Capoeira ma w sobie coś magicznego. Już po pierwszym treningu można się w niej zakochać. Rytm wybijany bosymi stopami działa hipnotyzująco, a imitacje walki połączone ze śpiewem i grą na instrumentach dają niesamowity zastrzyk energii. Zajęcia pozwalają wzmacniać i usprawniać ciało, odreagować stres i zadbać o szczupłą figurę.
Spis treści:
Capoeira – co to?
Capoeira to sztuka walki, która pochodzi z Brazylii. Powstała wśród niewolników sprowadzanych z Afryki pomiędzy XVI a XIX wiekiem. Pozwalała im zachować tradycje przodków, jedność i siłę w walce z Portugalczykami. Wiele charakterystycznych pozycji capoeiry wywodzi się z rytualnych tańców plemion afrykańskich.
Zniesienie niewolnictwa w 1888 roku spowodowało, że członkowie tych grup trafili na margines społeczny Brazylii, a wraz z nimi stworzona przez nich sztuka walki. Z tych czasów wywodzi się również nazwa „capoeira”, która oznaczała rzezimieszka lub awanturnika. Z tego też powodu nie cieszyła się ona na początku najlepszą sławą.
Współczesną formę capoeiry stworzył Manuel Reis Machado (Mestre Bimba). Zrewolucjonizował on tradycyjne zasady sztuki walki, wykorzystując swoją znajomość dotychczasowej formy capoeiry i starobrazyliskiej walki – batugue. Wybrał z każdej najprzydatniejsze techniki i wzbogacił o nowe ciosy.
Mestre Bimba sądził, że capoeira powinna być bardziej bojowa, więc włączył do niej techniki kopnięcia i ciosy występujące w innych sztukach i sportach walki. Wzbogacił ją też pieśniami o historii capoeiry i grą na instrumentach.
Mestre kreował nową metodykę nauczania capoeiry na podstawie współczesnej wiedzy na temat sportu. Był również zwolennikiem „ciągłości nauczania” mającej pomóc w rozwoju podstawowych technik capoeiry.
W połowie XIX wieku rząd Brazylii zalegalizował praktykowanie capoeiry i uznał ją za sport narodowy. Wówczas stała się popularna na całym świecie. Podczas swoich podróży mistrzowie przedstawiają jej zasady i technikę.
Czy capoeira to taniec?
Nie. Chociaż capoeira jest uważana za walkę, między uczestnikami w czasie „walki” nie ma fizycznego kontaktu. Nie ma tu też zwycięzców ani przegranych, a „walka” toczy się po prostu w rytm bębnów i berimbau. Może dlatego capoeira jest często mylona z tańcem.
Czy capoeira jest niebezpieczna?
Absolutnie nie – jest to jedna z bezpieczniejszych sztuk walki. Ponieważ nie ma tu prawdziwej konfrontacji przebiegającej z fizycznym kontaktem, ryzyko odniesienia kontuzji znacznie spada.
Jak każda aktywność fizyczna tak i capoeira niesie ze sobą niewielkie ryzyko kontuzji wynikające z nieuwagi czy nieprawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń. Jest jednak ono znacznie niższe niż w przypadku innych sztuk walki i sportów takich jak piłka nożna czy koszykówka.
Rodzaje capoeiry
Do najpopularniejszych stylów tej sztuki walki zalicza się:
- Regional – wykreowana przez Mestre Bimbę. Charakteryzuje się dynamicznymi i szybkimi ruchami, może być stosowana podczas walki. Stała się popularna ze względu na widowiskowe pokazy.
- Angola – tradycyjna forma, jest bardziej nastawiona na grę, współpracę, taniec. Została stworzona w XX wieku przez Mestre Pastinha.
- Contemporanea lub moderna – współczesna capoeira, która czerpie z tradycji regional oraz angola, wykorzystując różnorodne techniki i sposoby trenowania, nazywana również capoeira atual, ale zmodernizowana, nowoczesna.
- Carioca – był to pierwszy sformalizowany styl w capoeirze. Charakteryzowała się brutalnymi i skutecznymi ciosami, ale zrezygnowano w niej z typowej dla capoeiry muzyki i śpiewu. Uderzenia trafiały w kolana i tułów, zaczęto stosować trafienia rękoma w twarz (m.in. w oczy). Carioca przestała być nauczana i styl zanikł bezpowrotnie.
Zasady capoeiry
Jeśli chodzi o zasady capoeiry, to dotyczą one przede wszystkim zasad panujących w kole i imitacji walki. Zarówno muzycy, jak i wojownicy tworzą krąg, do którego wchodzą dwie osoby. Ich celem jest zsynchronizowanie ruchów i symulacja walki bez dotykania przeciwnika.
Wszyscy uczestnicy mają szansę wejść do kręgu i „walczyć”. Tworzący krąg gracze klaszczą w dłonie w rytm bębnów i śpiewają piosenki. Zazwyczaj instrumenty grające w kręgu obejmują bęben conga, berimbau, instrument smyczkowy, caxixi, rodzaj grzechotki, pandeiro, tamburyn oraz reco-reco – instrument perkusyjny.
Co daje capoeira?
Regularnie uprawiana capoeira pozwala cieszyć się dobrą kondycją, szczupłą i wysportowaną sylwetką oraz sprawniejszym ciałem. Zawiera ćwiczenia siłowe i elementy kondycyjne, więc uprawiana regularnie pomaga spalać tkankę tłuszczową i zwiększyć udział mięśni w masie ciała, co przyczynia się do zachowania zdrowia.
Ćwiczący poznaje różne techniki kopnięć, uników, obaleń i przejść, a następnie bardziej rozbudowanych i trudniejszych akrobacji. Podczas treningów można nauczyć się grać na egzotycznych instrumentach: tamburynie (pandeiro), bębnie (atabaque), berimbau. Muzyka jest bardzo ważnym aspektem tej sztuki walki – na zajęciach można poznać piosenki śpiewane w języku portugalskim, które opowiadają historię Brazylii i dzieje istotnych postaci dla capoeiry.
Czego uczy capoeira?
Treningi uczą zasad fair play, systematyczności, konsekwentnego działania, koordynacji ruchowej i koncentracji. Muzyka i śpiew w trakcie zajęć wyrabiają też poczucie rytmu. Wszystko o sprawia, że jest to dobra aktywność dla dorosłych, ale i capoeira dla dzieci może być fajną propozycją.
Zajęcia capoeiry wyrabiają refleks, koordynację ruchową, elastyczność ciała, lepsze czucie ciała w przestrzeni (propriorecepcję), siłę i wytrzymałość mięśni. Po kilku miesiącach ćwiczeń można zauważyć wzrost wytrzymałości i siły, lepszą koordynację ruchową.
Capoeira dla dzieci
Zajęcia prowadzone dla dzieci różnią się od treningów dla dorosłych. Podczas nich dzieci przez zabawę i ćwiczenia rozwijają prawidłowo swoją sylwetkę i uczą się pracy zespołowej. Wiele ćwiczeń ma postać zabawy, ale zajęcia obejmują też naukę podstawowych technik tej sztuki walki.
Trening capoeiry
Początkujący zaczynają od oswajania się zasadami i przebiegiem zajęć. Trening zaczyna się od rozgrzewki, która trwa to około 30 minut i składa się z prostych ćwiczeń siłowych, pobudzających do pracy mięśnie i stawy.
Potem następuje chwila przerwy, a w dalszej kolejności odbywa się trening właściwy, podczas którego trwa nauka technik ruchu. Część ta trwa od 30 minut do godziny. Każdy wykonuje ćwiczenia zgodnie z własnym stopniem zaawansowania.
Po chwili przerwy przechodzi się do najważniejszego etapu treningu: roda (koła). Grupa tworzy koło, a następnie dwójka uczestników zajęć wchodzi do środka i imituje walkę (jogo). Uczestnicy złączeni w kręgu śpiewają, klaszczą i grają na instrumentach. Po tym następuje koniec zajęć.
fot.: Capoeira zasady/ Adobe Stock, Zsolnay Gergely
Nazwy figur w Capoeirze
Najbardziej istotna dla początkujących jest nauka odpowiedniego poruszania się – jest to technika zwana ginga. To z niej wyprowadza się ciosy i akrobacje.
W czasie pierwszych treningów poznaje się pierwsze akrobacje, w tym: gwiazdę (au), stanie na rękach (bananeira). Dla niektórych figury te wydają się proste, ale ważne jest, by wykonywać je prawidłowo.
Następnie przychodzi czas na naukę podstawowych uderzeń capoeirowych, m.in.:
- escalada – uderzenie dłonią,
- martelo – cios nogą,
- joelhada – cios kolanem,
- cotovelada – cios łokciem.
Wśród popularnych uderzeń wykonywanych rękoma są jeszcze: cutelo, dedeira, godeme, telefone.
Najpopularniejsze kopnięcia to: armada, chapa, gancho, ponteira.
Najpopularniejsze uniki to: cocorinha i esquiva.
Technik ataku i uników jest bardzo wiele, a uczestnicy zajęć poznają je stopniowo.
Kto może trenować capoeirę?
Na zajęcia mogą uczęszczać wszyscy niezależnie od wieku, płci, wagi czy wzrostu. Nie trzeba być wysportowaną osobą, podczas treningu stopniowo rozwijamy swoją sprawność przez powtarzanie ćwiczeń i poznawanie nowych ciosów i uników. Wyjątkiem są osoby, którym lekarz zakazał forsownych ćwiczeń.
Jak powiedział guru capoeiry Mestre Pastinha: „Capoeira jest dla mężczyzn, kobiet i dzieci. Jedynymi, którzy nie powinni się jej uczyć, są ci, którzy nie chcą”.
Treść artykułu opublikowana pierwotnie 8.11.2013.
Czytaj także:
Taekwon-do jako sposób na samoobronę?
Krav maga – izraelska sztuka samoobrony i walki wręcz
Judo – sztuka walki i samoobrony
