Zastanawiasz się, od ilu lat można pić kawę? Niektórzy twierdzą, że kawę można pić od 10., a inni, że od 14. roku życia. Kto ma rację? Częściowo wszyscy... Sprawdź, jaka jest dozwolona dzienna dawka kofeiny dla dzieci i nastolatków w różnym wieku i jak przekłada się to na dzienną dawkę kawy, którą mogą wypić. Ale przede wszystkim zastanów się, czy warto dziecku kawę podawać.
Spis treści:
- Od ilu lat można pić kawę zwykłą?
- Od ilu lat można pić kawę rozpuszczalną?
- Od jakiego wieku można pić kawę bezkofeinową?
- Od ilu lat można pić kawę zbożową?
- Niepożądany wpływ kofeiny na młody organizm
- Jaka kawa dla nastolatków?
Od ilu lat można pić kawę zwykłą?
Nie ma oficjalnych stanowisk ekspertów na temat tego, w jakim wieku można zacząć pić kawę. Największą przeszkodą do picia kawy przez nastolatki i młodzież jest kofeina. Za dużo kofeiny zdecydowanie ma skutki uboczne u dzieci i dorosłych. Młodsze organizmy są bardziej wrażliwe na jej działanie, wolniej i gorzej metabolizują kofeinę, nawet w niewielkich dawkach.
Niżej podajemy orientacyjną dawkę kofeiny, która teoretycznie jest bezpieczna dla dzieci. To szacunki naukowców i specjalistów, ale raz jeszcze podkreślamy: żadna organizacja zajmująca się zdrowiem dzieci nie opublikowała wytycznych dotyczących bezpiecznej dawki kawy dla dzieci. Najbezpieczniej więc zinterpretować ten fakt tak, że dzieci nie powinny pić kawy.
Kiedy można zacząć pić kawę?
Regularne picie kawy może (bo przecież nie musi) rozpocząć się dopiero po dojrzewaniu płciowym i intensywnym okresie wzrastania z nim związanym. Ponieważ każde dziecko dorasta w innym czasie, ciężko określić dokładną granicę. Dla większości dzieci będzie to 14-16 rok życia.
Warto podkreślić jednak, że nie tylko kawa jest źródłem kofeiny w diecie. Zdecydowanie przestrzegamy przed piciem napojów energetycznych przez młodzież w każdym wieku. Zawierają one kilka razy więcej kofeiny niż kawa. Kofeinę znajdziesz też w:
- niektórych gazowanych napojach,
- suplementach diety,
- czekoladzie,
- herbacie.
Dawki kofeiny w kawie i innych produktach
Oto ile kofeiny ma kawa i inne napoje, bo nie tylko kawa może być źródłem kofeiny w diecie dziecka:
- napój energetyczny ok. 330 ml: ok. 80 mg kofeiny
- espresso ok. 30 ml: ok. 60 mg kofeiny
- kawa rozpuszczalna 125 ml: ok. 65 mg kofeiny
- kawa czarna 125 ml: ok. 85 mg kofeiny
- herbata czarna 150 ml: ok. 32 mg kofeiny
- czekolada gorzka 100 g: ok. 50 mg kofeiny
- napój gazowany typu Cola 500 ml: ok. 50 mg kofeiny
Przypilnuj dzieci i młodzież, by nie sięgały po większe od kawy zagrożenie, czyli napoje energetyczne.
Czy 10, 11, 12, 13-latek może pić kawę lub cappuccino?
Nie jesteśmy w stanie podać dokładnego wieku, od którego picie kawy byłoby dozwolone. Uważa się, że dzienna dozwolona dawka kofeiny to ok. pół filiżanki kawy, w zależności od jej mocy i sposobu parzenia. Czy oznacza to jednak, że czterolatek powinien dostawać pół szklanki capuccino do wypicia codziennie? Zdecydowanie nie. Dla bezpieczeństwa lepiej powstrzymać się od picia kawy do pewnego wieku całkowicie.
Dozwolona dzienna dawka kofeiny dla dzieci i młodzieży
- dzieci 4-5 lat: 45 mg kofeiny/ dobę,
- dzieci 7-10 lat: 68 mg kofeiny/ dobę,
- dzieci 10-12 lat: 85 mg kofeiny/ dobę,
- dorośli i nastolatki po okresie dojrzewania: 200-400 mg kofeiny/ dobę.
Wszystkie podane wartości to górny limit. Dziecku nic się nie stanie, jeśli spróbuje łyk kawy, zje kawowy deser lub dostanie bardzo słabą kawę z mlekiem raz na miesiąc.
Polecamy jednak wstrzymać się z dawaniem kawy dziecku całkowicie do 10 roku życia. Dzieci od 10 roku życia do ukończenia intensywnego okresu dojrzewania teoretycznie mogą pozwolić sobie na maksymalną dawkę kofeiny ok. 85 mg dzienne (ok. filiżanka kawy).Pamiętaj jednak, że kofeina jest też w herbacie, kawie i czekoladzie. Twoje dziecko prawdopodobnie je konsumuje. Zastanów się dobrze, czy warto dodawać dodatkowo kofeinę w formie kawy.
Opinie ekspertów: od ilu lat można pić według nich kawę?
Portal Heathline zapytał ekspertów od odżywiania i dietetyków, jakie jest ich zdanie na temat picia kawy przez dzieci i nastolatków. Oto ich opinie:
Kilka łyków kawy od czasu do czasu to nic wielkiego. Jednak kiedy łyki zamieniają się w codziennie wypijane kubki, to zupełnie inna historia. Kawa uzależnia, a objawy odstawienia są realne, więc im później zaczniesz ją pić, tym lepiej. Polecam zacząć pić kawę pod koniec okresu dojrzewania, kiedy wzrost i rozwój ulega spowolnieniu. - uważa dietetyczka Toby Amidor; [tłumaczenie redakcja polki.pl]
Jeszcze bardziej radykalne zdanie na ten temat ma dietetyczka Andy Bellati.
Badania wskazują na negatywne skutki sercowo-naczyniowe i neurologiczne u dzieci spożywających kofeinę. W dzisiejszych czasach problemem nie jest sama kawa, ale słodko słodkawe „napoje energetyzujące” powszechnie spożywane przez nastolatków i nastolatki. [...] Innym problemem jest to, że „kawa” stała się synonimem ogromnych mikstur kawowych, w dużej mierze składających się z syropów, bitej śmietany i sosu karmelowego. W przypadku wielu nastolatków kawa to tylko puste kalorie w postaci dodatku cukru. Jeśli chodzi o codzienne picie „prawdziwej” kawy – espresso, cappuccino i latte – myślę, że rozsądnie jest poczekać do 18 roku życia. - komentuje Andy Bellati; [tłumaczenie: reakcja polki.pl]
Inna ekspertka operuje już dokładniejszymi wartościami dotyczącymi rekomendowanego przez nią spożycia kofeiny wśród nastolatków.
Tolerancja na kofeinę bardzo różni się w zależności od osoby. Większość zaleceń dla dorosłych to spożycie kofeiny w maksymalnej dawce od 200 do 300 mg dziennie, aby uniknąć negatywnych skutków ubocznych. Dla rozwijających się dzieci rozsądnie jest utrzymać połowę tej wartości dla bezpieczeństwa. - stwierdza Cassie Bjork; [tłumaczenie: reakcja polki.pl]
fot. Niewielkie dawki kofeiny są tolerowane u dzieci od 4 roku życia, ale nie polecamy dawania tak małym dzieciom kawy/ Adobe Stock, annanahabed
Od ilu lat można pić kawę rozpuszczalną?
Kawa rozpuszczalna zawiera podobną ilość kofeiny jak kawa parzona, dlatego również nie jest zalecana dzieciom poniżej 16. roku życia. Choć bywa mniej intensywna, nadal wywołuje te same efekty, co tradycyjna kawa.
Kawa rozpuszczalna może zawierać od 40 do 100 mg kofeiny w jednej filiżance, co jest znaczną dawką dla młodego organizmu. W dodatku kawy rozpuszczalne często zawierają dodatki chemiczne, takie jak stabilizatory czy aromaty, które mogą być dodatkowym obciążeniem dla młodego organizmu.
Podobnie jak kawa zwykła, kawa rozpuszczalna stymuluje organizm, co może prowadzić do podobnych problemów jak w przypadku kawy parzonej (bezsenność, nadpobudliwość i trudności w nauce).
Od ilu lat można pić kawę GBS?
Kawa nazywana GBS to najczęściej kawa rozpuszczalna o podwyższonej dawce kofeiny. Jeśli przeczytałaś wszystko, co napisaliśmy wyżej, wiesz już, że: kawy GBS lepiej nie podawać dzieciom.
Popularne obecnie w Polsce kawy GBS występują w wielu odmianach smakowych i pięknie pachną, co dodatkowo może kusić dzieci. Jednak niewinny aromat ciasteczkowy, pistacjowy czy czekoladowy nie powinny cię zmylić. Tak, taka kawa posmakuje dziecku, ale nie należy jej mu podawać ze względu na podwyższoną zawartość kofeiny.
Od ilu lat można pić kawę bezkofeinową?
Kawę bezkofeinową można podać starszym dzieciom (powyżej 12. roku życia) w umiarkowanych ilościach, choć nie jest to konieczne ani zalecane. Taki napój zawiera śladowe ilości kofeiny (około 3 mg na filiżankę), co oznacza, że kofeiny jest w niej znacznie mniej niż w kawie zwykłej.
Choć kawy bezkofeinowe mają minimalną zawartość kofeiny, wciąż mogą wpływać na organizm dziecka, zwłaszcza w dużych ilościach. W dodatku proces dekofeinizacji często wykorzystuje substancje chemiczne, które mogą być szkodliwe dla dzieci.
Dzieci nie potrzebują kawy w swojej diecie, bezkofeinowej też, a podawanie jej może prowadzić do przyzwyczajenia. Czy chcesz, aby twoje dziecko piło regularnie kawę, nawet bezkofeinową? Chyba nie, prawda? Niech samo zdecycuje, gdy będzie starsze lub wręcz dorosłe.
Od ilu lat można pić kawę zbożową?
Ponieważ kawa zbożowa nie zawiera kofeiny, może być podawana dzieciom już od 2-3 roku życia (różne źródła podają różne granice wiekowe). Jest to bezpieczna alternatywa dla tradycyjnej kawy i często stosowana w diecie dzieci.
Kawa zbożowa jest wytwarzana z prażonych zbóż, takich jak żyto, jęczmień czy cykoria, i nie zawiera kofeiny. Obecnie jest też dostępna np. kawa orkiszowa. Dzięki bazie zbożowej kawa ta może być źródłem niewielkich ilości błonnika i minerałów. Nie wykazuje przy tym negatywnego wpływu na układ nerwowy, a jej smak może być wprowadzeniem do bardziej "zaawansowanych" napojów w późniejszym wieku.
Niepożądany wpływ kofeiny na młody organizm
Dlaczego dzieciom i nastolatkom do pewnego wieku nie pozwala się pić kawy? Przez efekty uboczne kofeiny. Młody organizm wystawiony na stałe działanie pobudzającej kofeiny może doświadczać wielu efektów, które dorośli odczują dopiero przy stałym lub gwałtownym przekroczeniu dozwolonej dawki kawy.
Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży przez picie kawy
Najbardziej oczywisty skutek nadmiernej podaży kofeiny to problem z zaśnięciem. To z tego powodu picie kawy poleca się raczej w pierwszej połowie dnia.
Dzieci w wieku 8-12 lat potrzebują ok. 10-11 godzin snu na dobę. Nastolatki potrzebują spać ok. 8-9 godzin. Kofeina utrzymuje się w organizmie do 8 godzin, łatwo więc narazić się na problemy z zasypianiem.
Dzieci i nastolatki nie powinny też spożywać zbyt dużo kofeiny z uwagi na to, by nie maskować zmęczenia. Organizmy w okresie wzrostu i dojrzewania potrzebują dużo czasu na sen i regenerację.
Problemy z żołądkiem u dzieci i nastolatków przez picie kawy
Kofeina wpływa na odczuwanie głodu i sytości. Może powodować też różnorodne problemy żołądkowe, np. nagłą potrzebę wypróżnienia. Rozwijające się organizmy potrzebują najlepszej jakości pożywienia, by zapewnić sobie wzrost. Lepiej nie utrudniać wchłaniania składników odżywczych przez rozregulowanie działania układu pokarmowego.
Uzależnienie od kofeiny u dzieci i nastolatków
Nastolatki i dzieci nie powinny pić zbyt wcześnie kawy w dużych ilościach, ponieważ mogą rozwinąć uzależnienie. Okazjonalne sięganie po kawę u nastolatków po najintensywniejszym okresie wzrostu nie jest problemem, ale regularne korzystanie z kawy może uzależniać. Uzależnienie od kawy może być fizyczne lub psychiczne i objawiać się naprawdę różnie. Wspólny punkt jest jeden: żeby stosunkowo normalnie funkcjonować, trzeba sięgnąć po kawę.
Utrudnienie koncentracji nastolatków przez kawę
Zbyt dużo kofeiny w organizmie utrudnia koncentrację. Może powodować to też hiperaktywność i zwiększać nerwowość. Te efekty uboczne kofeiny mogą znacznie utrudniać funkcjonowanie dzieci w szkole.
Picie kawy może osłabiać kości nastolatków i dzieci
Nadmiar kofeiny jest powiązany z przyswajaniem wapnia. Wapń to niezwykle ważny minerał dla zdrowia kości i zębów, szczególnie dla osób w okresie wzrostu (gęstość mineralna kości rośnie aż do 25 roku życia!). Każda strata wapnia to ryzyko osłabienia gęstości kości. To jeden z poważniejszych powodów, by nie dawać dzieciom kawy zbyt często i szybko.
Ten negatywny efekt można jednak minimalizować, pijąc kawę z mlekiem. Dostarczasz wtedy więcej wapnia, niż tracisz przez kofeinę.
Kawa może osłabiać zęby nastolatków i dzieci
Kofeina może osłabiać zęby nie tylko z powodu hamowania wchłaniania wapnia. Kawa to kwasowy napój, który osłabia szkliwo zębów, może powodować przebarwienia i pogłębiać problemy z próchnicą. Kawa działa na zęby podobnie do wody z cytryną pitej na czczo. Badania wykazały, że dzieci pijące kawę mają częstsze problemy z zębami niż te, które nie dostają kawy.
Picie kawy może powodować odwodnienie u dzieci
Kawa działa diuretyczne, czyli może powodować delikatne odwodnienie. Łatwo zminimalizować ten niekorzystny efekt, wypijając po prostu więcej wody. Jeśli dzieci mają z tym jednak problem, picie kawy nie będzie wskazane. Zdecydowanie nie powinno się tez pozwalać dzieciom na picie kawy w upalne dni i jeśli uprawiają dużo sportu.
fot. Wpływ kawy na organizm dziecka/ Adobe Stock, Antonioguillem
Jaka kawa dla nastolatków? Ważne aspekty
Kawa to nie tylko zagrożenia związane z konsumpcją kofeiny, ale też wiele prozdrowotnych korzyści. Jeśli twoje dziecko lub nastolatek lubi kawę, nie ma sensu zabraniać mu jej całkowicie. Oto praktyczne wskazówki, by picie kawy było możliwie zdrowe:
- U dzieci i nastolatków przed okresem dojrzewania, korzystaj z kawy bez kofeiny. Jest dozwolona i zdrowa.
- Nie pozwalaj dziecku na rozwinięcie nawyku picia kawy ze śmietanką i cukrem. To bomba kaloryczna, która może negatywnie odbić się na jego zdrowiu.
- Picie lekkiej kawy z mlekiem jest bardziej polecane niż czarnej mocnej kawy. Po pierwsze ma mniej kofeiny, po drugie mleko uzupełnia kawę w wapń (który częściowo traci się przez spożycie kofeiny).
- Wyedukuj swoje dziecko na temat szkodliwości smakowych syropów do kawy, popularnych np. w kawiarniach. To sam cukier. Taką kawę można traktować jak deser, który je się od czasu do czasu, a nie codzienny napój!
Źródła:
1. EFSA Journal Scientific Opinion on the safety of caffeine; 2015;13(5):4102
2. Jarosz M. et al., Zawartość kofeiny w produktach spożywczych, Bromat. Chem. Toksykol.,2009, 3, 776 – 781.
3. Ruxton C.H.S., The impact of caffeine on mood, cognitive function, performance and hydration: a review of benefits and risks, British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin, 2008, 33, 15–25.
4. Healthlline.com Ask the Experts: When Can Kids Start Drinking Coffee?; dostęp: 21.04.2022.
5. Temple JL, Bernard C, Lipshultz SE, Czachor JD, Westphal JA, Mestre MA. The Safety of Ingested Caffeine: A Comprehensive Review. Front Psychiatry. 2017;8:80. Published 2017 May 26. doi:10.3389/fpsyt.2017.00080
Artykuł pierwotnie opublikowano 21.04.2022 r.
Czytaj także:
Czy kawa jest zdrowa? Nie każda!
Kawa z cytryną na odchudzanie i nie tylko - czy nowy trend ma sens?
Właściwości i działanie kawy z kardamonem
