Koper włoski (Foeniculum vulgare), inaczej zwany fenkułem, jest wieloletnią rośliną z rodziny baldaszkowatych. Ma pierzaste liście (do 40 cm) i wytwarza żółte kwiaty. Jej łodygi są puste w środku, a cała roślina dorasta do 2,5 m wysokości. Nasiona kopru włoskiego mają od 4 do 10 mm. Fenkuł pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, ale obecnie jest uprawiany w wielu częściach świata, także na suchych glebach w pobliżu mórz i rzek.
Bulwa, liście i nasiona kopru włoskiego są stosowane w celach kulinarnych i leczniczych w wielu częściach świata. Istnieje wiele przepisów z koprem włoskim. Najbardziej znaną właściwością kopru włoskiego jest jego działanie wiatropędne. Ale to nie jedyny efekt, na jaki można liczyć, stosując różne części tej wyjątkowej rośliny.
Spis treści:
Koper włoski właściwości
Świeża bulwa kopru włoskiego zawiera w 100 g:
- 31 kcal,
- 1,24 g białka,
- 02, g tłuszczów,
- 7,3 g węglowodanów,
- 3,1 g błonnika.
Poza makroskładnikami w 100 g bulwy fenkułu obecne są mikroelementy i witaminy:
- wapń (49 mg),
- magnez (17 mg),
- fosfor (50 mg),
- potas 414 mg,
- sód (52 mg),
- witamina C (12 mg),
- ryboflawina (0,032 mg),
- niacyna (0,64 mg),
- kwas pantotenowy (0,232 mg),
- witamina A (48 µg),
- beta-karoten (578 µg),
- witamina K (62,8 µg).
oraz w mniejszych ilościach: żelazo, cynk, mangan i selen.
Fenkuł zawiera kilka olejków eterycznych (estragol, fenchol, anetol, kwas anyżowy), których ilość w roślinie zależy od warunków, w jakich wyrosła. Znajdują się one we wszystkich częściach kopru włoskiego. Wykazują działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze, zwalczając np. grzyby z rodziny candida.
Roślina wykazuje także działanie przeciwrodnikowe (antyoksydacyjne), które jest wyraźnie silniejsze niż w przypadku kopru leczniczego i jadalnego.
Rozcieńczone ekstrakty z kopru włoskiego zwalczają roztocza i mogą być skutecznym repellentem, gdyż odstraszają komary. Szczególnie skutecznie działają ekstrakty z owoców tej rośliny.
Uwaga! Koper włoski należy do produktów fotouczulających!
fot. Koper włoski fenkuł właściwości/ Adobe Stock, Alla Koala
Koper włoski herbata – właściwości
Zaparzone suszone ziele kopru włoskiego stosowane jest na:
- gazy – rozkurcza mięśnie gładkie, łagodzi ból,
- kaszel – rozrzedza wydzielinę w układzie oddechowym, ułatwia odkrztuszanie,
- problemy z trawieniem – napar zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, trzustkowych i jelitowych,
- zgagę,
- spowolniony metabolizm,
- „smoczy oddech” (brzydki zapach z ust).
Napar należy parzyć 10 minut pod przykryciem, aby olejki eteryczne nie ulotniły się. Można pić 2-3 napary dziennie, nie więcej.
Podobnie do naparu działa sok z kopru włoskiego, który przygotowuje się z bulwy rośliny.
Owoc kopru włoskiego: właściwości
Olejek z owocu kopru włoskiego wykazuje działanie antybakteryjne. Działa też przeciwoksydacyjnie. Owoce można także zaparzać – taki napar działa podobnie do naparu z suszu z kopru.
Koper włoski nasiona właściwości
Nasiona kopru włoskiego mają wyraźny anyżowy aromat. Używane są do przyprawiania ciast, mięs, ryb, a nawet lodów czy alkoholi i mieszanek ziołowych. Gdy suszone nasiona są świeże, mają brązową lub zieloną barwę, ale z upływem czasu stają się coraz ciemniejsze. Do celów kulinarnych najlepiej używać zielonych nasion.
Olejek z nasion kopru włoskiego wykazuje działanie antybakteryjne. Nasiona można zaparzać podobnie do suszu.
Koper włoski bulwa – właściwości
Bulwa kopru włoskiego jest chrupiąca i można ją dusić, smażyć lub jeść na surowo. W kuchni śródziemnomorskiej najczęściej wykorzystuje się bulwy i liście. Gotuje się je lub stosuje na surowo, jako dodatek do warzyw, makaronów i sałatek. Sprawdź, co zrobić z kopru włoskiego.
Z bulw pozyskuje się sok, który działa bardzo podobnie do naparu z suszu czy nasion fenkułu.
fot. Koper włoski bulwy właściwości/ Adobe Stock, Yaruniv-Studio
Lecznicze właściwości kopru włoskiego
Olejki eteryczne pozyskiwane z kopru włoskiego mają nie tylko kulinarne właściwości. W badaniach naukowych udało się stwierdzić, że mają też:
- działanie przeciwzakrzepowe – jednym z tak działających składników rośliny jest anetol,
- działanie przeciwzapalne – tak działa wyciąg z owoców, osłabia też reakcję alergiczną typu IV,
- działanie przeciwcukrzycowe – olejki eteryczne z kopru włoskiego potrafić obniżać poziom cukru we krwi,
- działanie hepatoprotekcyjne – olejki eteryczne z tej rośliny mogą chronić wątrobę, obniżając AST, ALP, ALT i bilirubinę,
- działanie estrogenne – wykorzystywano je od wieków, podają wyciągi z kopru włoskiego na zwiększenie laktacji, wywołanie miesiączki, ułatwienie porodu, złagodzenie męskiego przekwitania i zwiększenie libido. Działanie estrogenne wykazuje anetol.
W pewnym badaniu zaobserwowano, że metanolowy ekstrakt z kopru włoskiego działa przeciwnowotworowo w przypadku czerniaka typu B16F10 i chroni niektóre komórki układu odpornościowego (limfocyty).
Z kolei kremy z olejkami z kopru włoskiego powstrzymują porost włosów, co potwierdzono w badaniu na osobach cierpiących na hirsutyzm.
Niestety większość z leczniczych właściwości kopru włoskiego odkryto w badaniach in vitro lub na zwierzętach, dlatego nie można tych wniosków przenosić bezpośrednio na ludzi. Tym bardziej nie należy leczyć się olejkami eterycznymi z kopru na własną rękę.
Uwaga! Roślina zawiera estragol, który oskarżany jest o działanie rakotwórcze i genotoksyczne, dlatego nie powinno się jej stosować u dzieci poniżej 4. roku życia oraz u ciężarnych i karmiących piersią.
Źródła:
1. Manzoor A. Rather, Bilal A. Dar, Shahnawaz N. Sofi, Bilal A. Bhat,
Mushtaq A. Qurishi „Foeniculum vulgare: A comprehensive review of its traditional use, phytochemistry, pharmacology, and safety” 2011, Arabian Journal of Chemistry
2. myfooddata.com, USDA
Czytaj także:
Jak działa koper włoski na włosy?
Przepis na polędwiczki z koprem włoskim
Warzywa i owoce, które warto jeść jesienią, w tym koper włoski!
