fot. Fotolia
Kto decyduje o tym, która substancja dodatkowa może być spożywana?
Zdecydowana większość dostępnych na naszym rynku produktów spożywczych ma w swoim składzie substancje dodatkowe, oznaczane symbolem E i numerem indentyfikacyjnym wg systemu międzynarodowego INS (International Numbering System).
Każda z tych substancji, aby być dopuszczona do produkcji żywności, musi posiadać pozytywną opinię Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Żywności, a w Unii Europejskiej – Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. Instytucje te poddają substancje ocenie pod względem ryzyka dla zdrowia konsumenta, wynikającego z ich spożycia. Obecnie zasady użycia substancji dodatkowych (tj. dawki, kategorie produktów, do których można je dodawać) określone są w obligatoryjnym dla wszystkich Państw UE rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.
Czym są substancje dodatkowe?
W powszechnej świadomości konsumentów określenie „substancje dodatkowe” jest synonimem przede wszystkim konserwantów, co nie do końca odpowiada stanowi faktycznemu.
Substancje dodatkowe dzieli się na 26 kategorii, z czego dla przykładu można wymienić: barwniki, substancje słodzące, wzmacniacze smaku, stabilizatory, substancje konserwujące, polepszacze.
Czy substancje dodatkowe mogą być naturalne?
Kolejnym mitem powielanym przez konsumentów jest to, że dodatki do żywności są substancjami wytworzonymi w sposób sztuczny, ergo nie są one bezpieczne dla zdrowia.
Tymczasem wiele z substancji dodatkowych stosowanych przez przemysł spożywczy występuje w naturze, np. kwas benzoesowy zawarty w malinach, śliwkach czy borówkach.
Zgodnie z rozporządzeniami unijnymi producenci żywności muszą oznaczyć użycie substancji dodatkowych poprzez podanie symbolu E wraz z odpowiednim numerem indentyfikacyjnym oraz podanie funkcji technologicznej, którą dana substancja pełni w środku spożywczym.
Substancje słodzące
Duże znaczenie w produkcji żywności „light” lub żywności o obniżonej wartości energetycznej bądź bez cukru mają substancje słodzące. Wśród najbardziej znanych znajdują się:
- Intensywne substancje słodzące (m.in.: acesulfam K E 950, aspartam E 951, sukraloza E 955). Ich słodkość wielokrotnie przewyższa siłę słodzącą sacharozy. Dlatego substancje te stosowane są w bardzo małych ilościach, tak więc nie mają wpływu na wartość energetyczną produktu. Należy pamiętać, że produkty zawierające aspartam (E 951) lub sól aspartamu i acesulfamu (E 962) nie mogą być spożywane przez osoby chore na fenyloketonurię. Stąd też producenci są zobligowani przez prawo unijne do umieszczania stosownych informacji na opakowaniach.
- Poliole (m.in: sorbitol E 420, ksylitol E 967). Są to substancje charakteryzujące się niższym poziomem słodkości niż sacharoza przy niższej wartości energetycznej. Nadmierne spożycie produktów zawierających poliole może powodować zakłócenia perystaltyki. Na etykietach produktów zawierających poliole w stopniu przekraczającym 10% musi być zamieszczona adnotacja, że spożycie tych produktów w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający.
Produkty, do których zastosowano substancje słodzące, muszą być oznakowane (informacja o tym, że produkt zawiera substancje słodzące). W przypadku dodatku zarówno cukru, jak i substancji słodzących, taka informacja musi znajdować się na etykiecie produktu.
Zobacz też: Co producent żywności musi umieścić na etykiecie?
Barwniki
Aby produkt spożywczy miał bardziej atrakcyjny wygląd, do produkcji często wykorzystuje się barwniki.
Mogą się one znaleźć w produktach takich jak: wyroby cukiernicze, wyroby ciastkarskie, pieczywo cukiernicze, desery, lody, napoje bezalkoholowe. Na etykietach produktów, które zawierają następujące barwniki: żółcień pomarańczową (E 110), żółcień chinolinową (E 104), azorubinę (E 122), czerwień Allura (E 129), tartrazynę (E 102), czerwień koszenilową (E 124) pojawia się dodatkowa informacja o możliwym szkodliwym wpływie ww. barwników na aktywność i skupienie uwagi u dzieci.
Dlaczego producenci dodają do swoich produktów substancje dodatkowe?
Warto zauważyć, że niekiedy użycie substancji dodatkowych do produktu spożywczego jest koniecznością, aby móc zapewnić odpowiednią jakość i bezpieczeństwo wyrobu.
Przykładem są wędliny peklowane, do produkcji których wykorzystuje się azotyny (E 249—E 250), które skutecznie hamują drobnoustroje odpowiadające za powstawanie toksycznego jadu kiełbasianego.
Należy jednak pamiętać, że nadmierne spożywanie produktów zawierających substancje dodatkowe może wiązać się z potencjalnym ryzykiem dla zdrowia. Dlatego wskazane jest stosowanie urozmaiconej diety, wybieranie żywności jak najmniej przetworzonej, przestrzeganie zasad dobrego żywienia, a przy wyborze produktów spożywczych – kierowanie się informacjami umieszczonymi na etykietach.
Zobacz też: Jak wyliczyć kaloryczność posiłku?
Tekst został przygotowany przez Agencję Solski BM na podstawie materiału szkoleniowego autorstwa mgr inż. Alicji Walkiewicz.
