji seksualnych w rozmowy na różne tematy na przestrzeni wielu lat. Idealną sytuacją byłoby, gdyby rozmowy na temat stosunku do własnego ciała, samoakceptacji, zdrowego odżywiania oraz diet były przeprowadzane na różnych etapach rozwoju Twojego dziecka. Jednakże jeżeli do tej pory tak się nie działo, nic straconego.
Kiedy pojawi się temat stosowania diet, postaraj się dowiedzieć, co takiego dzieje się w życiu Twojego dziecka, że zainteresowało się tą sprawą. Resztę zostaw na kolejną rozmowę.
Przeczytaj: Jak walczyć z otyłością u dzieci?
1. Ustal, dlaczego Twoje dziecko zainteresowało się dietami.
Czy kryje się za tym inny powód niemający wiele wspólnego z wagą? Czy Twoje dziecko nie czuje się bezpieczne? Przyjrzyj się poczuciu własnej wartości swojej córki lub syna, by ustalić, czy faktycznie chodzi tu o zbędne kilogramy. Czasami łatwiej jest zrzucić to na nadwagę, niż dostrzec inne, mniej oczywiste problemy. Jedna z nastolatek, z którymi rozmawialiśmy, stwierdziła, że jej rówieśnikom rozmawiającym o dietach brakuje pewności siebie: „Czują, że jest z nimi coś nie tak”. Czy ktoś dokucza Twojemu dziecku z powodu wagi? Dowiedz się, czy ostatnio nie wydarzyło się coś, co może za tym stać: być może Twoje dziecko stało się obiektem żartów lub też jego rówieśnicy zaczęli rozmawiać o wadze? Te rzeczy mają bardzo duże znaczenie — jeżeli ustalisz, co jest przyczyną takiego zachowania Twojego nastolatka, będziesz mogła mu pomóc.
2. Praw swojemu dziecku komplementy i umacniaj jego pewność siebie.
Zapewnij swoje dziecko, że wygląda świetnie i przypominaj mu o jego pozytywnych cechach, a także o swojej miłości. Należy koniecznie zapewnić dziecku takie duchowe wsparcie na początku rozmowy o dietach, ale tego typu uwagi powinny się przewijać przez nią cały czas. Takich rzeczy nigdy za wiele. Jeżeli Twój nastolatek naprawdę ma nadwagę i uważasz, że zrzucenie zbędnych kilogramów to bardzo dobry pomysł, szczere komplementy i wsparcie mają bardzo duże znaczenie. Na porady przyjdzie czas później — teraz po prostu daj swojemu dziecku do zrozumienia, że jesteś po jego stronie i że może liczyć na Twoje wsparcie.
3. Staw czoła problemom niezwiązanym z wagą.
Jeżeli motywacja do podjęcia diety nie ma zbyt wiele wspólnego z wagą, musisz porozmawiać ze swoim dzieckiem o problemach, które je dręczą. Pomóż mu zrozumieć, że w naszym społeczeństwie łatwo skupić się na wadze i uwierzyć, że jeśli będziemy piękni i szczupli, nasze kłopoty znikną. Jeśli ktoś dokucza Twojemu dziecku z powodu wagi, bądź gotowa zapewnić mu wsparcie oraz uświadom mu, że nikt nie musi czegoś takiego tolerować. Jeżeli Twoje dziecko naprawdę chce zastosować dietę, przejdź do punktu 4.
Przeczytaj: Kiedy odchudzanie nie jest wskazane?
4. Ustal, co Twoje dziecko ma na myśli, mówiąc, że chce przejść na dietę.
Czy chodzi po prostu o ograniczenie pewnych produktów? A może plan jest bardziej radykalny? Czy Twoje dziecko już podjęło jakieś działania w tym kierunku? Jeżeli tak, jakie?
5. Omów plusy zdrowego zarządzania wagą i jego przewagę nad stosowaniem diet.
Porozmawiaj o możliwych zagrożeniach płynących ze stosowania diet oraz o ich niskiej skuteczności. Powiedz, jak istotne jest to, by zwracać uwagę na sygnał głodu wysyłany przez nasz organizm oraz powstrzymać się od jedzenia z innych powodów. Omów cykl stosowania diet i objadania się. Możesz spróbować sparafrazować słowa swojego dziecka, by skierować jego myśli w stronę zdrowego zarządzania wagą: „A, widzę, że chcesz prowadzić kilka zmian w sposobie odżywiania oraz ilości ruchu, by osiągnąć wagę, która jest dla Ciebie najzdrowsza”. Choć nastolatki chcą szybko widzieć wyniki i nie są zainteresowane długookresowymi skutkami, powiedz swojemu dziecku, że aktywność fizyczna pomoże mu uniknąć przybrania na wadze w przyszłości. To ważne, by porozmawiać o kaloriach oraz porcjach jedzenia, jednak musisz to zrobić w sposób, który uwzględnia poziom wrażliwości Twojego dziecka na te tematy.
6. Zaproponuj pomoc, ale nie w stosowaniu diet.
Jasno stwierdź, że nie chcesz, by Twoja córka stosowała „diety”, lecz chcesz jej pomóc zmienić sposób odżywiania się oraz tryb życia na zdrowszy. Zapytaj, czego od Ciebie oczekuje. Jak możesz pomóc? Zaproponuj kilka rzeczy, jak wspólne przygotowanie listy zakupów lub pójście do sklepu, kupowanie zdrowych przekąsek, wspólny spacer po kolacji, zapisanie jej na zajęcia taneczne czy zakup karnetu na pobliski basen. Jeżeli Twoje dziecko wyrazi zainteresowanie kontrolowaniem wagi, wykorzystaj okazję, by powiedzieć kilka rzeczy, które chciałaś mu przekazać na temat zdrowego odżywiania, lecz wcześniej tego nie zrobiłaś, bojąc się, że wywołasz zdumienie. Nastolatki często nie przejmują się zbytnio tym, co jedzą, a teraz nadarza Ci się idealna sposobność, by porozmawiać o rzeczach, które zwykle są uważane za nudne, takich jak posiłki, wielkość porcji, produkty mleczne z niską zawartością tłuszczu, pełne ziarna zbóż oraz warzywa.
Zobacz też: Czy diety mogą prowadzić do nadwagi?
7. Koncentruj się na zachowaniach, nie na wadze.
Powiedz, dlaczego należy koncentrować się na zmianie zachowania, a nie na wadze. Podkreśl fakt, że ludzie mają różne typy sylwetek. Kontrolujemy to, co jemy i ile się ruszamy, i musimy pozwolić, by nasze ciało znalazło dla siebie optymalną masę, która jest dla nas najzdrowsza.
8. Przyjmij do wiadomości, że osoby, które różnią się od innych, mają trudniej.
Nie bagatelizuj problemów, które może mieć Twoje dziecko z racji swojej odmiennej wagi. Pomyśl, gdzie będzie się czuło dobrze i zostanie zaakceptowane bez względu na swoją sylwetkę. Niektóre nastolatki mogą znaleźć wsparcie w grupach pozaszkolnych, na przykład w ruchach kościelnych, młodzieżowych, wolontariacie czy na letnich obozach. Ale porozmawiaj z nim na temat kulturowej obsesji chudości oraz naturalnych różnic w wyglądzie pomiędzy ludźmi. Zakwestionowanie społecznego trendu promowania chudości może dodać Twojemu dziecku wiele pewności siebie.
9. Znajdź złoty środek — nie angażuj się ani za dużo, ani za mało.
Jeżeli Twoje dziecko zdecyduje się na stosowanie diety, unikaj nadmiernego wtrącania się, o ile nie masz obaw, że sprawy idą za daleko. Jeśli to tylko możliwe, unikaj komentowania zmieniającej się wagi. Jeżeli chcesz powiedzieć swojemu nastolatkowi coś miłego, koncentruj się na pozytywnych zachowaniach oraz wyrażaj wątpliwości dotyczące tych negatywnych. Na przykład: „Widzę, że codziennie jesz sałatkę, to świetnie. Martwię się trochę tym, że nie jesz wystarczająco dużo wapnia i białek, dlatego dodam do sałatki trochę tartego sera. Potem możesz wypić szklankę mleka lub soku pomarańczowego z dodatkiem wapnia. Co wolisz?”. Pamiętaj, że nie możesz kontrolować zachowania Twojego dziecka, ale możesz kontrolować swoje własne zachowania. Nie możesz zmusić swojego nastolatka, by jadł więcej lub mniej, przeszedł na dietę lub nie stosował jej wcale, ale możesz wprowadzić w domu atmosferę, która ułatwia dokonywanie zdrowych wyborów.
Zobacz też: Jak gotować, żeby nie przytyć?
10. Poszukaj profesjonalnej pomocy.
Jeżeli masz wątpliwości związane z punktem 9. i nie możesz określić, gdzie przebiega ta cienka linia, umów swoje dziecko na spotkanie z dietetykiem, psychologiem lub pediatrą. Twoje dziecko może chętniej posłuchać kogoś innego niż rodzice, a takie rozmowy zazwyczaj mają mniej emocjonalny charakter. Z pewnością zaleciłabym rozmowę z lekarzem, jeżeli podejrzewasz, że w przypadku Twojego dziecka sprawy zaszły za daleko lub też jeżeli masz obawy związane z jego wagą i chcesz wykorzystać to zainteresowanie dietami, by wprowadzić kilka zmian. Jednak taka konsultacja może przynieść korzyści także w pozostałych przypadkach. Osoba, która specjalizuje się w sprawach związanych ze zdrowiem dojrzewających nastolatków oraz ma doświadczenie w zagadnieniach związanych z wagą, takich jak otyłość lub zaburzenia jedzenia, to z pewnością najlepszy wybór, o ile masz do takiego specjalisty dostęp. Możesz najpierw sama spotkać się z lekarzem, by zobaczyć, czy jest szansa, że porozumie się z Twoim dzieckiem i przekazać mu nieco informacji na jego temat oraz podzielić się swoimi obawami.
Fragment pochodzi z książki „Mamo, czy jestem grubasem? Przekonaj nastolatka do zdrowej żywności i ćwiczeń” Dianne Neumark-Sztainer (Wydawnictwo Helion, 2009). Publikacja za wiedzą wydawcy.
