Dieta SCD przynosi ulgę sfatygowanym jelitom. Nawet 75% osób czuje się po niej lepiej

fot. Adobe Stock, Daryna

Dieta SCD nie jest typową dietą przeciwzapalną i wymaga sporo cierpliwości i gotowania w domu. Z czasem staje się łatwiejsza, ale pierwsze dni bywają trudne, gdy liczba dozwolonych produktów jest bardzo ograniczona. Na szczęście nie ogranicza się w niej liczby kalorii i dąży się do tego, aby pacjent się najadał. Dietę najlepiej przeprowadzić pod opieką lekarza i kontrolując jej efekty za pomocą badań laboratoryjnych.

Spis treści:

1. Co to jest dieta SCD?
2. Etapy diety SCD
3. Dieta SCD produkty dozwolone i zakazane
4. Dieta SCD – jadłospis
5. Dieta SCD – przepisy

Co to jest dieta SCD?

Dieta SCD jest leczniczą dietą eliminacyjną, która wyklucza z jadłospisu węglowodany, które mogą nie być w pełni trawione w jelitach przez co sprzyjają nieprawidłowemu rozrostowi mikroflory jelitowej, co może powodować stany zapalne błony śluzowej jelit. Do takich wykluczanych węglowodanów zaliczają się te złożone – laktoza, skrobia, sacharoza.

W diecie SCD dozwolone sątylko  cukry proste, tzw. monosacharydy. Ulegają one szybko strawieniu i wchłaniane są do krwi z jelit, dzięki czemu bakterie nie otrzymują pożywki, którą są niestawione dla nich nie w pełni strawione węglowodany złożone.

Założenie to pociąga za sobą konieczność wyeliminowania z diety niektórych produktów spożywczych – tych obfitujących w węglowodany złożone, głównie bogatych w skrobię i błonnik. Z diety SCD eliminuje się także żywność wysokoprzetworzoną, zawierającą konserwanty i sztuczne dodatki, które także mogą nasilać procesy zapalne w jelitach.

Dieta SCD może być skuteczna w następujących chorobach:

• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• mikrokroskopowe zapalenie jelita grubego,
• SIBO.

Twórczyni diety w swojej książce mówi też o tym, że dieta SCD może być pomocna w leczeniu celiakii, zapaleniu uchyłków oraz mukowiscydozie, jednak jak dotąd nie zostało to potwierdzone naukowo.

Dietę SCD opracował w latach 20. XX wieku dr Sidney Haas jako dietę w celiakii. Szerszą popularność zyskała dopiero w latach 80. XX wieku, za sprawą Elaine Gottschall. Za pomocą tego sposobu żywienia udało jej się wyleczyć córkę z wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, dzięki czemu dziewczyna uniknęła operacyjnego usunięcia jelita. Elaine Gottschall jest autorką książki „Breaking the Vicious Cycle”.

Dieta SCD przypomina dietę low FODMAP, ale jest od niej bardziej restrykcyjna. W diecie low FODMAP eliminuje się tylko węglowodany fermentujące, a w diecie SCD wszystkie węglowodany poza monosacharydami.

Etapy diety SCD

Dieta SCD podzielona jest zwykle na trzy etapy. Jednak nie u wszystkich udaje się z powodzeniem przejść do etapu trzeciego, co oznacza, że ponowne wprowadzanie do diety niektórych produktów od razu wywołuje dolegliwości, z których pragnęli się uwolnić.

Prowadzenie tego sposobu żywienia warto konsultować z lekarzem i na każdym etapie omawiać z nim samopoczucie i ewentualnie robić zalecone badania. Czasami konieczna jest modyfikacja żywienia. Niestety dieta SCD nie doczekała się oficjalnych protokołów leczniczych, więc ciągle jeszcze sporo modyfikacji odbywa się metodą prób i błędów.

Faza 1. diety SCD – intro

Tę fazę nazywa się też fazą przeciwzapalną. Może trwać 1-2 dni (najczęściej), ale też nawet 2 tygodnie. Przez ten czas w diecie znajduje się bardzo ograniczona liczba pokarmów:

• domowy rosół – można pić klarowny lub zmiksować go z gotowanym mięsem i gotowanymi warzywami,
• domowy mus jabłkowy przygotowany z obranych jabłek, może być doprawiony cynamonem, miodem czy wzbogacony olejem kokosowym,
• domowej roboty jogurt naturalny,
• rozcieńczony 100% naturalny sok owocowy, można z niego robić galaretki bez cukru,
• paszteciki mięsno-warzywne – proporcje: 1 część gotowanego mięsa i 2 części gotowanych warzyw zielonych,
• po 1. dniu u niektórych osób można zacząć podawać jajka.

W tym czasie mogą wystąpić łagodne dolegliwości ze strony układu pokarmowego i pogorszone samopoczucie, które przypisywane jest wymieraniu bakterii w jelitach, które uwalniają różne, niekorzystnie działające na jelita i organizm substancje.

fot. Dieta SCD – domowy rosół/ Adobe Stock, weyo

Faza 2. diety SCD

W tej fazie do diety stopniowo wprowadzane są różne produkty, które zostały wykluczone na etapie 1. Wprowadza się je pojedynczo. Jeśli dany produkt nie wywoła pogorszenia stanu pacjenta, po 2 dniach wprowadza się kolejny produkt.

W pierwszej kolejności w drugiej fazie diety SCD do jadłospisu wracają:

• obrane bardzo dojrzałe banany – z ich wykorzystaniem można przygotowywać placuszki bananowo-jajeczne,
• obrana dynia piżmowa i żołędziowa – np. jajeczne naleśniki z dynią,
• gotowany szpinak – np. placuszki jajeczno szpinakowe.

Jeśli ten etap przebiega prawidłowo, następnie do diety SCD wprowadza się (pojedynczo):

• awokado,
• brzoskwinię,
• ananasa,
• śliwki,
• paprykę,
• pomidory,
• fasolkę szparagową,
• grzyby.

Wszystkie muszą być obrane, pozbawione pestek i ugotowane lub upieczone. Wprowadzenie ich do diety zajmuje 3-4 tygodnie. Jeśli pacjent czuje się dobrze, stopniowo można do diety wprowadzać surowe warzywa i owoce, ale nadal należy je obierać i pozbawiać pestek. W kolejnym etapie wprowadza się owoce i warzywa ze skórką.

3. faza diety SCD

Trwają dyskusje, czy w ogóle ta faza powinna występować, bo zakłada stopniowy powrót do żywności zakazanej lub choćby niektórych jej produktów. U wielu osób powoduje to nawrót objawów choroby. Dlatego najczęściej stosuje się częściowy powrót do zakazanych produktów, czyli jada się je okazjonalnie i tylko pod warunkiem, że nie powodują pogorszenia stanu.

Różni specjaliści mają różne opinie na temat tego, kiedy przechodzić do fazy 3. Jedni twierdzą, że można ja rozpocząć nie wcześniej niż po 3 miesiącach kuracji, inni, że lepiej odczekać rok, a być może w ogóle do niej nie przechodzić, jeśli tylko pacjent potrafi zrezygnować z jedzenia np. wysokoprzetworzonych produktów. W dodatku najlepiej wprowadzać produkty pojedynczo, tylko 1 w miesiącu i po takim czasie od jego wprowadzenia wykonać badania, które stwierdzą, czy to był dobry pomysł. Jeśli w jelitach nic się złego nie wydarzy, teoretycznie można wprowadzić nowy zakazany produkt.

Dieta SCD produkty dozwolone i zakazane

Początkowo wszystkie produkty muszą być gotowane (poza jogurtem),  a owoce i warzywa obrane. Później już jada się je ze skórką i na surowo.

Produkty dozwolone i zakazane w diecie SCD tabela:

Do proudktów zakazanych zaliczają się także: słodycze, wszystkie produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy, fruktooligosacharydy (FOS), sproszkowane gotowe przyprawy, wodorosty.

Do produktów dozwolonych zalicza się także: naturalne orzechy, orzeszki ziemne, mąkę orzechową, ocet, musztardę, oliwę, oleje, masło orzechowe, kawa i herbata bez cukru – wszystko bez konserwantów i barwników.

fot. Jadłospis diety SCD: mus jabłkowy/ Adobe Stock, mizina

Dieta SCD – jadłospis

Podajemy przykładowy jadłospis tygodniowy drugiej fazy diety SCD, w czasie którego wprowadza się 3 nowe produkty. Nie podajemy gramatur, bo na tej diecie nie jest istotne, ile kalorii dostarczy posiłek – pacjent ma być syty.

Poniedziałek na diecie SCD:

• śniadanie: jajko na miękko i mus jabłkowy z cynamonem i miodem,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu i bardzo dojrzałego banana,
• obiad: domowy rosół zmiksowany z kawałkiem gotowanego mięsa kurczaka i obranymi i ugotowanymi: marchewką, pietruszką i selerem,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu i gotowanych jabłek z dodatkiem miodu,
• kolacja: paszteciki mięsno-warzywne (z gotowaną marchewką)

Wtorek na diecie SCD:

• śniadanie: 2 bardzo dojrzałe banany ugniecione z miodem,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu i bardzo dojrzałego banana,
• obiad: domowy rosół z roztrzepanymi i ugotowanymi w nim jajkami,
• przekąska: porcja domowego jogurtu z musem jabłkowym i cynamonem,
• kolacja: galaretka z rozcieńczonego świeżowyciskanego soku z cytryny.

Środa na diecie SCD:

• śniadanie: mus jabłkowo-dyniowy z cynamonem,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu i bardzo dojrzałego banana,
• obiad: domowy rosół z roztrzepanymi i ugotowanymi w nim jajkami,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu i gotowanych jabłek z dodatkiem miodu,
• kolacja: paszteciki mięsno–warzywne (z gotowaną marchewką).

Czwartek na diecie SCD:

• śniadanie: placuszki jajeczno-dyniowe,
• przekąska: mus jabłkowo-bananowy z cynamonem,
• obiad: domowy rosół z roztrzepanymi i ugotowanymi w nim jajkami i zmiksowanymi gotowanymi warzywami,
• przekąska: porcja domowego jogurtu z musem jabłkowym i cynamonem,
• kolacja: jajko na miękko z musem dyniowym.

Piątek na diecie SCD:

• śniadanie: paszteciki-warzywne (z gotowanym szpinakiem)
• przekąska: mus jabłkowo-bananowy z cynamonem,
• obiad: domowy rosół z roztrzepanymi i ugotowanymi w nim jajkami,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu z bananem i miodem,
• kolacja: galaretka z rozcieńczonego świeżowyciskanego soku z jabłek.

Sobota na diecie SCD:

• śniadanie: jajecznica ze szpinakiem,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu z bananem, gotowanym jabłkiem i miodem,
• obiad: domowy rosół ze zmiksowanymi gotowanymi warzywami, w tym dynią,
• przekąska: galaretka z z rozcieńczonego świeżowyciskanego soku z grejpfruta,
• kolacja: placuszki z jajek, dyni i szpinaku.

Niedziela na diecie SCD:

• śniadanie: mus jabłkowo-dyniowy z miodem,
• przekąska: paszteciki mięsno-szpinakowe,
• obiad: domowy rosół + makaron z dyni z przyprawami,
• przekąska: smoothie z domowego jogurtu, banana i miodu,
• kolacja: galaretka z rozcieńczonego świeżowyciskanego soku z jabłek  z musem jabłkowym i cynamonem.

Dieta SCD – przepisy

Podajemy 5 przepisów, które można wykorzystać w 2 fazie diety SCD. Czytaj dokładnie składniki przepisu. Wykorzystaj go, jeśli wszystkie składniki wprowadziłaś już z powodzeniem do swojej diety.

Przepis na zupę diety SCD

Jeśli chcesz, aby zupa wyglądała bardziej efektownie, nalej do talerza bulion klarowny lub ze zmiksowanym mięsem, nałóż oddzielnie trzy rodzaje wcześniej podgrzanych puree warzywnych (w zupie powinny powstać 3 różnokolorowe „kleksy”. Całość posyp natką.

Składniki:

• 0,5 litra bulionu drobiowego,
• 2 łyżki puree z marchewki,
• 2 łyżki puree z dyni,
• 2 łyżki puree ze szpinaku,
• mięso z gotowanego podudzia kurczaka (lub udka i podudzia),
• sól,
• drobno posiekana łyżeczka pietruszki.

Sposób przygotowania:

1. Podgrzej bulion i odgrzej lub ugotuj w nim kawałek kurczaka.
2. Oddziel mięso od kości i zblenduj mięso z bulionem, przelej z powrotem do garnka.
3. Dodaj trzy rodzaje puree warzywnego, wymieszaj i podgrzej do pożądanej temperatury.
4. Podawaj zupę posypaną natką.

fot. Jadłospis diety SCD: zupa na domowym bulionie/ Adobe Stock, nesavinov

Przepis na domowy jogurt diety SCD

Jogurt można zrobić z dowolnego mleka – krowiego, koziego, a nawet „mleka” roślinnego – migdałowego, kokosowego (wymagają dodatku miodu, aby dokarmić zdrowe bakterie).

Składniki:

• litr mleka pasteryzowanego (najlepiej nie mleka UHT),
• starter do jogurtów (korzystne bakterie, które „zrobią” jogurt) – ilośc zgodna z zaleceniami producenta.

Sposób przygotowania:

1. Podgrzej mleko do temperatury 40-45 stopni.
2. Zdejmij z ognia, dodaj starter i dokładnie wymieszaj.
3. Przelej mleko do ciepłej butelki lub termosu, zakręć, zawiń w kocyk i umieść w ciepłym miejscu (koło kaloryfera) na 6 godzin. Jeśli nie ma ciepłego miejsca, odstaw na 24 godziny.
4. Następnie przełóż jogurt do słoika i wstaw do lodówki na kolejne 16 godzin – jeśli jogurt stał 6 poza lodówką, lub 8 godzin – jeśli stał poza nią 24 godziny. Po tym czasie jogurt jest idealny do spożycia i zgodny z zasadami diety SCD.

fot. Jadłospis diety SCD: domowy jogurt/ Adobe Stock, Arundhati

Spaghetti z dyni do diety SCD

Składniki:

• dynia makaronowa,
• 2 łyżki oliwy,
• sól.

Sposób przygotowania:

1. Rozgrzej piekarnik do 180 stopni.
2. Dynię umyj, przekrój i wydrąż gniazda nasienne.
3. Nasmaruj wnętrza połówek dyni oliwą i oprósz solą.
4. Ułóż dynię skórką do góry na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i wstaw do piekarnika na 20-35 minut.
5. Wyjmij, pozwól je nieco przestygnąć, a następnie użyj widelca i wydrąż nim miąższ w kształcie nitek.
6. Zjadaj od razu. Możesz dodać domowy jogurt naturalny i oprószyć np. koperkiem.

fot. Jadłospis diety SCD: spaghetti z dyni/ Adobe Stock, New Africa

Omlet z mięsem i cebulką

Składniki:

• 2 jaja,
• ugotowana lub świeża ćwiartka z kurczaka,
• 2 szalotki,
• ząbek czosnku,
• łyżka tartego cheddara,
• sól i świeżomielony pieprz,
• łyżeczka oliwy,
• łyżeczka natki pietruszki.

Sposób przygotowania:

1. Odgrzej lub ugotuj ćwiartkę z kurczaka z sola i pieprzem (wywar zostaw do innych potraw).
2. Jaja wybij do miseczki dobrze roztrzep.
3. Szalotki obierz i pokrój.
4. Rozgrzej oliwę na patelni i zeszklij na niej cebulkę. Dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek.
5. Wlej jaja i zaczekaj aż się zetną.
6. Wyłóż na talerz ćwiartkę kurczaka i omlet, posyp przyprawami i natką. Możesz także oddzielić mięso kurczaka od kości, rozdrobnić i zawinąć w omleta lub go nim posypać.

fot. Jadłospis diety SCD: mus jabłkowy/ Adobe Stock, exclusive-design

Placuszki do diety SCD

Składniki:

• 1 jajo,
• 1 bardzo dojrzały banan,
• 1 łyżeczka miodu,
• łyżka naturalnego masła migdałowego,
• szczypta cynamonu,
• szczypta sody oczyszczonej,
• szczypta soli,
• odrobina oliwy do smażenia.

Sposób przygotowania:

1. Wybij jajo i roztrzep. Rozgnieć obranego banana widelcem i dodaj do jaja. Do masy dodaj przyprawy, miód, sodę i masło migdałowe.
2. Wykładaj masę łyżką na natłuszczoną rozgrzaną patelnię. Smaż na niewielkim ogniu z obu stron na złoty kolor.

fot. Jadłospis diety SCD: placuszki/ Adobe Stock, varvaka

Czytaj także:
Głodówka – może leczyć lub szkodzić
Dieta ketogeniczna – zasady, efekty, przepisy, jadłospis
12 przepisów diety low carb (niskowęglowodanowej)