Pizzy nie trzeba unikać, bo na pytanie, czy jest zdrowa, odpowiedź brzmi: może być zdrowa. Jak każde danie, tak i pizzę można przygotować w najzdrowszej możliwej wersji lub wybrać jej rodzaj, który nie będzie ani zbyt tłusty, ani ze składnikami, które budzą wątpliwość. Podpowiemy ci, jaka pizza zdrowiu nie zaszkodzi, a jakiej lepiej unikać, zwłaszcza wtedy, gdy cały twój jadłospis nie jest najzdrowszy.
Spis treści:
Pizza – zdrowa czy niezdrowa?
Choć pizza wielu osobom kojarzy się z fast foodem i niezdrowym, tuczącym jedzeniem, nie jest prawdą, że pizza z zasady jest niezdrowa. Wszystko zależy od przepisu na pizzę, czyli tego, z jakich składników została przygotowana, czy jest to pizza domowa, z włoskiej restauracji, czy mrożona ze sklepu.
Pizza to przede wszystkim ciasto. Zwykle szykowane jest z białej mąki. Można jednak pizzę przygotować np. z mąki razowej, która zawiera więcej błonnika i uważana jest za zdrowszą. Warto natomiast pamiętać, że tylko nadmiar białej mąki (i innych wysokowęglowodanowych pokarmów) w diecie osób zdrowych zdrowiu nie służy. Jeśli liczysz każdą kalorię, to lepiej jeść np. pizzę na cienkim cieście, co zmniejsza jej kaloryczność.
Składniki pizzy i ich wpływ na zdrowie
Poza ciastem pizza zawiera najróżniejsze kombinacje składników. Najważniejszym z nich zwykle jest sos do pizzy. Najczęściej jest to sos pomidorowy, który jest bardzo zdrowy (o ile jest sosem zrobionym w restauracji lub domu, a nie wysokoprzetworzonym sosem). To bogactwo likopenu, który ma działanie przeciwnowotworowe.
Sery i mięso dodawane do pizzy to źródło białka i tłuszczu, które nie tylko odżywiają organizm, ale też sprawiają, że indeks glikemiczny całej potrawy jest niższy, a pizza nie podnosi gwałtownie poziomu cukru we krwi i syci na dłużej. Wątpliwości budzić może dodatek wysokoprzetworzonego mięsa – salami i kiełbas. Takie domowej roboty albo robione w tradycyjny sposób nie są aż tak niezdrowe jak te z produkcji przemysłowej. Na pewno jednak dostarczają sporo soli, co nie każdemu służy.
Pizzę zwykle uzupełnia dodatek warzyw, grzybów i przypraw. Warzywa to bogactwo soli mineralnych, witamin i błonnika. Grzyby już od dawna nie są uznawane za bezwartościowe i mogą np. wspierać odporność. Z kolei wśród wielu przypraw jest dużo takich, które wspierają pracę układu trawiennego lub wręcz dostarczają cennych prozdrowotnie działających składników.
Pizza naprawdę może być składnikiem zdrowego jadłospisu. Wszystko zależy od tego, czy ktoś się nią nie przejada, jakiej jakości pizzę wybiera i czy reszta jadłospisu jest zdrowa. Kaloryczność pizzy ma tu naprawdę mniejsze znaczenie.
Czy włoska pizza jest zdrowa?
Wiadomo, że najlepszej jakości pizzę szykują włoskie restauracje, dbające o swoją reputację. W dobrej włoskiej jadłodajni można zamówić pizzę przygotowaną ze świeżych składników. Potrawa nie będzie miała kontaktu z plastikiem ani z konserwantami. Taka pizza będzie na pewno zdrowa, chociaż wśród różnych jej rodzajów będą lepsze i gorsze, jeśli chodzi o ich wpływ na zdrowie. Ale o tym za chwilę.
Czy domowa pizza jest zdrowa?
Jeśli przygotujesz ją z wysokiej jakości składników, to tak, taka pizza także może być zdrowa. Zaletą szykowania pizzy w domu jest to, że możemy samodzielnie wybierać poszczególne składniki i przygotować posiłek tak, aby był tak zdrowy, jak tylko to możliwe.
Czy pizza Giuseppe jest zdrowa?
Mrożone pizze często zawierają ciasto przygotowane z rafinowanej mąki pszennej, co oznacza niską zawartość błonnika. Mogą też zawierać dodatki poprawiające teksturę i trwałość, np. emulgatory. Nie znaczy to od razu, że takie ciasto jest szkodliwe, ale może być mniej przyjazne dla zdrowia od ciasta domowego czy z dobrej restauracji.
Sos pomidorowy w takiej pizzy zwykle zawiera cukier i sól, których w diecie nie powinno być w nadmiarze. Z drugiej strony to nadal źródło likopenu o działaniu prozdrowotnym.
W pizzach mrożonych trudno ocenić jakość użytego sera. A ser serowi nie jest równy. Ten o niższej jakości zawiera sól i konserwanty. Każdy żółty ser natomiast dostarcza tłuszczu nasyconego, więc w nadmiarze też nie jest w diecie korzystny.
Wiele pizz Giuseppe zawiera przetworzone mięso (np. pepperoni, kiełbasa), bogate w nasycone tłuszcze i sód, a także wzmacniacze smaku. Niektóre z takich produktów lepiej jadać na zimno niż podgrzewać, bo pod wpływem wysokiej temperatury powstają w nich szkodliwe substancje. Tak może dziać się też w odgrzewanej pizzy.
Podsumowując, pizza Giuseppe jest daniem wysoko przetworzonym, zawierającym sporo soli, tłuszczów nasyconych i rafinowanych węglowodanów. Nie jest to zdrowa opcja do regularnego spożywania. Ale zjedzona raz na jakiś czas raczej nie zaszkodzi.
Czy pizza Donatello jest zdrowa?
Pizza Donatello to również marka znana z mrożonej pizzy. Jej skład jest podobny do pizzy Giuseppe, więc i zastrzeżenia są podobne:
- ciasto – rafinowana mąka pszenna, niska zawartość błonnika,
- sos pomidorowy – często z dodatkiem cukru i soli,
- ser – zazwyczaj topiony, z wysoką zawartością tłuszczów nasyconych, a być może i konserwantów czy innych „polepszaczy”,
- dodatki – przetworzone mięsa zawierające konserwanty, czasem warzywa w niewielkiej ilości.
Pizza Donatello, podobnie jak Giuseppe, to produkt wysokoprzetworzony, bogaty w sód i niezdrowe tłuszcze. Spożywana sporadycznie nie zaszkodzi, ale nie powinna być podstawą diety.
Najzdrowsze rodzaje pizzy
Poniżej dwie listy. Pierwsza to spis elementów, które sprawiają, że pizza jest zdrowsza. Druga lista to elementy, które mogą zdecydować o tym, że pizza już zdrowa nie będzie. Jednak raz jeszcze podkreślamy – raz na jakiś czas zjedzona nawet mniej zdrowa pizza nie wyrządzi takich szkód jak codzienne złe odżywianie się.
Zdrowsze rodzaje pizzy
Te pizze są mniej kaloryczne, bogatsze w składniki odżywcze i zawierają więcej warzyw oraz białka:
- Pizza wegetariańska – z dużą ilością warzyw (papryka, pomidory, szpinak, pieczarki, cebula, oliwki).
- Pizza z pełnoziarnistym ciastem – bogatsza w błonnik i wolniej podnosząca poziom cukru we krwi.
- Pizza na cienkim cieście – dostarcza mniej kalorii i węglowodanów niż tradycyjne grube ciasto.
- Pizza z mozzarellą light lub serem kozim – mniejsza ilość tłuszczu niż w tradycyjnej mozzarelli.
- Pizza z chudym mięsem lub owocami morza – np. z grillowanym kurczakiem, indykiem czy tuńczykiem dostarcza mniej tłuszczu nasyconego.
- Pizza z pesto zamiast sosu pomidorowego – mniej cukru i dodatków niż w gotowych przemysłowych sosach.
- Pizza z dodatkiem rukoli i orzechów – więcej zdrowych tłuszczów i antyoksydantów.
Mniej zdrowe rodzaje pizzy
Te pizze mają dużo tłuszczu, soli i przetworzonych składników, co sprawia, że mogą nie być najlepszym wyborem:
- Pizza z podwójnym serem – więcej kalorii i tłuszczu nasyconego.
- Pizza z mięsem przetworzonym – np. pepperoni, boczek, salami, które zawierają dużo soli, a często też i konserwantów.
- Pizza z grubym ciastem – to dodatkowe kalorie i większa ilość węglowodanów.
- Pizza typu fast food (np. z popularnych sieci, mrożona) – często zawiera dużo sztucznych dodatków i konserwantów.
- Pizza z dużą ilością sosów (np. czosnkowy, BBQ, majonezowy) – każda ekstra porcja sosu to dodatkowy cukier, sól i tłuszcz.
- Pizza z frytkami lub innymi dodatkami skrobiowymi – zwiększona ilość pustych kalorii.
- Pizza cztery sery – bardzo tłusta i wysokokaloryczna przez użycie różnych serów.
fot. Najdzrowsze rodzaje pizyy/ Adobe Stock, Grafvision
Wpływ pizzy na zdrowie
Oto w telegraficznym skrócie, co mówią badania naukowe sprawdzające wpływ jedzenia pizzy na zdrowie.
- Spożycie pizzy zwiększa całkowite dzienne spożycie energii, tłuszczów nasyconych i sodu, szczególnie gdy pizza pochodzi z fast foodów.
- Nie ma istotnego związku między spożyciem pizzy a ryzykiem raka piersi, jajnika i prostaty.
- Zdrowsza wersja pizzy (pełnoziarnista, o zmniejszonej zawartości tłuszczów nasyconych i sodu) może poprawić jakość diety dzieci i młodzieży.
- Modyfikacja składu pizzy (np. zmniejszenie zawartości tłuszczu i sodu) może pozytywnie wpłynąć na dietę dzieci i młodzieży.
- We Włoszech jedzenie pizzy może być związane z niższym ryzykiem zawału, co może wynikać z całokształtu diety śródziemnomorskiej.
- Spożywanie pizzy może być związane z niższym ryzykiem niektórych nowotworów układu pokarmowego, co może wynikać z obecności likopenu w pomidorach.
- Spożycie pizzy i hamburgerów może być silnie związane z ryzykiem nadwagi i otyłości u nastolatków.
- Zamiana standardowej pizzy na wersję z pełnoziarnistym ciastem i większą ilością warzyw może zmniejszyć ryzyko cukrzycy typu 2.
- Jedzenie pizzy (zwłaszcza składników takich jak mozzarella i oliwa) może mieć korzystny wpływ na przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów. Zaobserwowano zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Źródła:
1. Powell, L., Nguyen, B., & Dietz, W. (2015). Energy and Nutrient Intake From Pizza in the United States. Pediatrics, 135, 322 - 330. https://doi.org/10.1542/peds.2014-1844.
2. Gallus, S., Talamini, R., Bosetti, C., Negri, E., Montella, M., Franceschi, S., Giacosa, A., & La Vecchia, C. (2006). Pizza consumption and the risk of breast, ovarian and prostate cancer. European Journal of Cancer Prevention, 15, 74-76. https://doi.org/10.1097/01.CEJ.0000186632.04625.F6.
3. Hur, I., Marquart, L., & Reicks, M. (2014). Nutrient intakes among children and adolescents eating usual pizza products in school lunch compared with pizza meeting HealthierUS School Challenge criteria.. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 114 5, 768-73 . https://doi.org/10.1016/j.jand.2013.07.034.
4. Masset, G., Mathias, K., Vlassopoulos, A., Mölenberg, F., Lehmann, U., Gibney, M., & Drewnowski, A. (2016). Modeled Dietary Impact of Pizza Reformulations in US Children and Adolescents. PLoS ONE, 11. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0164197.
5. Gallus, S., Tavani, A., & Vecchia, C. (2004). Pizza and risk of acute myocardial infarction. European Journal of Clinical Nutrition, 58, 1543-1546. https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1601997.
6. Kalsum, U., & Nainggolan, S. (2016). Pizza and Humburger Consumption as Risk Factors for Overweight in Adolescents in Jambi. , 129-129. https://doi.org/10.26911/THEICPH.2016.062.
7. Adjibade, M., Mariotti, F., Leroy, P., Souchon, I., Saint-Eve, A., Fagherazzi, G., Soler, L., & Huneau, J. (2021). Impact of intra-category food substitutions on the risk of type 2 diabetes: a modelling study on the pizza category. British Journal of Nutrition, 127, 1240 - 1249. https://doi.org/10.1017/S0007114521002130.
8. De Vito, R., Parpinel, M., Speciani, M., Fiori, F., Bianco, R., Caporali, R., Ingegnoli, F., Scotti, I., Schioppo, T., Ubiali, T., Cutolo, M., Grosso, G., Ferraroni, M., & Edefonti, V. (2023). Does Pizza Consumption Favor an Improved Disease Activity in Rheumatoid Arthritis?. Nutrients, 15. https://doi.org/10.3390/nu15153449.
Czytaj także:
Jak zrobić pizzę dla cukrzyka?
7 przepisów na dietetyczną pizzę
Pizza z twarogu: jak zrobić, przepisy
